50 Błędów Poznawczych
Często nie zdajemy sobie sprawy, że podlegamy nieświadomym błędom,
które wpływają na nasz osąd i zachowanie.
W tym miejscu znajdziesz Karty opisujące 50 najczęstszych Błędów Poznawczych
wraz z przykładami konkretnych sytuacji.
Karty można pobierać i dowolnie wykorzystać.
Wg Wikipedii wszystkich do dzisiaj opisanych Błędów Poznawczych jest 188.
U nas znajdziesz 50 najczęściej spotykanych..
Jednym z naszych ulubionych jest Efekt Dunninga-Krugera. Można go podsumować takim zgrabnym zdaniem:
Ignorancja jest stanem błogosławionym.
(bo jeśli nie wiesz, że czegoś nie wiesz, to się nie martwisz i nie stresujesz)
Ten Błąd Poznawczy znajdziesz poniżej na Karcie nr 17.
Jednym z najczęściej spotykanych błędów poznawczych w świecie korporacji jest "Curse of Knowledge",
będący powodem wielu nieporozumień w komunikacji (Karta nr 9). Równie często w środowisku biznesowym występuje Błąd Poznawczy zwany "Groupthink" (Karta nr 5). Na ten Błąd Poznawczy niestety często chorują tzw. management teams.
A w codziennym życiu najczęściej chyba dotyka każdego z nas Błąd Poznawczy zwany "Naive Realism"
(Karta nr 14). To bardzo silne źródło nieporozumień, sporów i konfliktów.
Jeśli dotarłeś do tego miejsca mam dla Ciebie specjalny prezent związany z Błędami Poznawczymi.
Pod poniższym linkiem znajdziesz, naszym zdaniem, najbardziej kompletną Bibliotekę Błędów Poznawczych.
pokazaną na jednej infografice:
A jeśli jesteś mocno zainteresowany nie tylko tematem Błędów Poznawczych, ale równiez takimi tematami, jak:
Myślenie Krytyczne
Błędy Logicznego Myślenia
Myślenie Kreatywne,
Burza mózgów
pod poniższym linkiem znajdziesz bardzo atrakcyjne karty, plakaty i wizualizacje, dostępne zarówno w formie elektronicznej, jak i fizycznej, a wśród nich, między innymi, bezpłatny plakat z 24 Błędami Poznawczymi oraz interaktywne Biblioteki zarówno Błędów Poznawczych, jak i Błędów Logicznego Myślenia:
5 Najczęstszych Błędów Poznawczych, które warto znać i przepracować
Na jakie Błędy Poznawcze należy zwracać szczególną uwagę? Z którymi zniekształceniami poznawczymi spotykamy się najczęściej w codziennym życiu?
Nie znaleźliśmy miarodajnych źródeł, które podawałyby poparte badaniami informacje nt. błędów poznawczych popełnianych przez ludzi najczęściej. I prawdopodobnie taka lista wyglądałaby inaczej w zależności kultury geograficznej, płci, wieku i profilu zawodowego.
Przedstawiamy więc naszą subiektywną listę Błędów Poznawczych, które w dzisiejszym świecie wpływają na nas najbardziej - zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym:
1. Efekt zakotwiczenia (ang. Anchoring)
Ten błąd ma duży wpływ na nasze podejmowanie decyzji. Np. decyzji zakupowych. To tendencja do zbytniego polegania na swoich własnych doświadczeniach z przeszłości lub na informacjach często powtarzanych w mediach lub handlu. Zakotwiczamy się w tym, co już wiemy (lub co nam często powtarzano) i w ten sposób możemy ulegać manipulacji lub ograniczać możliwość swojego wyboru. Np. jak tu nie skorzystać z obniżek cen!
I to szybko, bo zaraz ich nie będzie (a przecież w dzisiejszym świecie obniżki nie mają końca).
2. Efekty Fałszywego Konsensusu (ang. False Consensus Effect) oraz Naiwnego Realizmu (ang. Naive Realism)
Błąd Poznawczy Fałszywego Konsensusu (ang. False Consensus) może dotyczyć niemalże wszystkich sfer naszego życia. Bo wiąże się z wszystkimi sytuacjami, kiedy komunikujemy się z innymi ludźmi. To nieuprawnione przekonanie, że inni myślą tak samo, że "wszyscy to wiedzą", że to "oczywista oczywistość". Nie dopuszczamy do siebie lub nie zdajemy sobie sprawy, że możliwe jest, aby ktoś myślał inaczej, niż my. A jeśli w bezpośredniej rozmowie nie słyszymy aktywnie wyrażonego odmiennego zdania, jesteśmy głęboko przekonani, że inni się z nami zgadzają (Karta nr 8).
Błąd Poznawczy Fałszywego Konsensus jest bardzo podobny do Błędu Naiwnego Realizmu (ang. Naive Realism). W tym drugim przypadku jesteśmy głęboko przekonani, że zawsze widzimy obiektywną rzeczywistość, że "tak jest naprawdę", że "taki jest świat". To silne źródło nieporozumień, zwłaszcza w bezpośrednej komunikacji między ludźmi. Aby dobrze zobrazować Błąd Poznawczy Naiwnego Realizmu, wystarczy spojrzeć na Kartę nr 14.
3. Efekty Sterotypów (ang. Stereotyping) oraz Stronniczości Grupowej (ang. In-Group Favoritism)
Dzisiejszy świat coraz bardziej się globalizuje, ale paradoksalnie coraz bardziej się dzieli. Pędzimy coraz szybciej i coraz bardziej boimy się tego czego nie znamy lub tego, czego nie rozumiemy. A nie chcemy (lub nie mamy czasu!) dokonać wysiłku, aby najpierw coś zrozumieć.
Błędy Poznawcze Stereotypów oraz Stronniczości Grupowej tego właśnie dotyczą. Bardzo szybko wydajemy osądy o innych bez sprawdzenia ważnych szczegółów (czasami bez sprawdzenia czegokolwiek) i bardzo szybko przypisujemy innym generalne cechy na podstawie tylko wyrywkowych lub powierzchownych cech, jak np. przynależności lub nie (często pozornej) do "naszej" grupy.
W przezwyciężeniu tych dwóch Błędów Poznawczych bardzo może pomóc praktykowanie myślenia krytycznego, ciekawość świata oraz postawa otwartości i pokory. Można to zrealizować np. dzięki pracy w międzynarodowym środowisku.
Jak identyfikować błędy poznawcze? Jak ich uniknąć?
1. Zaakceptuj, że możesz mieć uprzedzenia. A potem bądź uważny.
Każdy z nas posiada nieuświadomione uprzedzenia lub popełnia błędy poznawcze. Wynika to choćby z kultury, w ktorej się urodziliśmy i w której zostaliśmy wychowani. Trzeba więc zaczać od zaakceptowania tego faktu, a następnie uważnie tropić swoje nieświadome uprzedzenia i pracować nad ich zmianą.
Zwracanie uwagi na swoje myśli i weryfikowanie swoich przekonań może pomóc zidentyfikować założenia, na których obecnie się opierasz. Na przykład:
-
czy wierzysz, że ludzie zawsze będą mówić, kiedy się nie zgadzają?
-
czy uważasz, że okazywanie emocji — np. płacz w pracy — jest oznaką słabości?
-
co automatycznie myślisz o osobie, która nie dotrzymuje terminu?
-
co myślisz o członkach swojego zespołu, którzy z reguły są cisi na spotkaniach?
Kluczem jest zatrzymanie się na chwilę i zbadanie swoich przekonań tak, abyś mógł zobaczyć drugą osobę taką, jaką naprawdę jest. Zwłaszcza w środowisku pracy w dzisiejszych czasach może to nie być łatwe. Bo mamy czasy nastawione na wyniki i pędzące z niesamowitą prędkością. Jako lider możesz łatwo pomyśleć, że nie masz czasu na takie zabawy. Jednak poświęcenie kilku minut na zadawanie sobie pytań może mieć ogromne znaczenie dla Ciebie i Twojego zespołu. W ostatnim punkcie tej listy znajdziesz bardzo konkretne pytania, których zadawanie warto regularnie ćwiczyć.
W ten spsoób tak naprawdę zbudujesz zupełnie nową, bezcenną kompetencję, która uchroni Cię od wielu błędów w przyszłości.
2. Otwórz się na inne opinie, zaakceptuj niezgodę, a nawet konflikt.
Pragnienie afirmacji jest rzeczą ludzką, zwłaszcza gdy jest się liderem. Ale jednym z ważnych zadań lidera jest przyglądanie się, jak Twoje zachowania, działania i słowa wpływają na Twój zespół. Aby więc uniknąć automatycznie popełnianych błędów poznawczych, zacznij praktykować otwartość na różnicę zdań, Ale nie tylko deklaratywnie - prawdziwie. I zacznij tę postawę praktykować małymi kroczkami.
Możesz np. zacząć od szczerej rozmowy z osobą z którą z reguły "iskrzy". Po to, aby zrozumieć, jak Cię postrzega i co Ty mógłbyś zacząć robić inaczej (broń Boże nie po to, aby z nią dyskutować i udowodnić, że nie ma racji).
Jednym z bardzo częstych przypadków dużego i niewyartykułowanego nieporozumienia pomiędzy liderem, a podwładnym jest sytuacja, kiedy podwładny czuje się mikrozarządzany i przez to umniejszane są jego doświadczenia i autonomia, a Ty myślisz, że pomagasz mu pokonywać wyzwania i wspierasz.
Więcej na ten temat możesz przeczytać w dedykowanej sekcji Menadżer jako Coach.