Nikola Tesla: Poznaj Życie i Wynalazki Geniusza. Sprawdź Ciekawostki
- Ryszard Skarbek
- 4 dni temu
- 17 minut(y) czytania
Nikola Tesla (1856 - 1943), oryginalnie Никола Тесла, to jedno z najbardziej fascynujących nazwisk w historii nauki. Jego wynalazki, idee i ekscentryczna osobowość sprawiają, że do dziś inspiruje zarówno inżynierów, jak i marzycieli. W niniejszym artykule poznasz biografię tego serbsko-amerykańskiego inżyniera, wynalazcy, geniusza i wizjonera, który zrewolucjonizował świat prądu elektrycznego oraz komunikacji bezprzewodowej.
Dowiesz się jakie spory toczył z Edisonem i Marconim oraz poznasz jego wynalazki. Przeczytasz również dlaczego wielu uznaje Teslę za jednego z najbardziej niedocenionych naukowców wszech czasów i poznasz wiele ciekawostek na jego temat.
Nikola Tesla: Rodzina i Wczesne Lata.
Nikola Tesla urodził się 10 lipca 1856 r. w serbskiej rodzinie we wsi Smiljan (dziś teren Chorwacji, wtedy będący formalnie częścią cesarstwa austro-węgierskiego). Jego ojciec, Milutin Tesla był prawosławnym duchownym, a matka, Đuka Mandić zajmowała się domem. Duka miała jednak talent do wyrobu domowych narzędzi rzemieślniczych i urządzeń mechanicznych oraz zdolność zapamiętywania poematów epickich. Nikola przypisywał swoją pamięć ejdetyczną oraz zdolności twórcze genetyce i wpływom matki.
Był czwartym z pięciorga dzieci. Miał trzy siostry: Milkę, Angelinę i Maricę oraz starszego brata o imieniu Dane. Dane zginął w wypadku podczas jazdy konnej, gdy Nikola miał pięć lat. W 1862 roku rodzina przeprowadziła się do pobliskiego Gospića, gdzie ojciec pełnił funkcję proboszcza. Nikola ukończył szkołę podstawową, a następnie gimnazjum. W 1870 roku przeniósł się do Karlovaca, aby rozpocząć naukę w Wyższym Gimnazjum Realnym, gdzie zajęcia odbywały się po niemiecku. W tamtym czasie było to powszechne w szkołach na terenie Austro-Węgier.
Już wtedy przejawiał niezwykłe zdolności matematyczne i techniczne. Potrafił wykonywać w pamięci rachunek całkowy, co skłoniło nauczycieli do przekonania, że oszukuje. Ukończył czteroletnią szkołę w ciągu trzech lat, uzyskując dyplom w 1873 roku.
Po ukończeniu szkoły wrócił do Smiljan. Wkrótce po przyjeździe zachorował na cholerę, przez dziewięć miesięcy był przykuty do łóżka i wielokrotnie otarł się o śmierć. W chwili rozpaczy ojciec, który chciał, aby syn również został duchownym, obiecał wysłać go do najlepszej szkoły inżynierskiej, jeśli wyzdrowieje z choroby.
W 1874 roku Tesla uniknął poboru do armii austro-węgierskiej, uciekając na południowy wschód do Tomingaj, niedaleko Gračaca. Tam, ubrany w strój myśliwski, eksplorował góry. Później twierdził, że kontakt z naturą wzmocnił go, zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Tam też przeczytał wiele książek, a później twierdził, że dzieła Marka Twaina pomogły mu w cudowny sposób wyzdrowieć z wcześniejszej choroby.
W 1975 r. rozpoczął studia inżynierskie na politechnice w Grazu korzystając ze stypendium Military Frontier. W pierwszym roku Tesla nie opuścił ani jednego wykładu. Zdał dziewięć egzaminów (prawie dwa razy więcej niż wymagano), uzyskał najwyższe możliwe oceny, założył serbski klub kulturalny, a nawet otrzymał list pochwalny od dziekana wydziału, w którym pisał on do jego ojca: „Twój syn jest gwiazdą najwyższej rangi”.
Na drugim roku studiów popadł w konflikt naukowy z profesorem Poeschlem. Pod koniec drugiego roku stracił stypendium i uzależnił się od hazardu. Czasami spędzał ponad 48 godzin grając bez przerwy w karty, szachy lub bilard. Na trzecim roku przegrał swoje kieszonkowe i czesne, a później odrobił początkowe straty i zwrócił resztę rodzinie. Kiedy nadszedł czas egzaminów, był zupełnie nieprzygotowany i poprosił o przedłużenie czasu na naukę, ale prośba została odrzucona. Nie otrzymał ocen za ostatni semestr trzeciego roku i nigdy nie ukończył studiów.
W grudniu 1878 roku opuścił Graz i zerwał wszelkie kontakty z rodziną, aby ukryć fakt, że porzucił szkołę. Jego przyjaciele myśleli, że utonął w pobliskiej rzece Mura. Przeprowadził się do Mariboru, gdzie pracował jako kreślarz za 60 florenów miesięcznie. W wolnym czasie grywał z miejscowymi w karty na ulicach.
W marcu 1879 roku ojciec Nikoli udał się do Mariboru, aby błagać syna o powrót do domu, ale ten odmówił. 17 kwietnia 1879 roku Milutin zmarł w wieku 60 lat.
W styczniu 1880 roku dwóch wujków Nikoli zebrało wystarczająco dużo pieniędzy, aby pomóc mu wyjechać z do Pragi, gdzie miał studiować filozofię na Uniwersytecie Karola Ferdynanda. Choć nigdy nie uczył się greki i nie znał czeskiego, przez rok uczęszczał na wykłady jako słuchacz, ale nie otrzymywał za nie ocen.
W 1881 r. porzucił Pragę i podjął pracę w urzędzie telegraficznym w Budapeszcie. Pod kierunkiem Tivadara Puskása tworzyli pierwszą budapesztańską centralę telefoniczną. W ciągu kilku miesięcy centrala zaczęła działać, a Nikola otrzymał stanowisko głównego elektryka. Podczas swojej pracy wprowadził wiele ulepszeń (m.in. w sprzęcie Dworca Centralnego) i twierdził, że udoskonalił przekaźnik telefoniczny, który jednak nigdy nie został publicznie opisany.
W 1882 roku Puskás załatwił mu pracę w Paryżu, w Continental Edison Company, kierowanym przez Charlesa Bachelor. Firma działała w zupełnie nowej wówczas branży, instalując oświetlenie żarowe w całej stolicy Francji. Nikola zdobył tam bogate doświadczenie praktyczne w elektrotechnice. Bachelor dostrzegł jego zaawansowaną wiedzę z zakresu inżynierii, a wkrótce zlecił mu projektowanie i budowę ulepszonych wersji prądnic i silników. Wysyłano go również do rozwiązywania problemów technicznych w innych zakładach energetycznych budowanych we Francji i Niemczech.
W 1984 roku Bachelor zaproponował Nikoli pracę w Nowym Jorku, w firmie Edison Machine Works. Jej głównym zadaniem było zbudowanie dużej elektrowni na prąd stały. Ta propozycja zbiegła się z tym jak Nikola naprawił instalację na stacji kolejowej w Strasburgu, ratując tym samym honor firmy, ale nie otrzymał odpowiedniego wynagrodzenia. Przyjął więc ofertę i w czerwcu w 1884 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Tak poznał osobiście właściciela całego konsorcjum, sławnego już w owym czasie Thomasa Edisona.
Pięknie zapowiadająca się współpraca zakończyła się jednak już po 6 miesiącach. Nie jest jasne dlaczego Nikola porzucił Bachelora i Edisona. Jedne źródła spekulują na temat różnicy zdań dotyczących technologii (Tesla, w odróżnieniu od swojego pracodawcy, był zwolennikiem urządzeń zasilanych bezpośrednio prądem przemiennym). Inne piszą o tym, że firma złamała obietnicę i nie wypłaciła emigrantowi serbskiego pochodzenia premii za podniesienie wydajności działających już stacji o 50%.
Tak, czy owak, to zdarzenie wpłynęło znacząco na dalszą część życia Nikoli i zmusiło go do usamodzielnienia się. W ten sposób rozpoczął się również ten okres życia, w którym powstały jego najważniejsze osiągnięcia.
Opiszemy je w następnych akapitach.
Tesla Electric Light Company i współpraca z Westinghouse'em.
Od wiosny 1885 roku do wiosny 1886 roku Tesla musiał się podejmować rozmaitych prac, aby mieć za co przeżyć. Równocześnie pracował nad opatentowaniem systemu oświetlenia łukowego. Nawiązał kontakt z dwoma biznesmenami, którzy w roku 1886 pomogli mu założyć pierwsza firmę: Tesla Electric Light & Manufacturing. Dzięki temu emigrant z Europy uzyskał pierwsze prawa patentowe w USA: za ulepszony generator prądu stałego oraz instalację systemu w Rahway w stanie New Jersey.
Inwestorzy wykazali jednak niewielkie zainteresowanie dalszymi pomysłami dotyczącymi nowych typów silników na prąd przemienny. Niedługo po uruchomieniu przedsiębiorstwa uznali, że sektor produkcyjny jest zbyt konkurencyjny i porzucili Nikolę pozostawiając go bez środków do życia.
Kiedy zarabiał jako kopacz rowów, poznał Alfreda S. Browna, związanego z Western Union Telegraph oraz nowojorskiego prawnika Charlesa Fletchera Pecka. Obaj panowie mieli doświadczenie w zakładaniu firm oraz zamienianiu odkryć naukowych na pieniądze.
W kwietniu 1887 roku wspólnie założyli Tesla Electric Company. Powstało też laboratorium Tesli na Manhattanie, gdzie pracował on nad ulepszaniem i rozwojem nowych typów silników elektrycznych, generatorów energii i innych urządzeń. W tej pracowni Tesla opracował podstawy generowania i przesyłu prądu trójfazowego, które są stosowane do dzisiaj na całym świecie.
Najpierw powstał silnik indukcyjny, pierwsze na świecie rozwiązanie oparte na elektryczności wielofazowej wytwarzającym wirujące pole magnetyczne.
Peck i Brown zadbali o nagłośnienie tego wynalazku, wysyłając komunikaty prasowe do wydawnictw technicznych w celu publikacji artykułów równolegle z wydaniem patentu. 16 maja 1888 roku, fizyk William Arnold Anthony, który przetestował silnik oraz redaktor magazynu Electrical World, Thomas Commerford Martin, zorganizowali demonstrację nowego silnika w American Institute of Electrical Engineers.
W ten sposób o pracach serbskiego wynalazcy dowiedział sławny George Westinghouse, elektryk, mechanik, wynalazca (m.in. kolejowego hamulca na sprężone powietrze) i właściciel Westinghouse Electric & Manufacturing Co. Biznesowo był bezpośrednim konkurentem konsorcjum Edisona i poszukiwał rozwiązań opartych na zmiennym prądzie.
W lipcu 1888 roku Brown i Peck wynegocjowali z Westinghousem umowę licencyjną na silnik wielofazowy i projekty urządzeń transformujących. W wyniku tej umowy powstała pierwsza elektrownia prądu zmiennego i linia przesyłowa, która zapewniała oświetlenie wszystkich stacji kolejowych Western Union na północnym wschodzie USA.
Pieniądze, które Tesla zarabiał na licencjach, zapewniły mu niezależność finansową i dały czas oraz fundusze na realizację własnych zainteresowań.
Czym była Cewka Tesli na prąd przemienny i dlaczego była rewolucyjna?
Latem 1889 roku Tesla udał się na paryską Wystawę Światową (Exposition Universelle) i dowiedział się o eksperymentach Heinricha Hertza. Dowiódł on istnienia promieniowania elektromagnetycznego, w tym fal radiowych. Nikola uznał to nowe odkrycie za „orzeźwiające” i postanowił je dokładniej zbadać. Powtarzając, a następnie rozszerzając te eksperymenty, opracował "transformator oscylacyjny”, później nazwany Cewką Tesli.
To transformator prądu o wysokim napięciu, niskim natężeniu i wysokiej częstotliwości, który stał się podstawą generowania fal radiowych. Potrafił również generować widowiskowe wyładowania, niejednokrotnie wykorzystywane przez twórcę w czasie pokazów.
Nikola zaczął pracować nad urządzeniem, które mogłoby te fale odbierać. Początkowo chciał na tej podstawie skonstruować urządzenia do transmisji elektryczności bez użycia przewodów, lecz później wpadł na pomysł konstrukcji cewki wysokonapięciowej do transmisji dźwięku. Patent na to urządzenie był gotowy w 1900 roku.
Średnie lata i wydarzenia, które wpłynęły na jego sławę.
Jednym z najważniejszych wydarzeń była trwająca przez sześć miesięcy Wystawa Światowa w Chicago w 1893 roku. Firma Westinghouse Electric zaprosiła Teslę do udziału w wystawie i zapewniła mu dużą przestrzeń w „Budynku Elektryczności”. Firma wygrała również przetarg na oświetlenie wystawy prądem zmiennym. Było to kluczowym wydarzeniem w historii, które pokazało amerykańskiej opinii publicznej bezpieczeństwo, niezawodność i wydajność elektryczności wielofazowej.
Tesla odwiedził targi na tydzień, aby wziąć udział w Międzynarodowym Kongresie Elektrycznym i przeprowadzić serię pokazów na stoisku Westinghouse. Specjalnie zaciemnione pomieszczenie, w którym prezentował swój bezprzewodowy system oświetleniowy robiło na uczestnikach ogromne wrażenie.
W tym samym roku, w hali Columbian Exposition Agriculture, przedstawił swój parowy generator tłokowy. Rozwiązanie to wyeliminowało skomplikowane elementy poprzedniego generatora, ale nigdy nie przyjęło się jako wykonalne rozwiązanie inżynieryjne.
Również w roku 1893 roku Edward Dean Adams, stojący na czele Niagara Falls Cataract Construction Company, zwrócił się do Nikoli z prośbą o opinię na temat możliwości generowania energii przez wodospady. Tesla poinformował Adamsa, że system dwufazowy będzie najbardziej niezawodny, a także że istnieje już taki system, a dysponuje nim firma Westinghouse Electric. W ten sposób W 1895 r. uruchomiono elektrownię wodną na wodospadzie Niagara.
W 1895 roku Adams odwiedził pracownie Tesli i będąc pod wielkim wrażeniem tego co tam zobaczył, zgodził się pomóc w założeniu Nikola Tesla Company. Celem tej firmy było finansowanie, rozwijanie i wprowadzanie na rynek zarówno wcześniejszych, jak i nowych pomysłów Nikoli. Ta firma zarządzała też patentami Tesli do końca jego dni.
Niestety wczesnym rankiem 13 marca 1895 roku w budynku przy South Fifth Avenue, w którym mieściło się laboratorium, wybuchł niezwykle intensywny pożar. Zniszczył kolekcję wczesnych notatek i materiałów badawczych, modeli i eksponatów demonstracyjnych, w tym wiele eksponatów wystawionych na Wystawie Światowej w Kolumbii w 1893 roku. W wywiadzie dla „The New York Times” Tesla powiedział „Jestem zbyt pogrążony w żałobie, by mówić. Cóż mogę powiedzieć?”. Po pożarze odbudował jednak swoje biura badawcze w nowej lokalizacji na East Houston Street 46 i 48.
W 1898 rok, podczas wystawy w Madison Square Garden, zademonstrował publiczności łódź sterowaną radiowo za pomocą koherera (detektora fal elektromagnetycznych), którą nazwał „telautomaton”. Próbował sprzedać swój pomysł armii amerykańskiej jako rodzaj torpedy, ale nie wzbudził on większego zainteresowania. Zdalne sterowanie radiowe pozostawało nowością aż do I wojny światowej.
Od lat 90. XIX wieku do 1906 roku Tesla poświęcił mnóstwo czasu i pieniędzy na szereg projektów, których celem było rozwinięcie technologii transmisji danych bez użycia kabli. Rozpoczął eksperymenty mające na celu sprawdzenie idei przenoszenia sygnałów przez ziemską atmosferę dzięki wykorzystaniu dużego rezonansowego nadajnika. Tak rozpoczęła się zażarta rywalizacja z Marconim.
W 1899 roku utworzył w Colorado Springs stację doświadczalną na dużej wysokości. Mógł tam bezpiecznie obsługiwać znacznie większe cewki niż w ciasnych pomieszczeniach swojego nowojorskiego laboratorium, Aby sfinansować swoje eksperymenty, przekonał Johna Jacoba Astora IV do zainwestowania 100 000 dolarów (w przeliczeniu na dzisiejsze pieniądze, to ponad 3 miliony dolarów), aby został większościowym udziałowcem w jego firmie.
Astor sądził, że inwestuje przede wszystkim w nowy system oświetlenia. Ale niestrudzony badacz wykorzystał te pieniądze na finansowanie swoich eksperymentów w Colorado Springs. Wytwarzał sztuczne pioruny i grzmoty o napięciu milionów woltów i wyładowaniach o długości do 41 metrów. W pewnym momencie przypadkowo spalił generator w El Paso, powodując przerwę w dostawie prądu. Obserwacje elektronicznego szumu uderzeń piorunów doprowadziły go do błędnego wniosku, że może wykorzystać całą kulę ziemską do przewodzenia energii elektrycznej.
Podążając za swoją ideą, poszukiwał kolejnych inwestorów dla systemu transmisji bezprzewodowej. Zapraszał ich też na wystawne kolacje, np. do Palm Garden w hotelu Waldorf-Astoria. W marcu 1901 roku uzyskał od bankiera J.P. Morgana 150 000 dolarów (prawie 5 milionów dolarów wg dzisiejszej wartości) w zamian za 51% udziałów we wszystkich patentach na "wireless hardware". Dzięki temu kapitałowi rozpoczął budowę wieży Wardenclyffe Tower w mieście Shoreham, na północnym wybrzeżu Long Island.
W lipcu 1901 roku postanowił rozszerzyć swoje plany budowy i postarać się o mocniejszy nadajnik - głównie po to, by wyprzedzić system radiowy Marconiego. Zwrócił się do Morgana z prośbą o dodatkowe fundusze, ale ten zdecydowanie odmówił. W grudniu 1901 roku Marconi z powodzeniem przesłał literę S z Anglii do Nowej Fundlandii, wygrywając wyścig o to, kto pierwszy przeprowadzi taką transmisję.
Miesiąc po tej porażce, Tesla próbował przekonać Morgana do poparcia jeszcze większego planu przesyłania wiadomości poprzez kontrolowanie „wibracji na całym świecie”. W ciągu następnych pięciu lat napisał ponad 50 listów do Morgana, błagając i domagając się dodatkowych funduszy na dokończenie budowy Wardenclyffe.
Inwestorzy z Wall Street lokowali jednak pieniądze w systemie Włocha, a część prasy zaczęła się sprzeciwiać projektowi Serba, twierdząc, że to mistyfikacja. Projekt Wardenclyffe został wstrzymany w 1905 roku, a w 1906 roku problemy finansowe i inne wydarzenia doprowadziły do tego, co biograf Tesli, Marc J. Seifer, opisał jako załamanie nerwowe. Nikola musiał zastawić nieruchomość Wardenclyffe, aby pokryć swoje długi, a potem stracił tę nieruchomość w wyniku egzekucji hipotecznej w 1915 roku.
Późne lata i śmierć.
Do wybuchu I wojny światowej nadal poszukiwał inwestorów do finansowania swoich pomysłów. Np. w swoje 50. urodziny, w 1906 roku, zademonstrował turbinę bezłopatkową o mocy 200 koni mechanicznych. Spędził dużo czasu na próbach jej udoskonalenia z Hansem Dahlstrandem, ale trudności techniczne sprawiły, że nigdy nie została ona wykorzystana w praktyce. Udzielił więc licencji na ten pomysł firmie produkującej precyzyjne instrumenty. Turbina znalazła zastosowanie w prędkościomierzach samochodów luksusowych.
Próbował też wprowadzić na rynek kilka urządzeń opartych na produkcji ozonu. Wysunął teorię, że zastosowanie elektryczności w mózgu wzmacnia inteligencję. W 1912 roku orzygotował „plan, który miał uczynić otępiałych uczniów bystrymi poprzez nieświadome nasycanie ich elektrycznością”, okablowanie ścian sali szkolnej i „nasycenie ich nieskończenie małymi falami wibrującymi z wysoką częstotliwością". Całe pomieszczenie, jak twierdził, zostałoby w ten sposób przekształcone w uzdrawiające i stymulujące pole elektromagnetyczne.
Po wybuchu wojny stracił tantiemy, które otrzymywał z ochrony swoich praw autorskich w krajach europejskich. Miał też trudności z generowaniem nowych pomysłów. Wraz z zajęciem nieruchomości w Wardenclyffe spowodowało to, że w roku 1915 stał się bankrutem.
W 1928 roku Tesla uzyskał patent USA nr 1 655 114 na dwupłatowiec zdolny do pionowego startu z samolotów VTOL, a następnie do „stopniowego przechylania poprzez manipulację urządzeniami steru wysokości” w locie, aż do momentu, gdy zaczął latać jak samolot konwencjonalny. Sądził, że to rozwiązanie sprzeda się za mniej niż 1000 dolarów, zwłaszcza że było podobne do V-22 Osprey używanego już przez armię amerykańską. Ale jego pomysł został uznany za niepraktyczny. Był to jego ostatni patent i w tym czasie zamknął swoje ostatnie biuro przy Madison Avenue 350.
W 1931 roku dziennikarz Kenneth M. Swezey, zorganizował obchody 75. urodzin wynalazcy. Przyjęcie było tak udane, że jubilat uczynił je corocznym wydarzeniem, podczas którego serwował bogate menu, w tym potrawy własnego autorstwa. Zapraszał prasę, aby pokazać swoje najnowsze pomysły i równocześnie usłyszeć historie o jego dawnych dokonaniach.
Koncepcja wolnej energii była dla niego swego rodzaju obsesją. Pod koniec życia wykorzystywał każdą wolną chwilę na jej poszukiwanie. I w dużej mierze odniósł sukces w tej dziedzinie. Wynalazł m.in. Aparat do Wykorzystywania Energii Promienistej. Rozwiązanie odnosi się do zarówno do Słońca, jak i innych źródeł energii promienistej, jak np. promienie kosmiczne.
W gazecie Brooklyn Eagle z dnia 10 lipca 1931 roku można przeczytać takie słowa:
(…) Ujarzmiłem promienie kosmiczne i sprawiłem, by służyły jako napęd (…). Ciężko pracowałem nad tym przez ponad 25 lat, a dziś mogę stwierdzić, że się udało.
Podczas uroczystości w 1934 roku powiedział reporterom, że zaprojektował superbroń, która, jak twierdził, miała położyć kres wszelkim wojnom. Sam nazwał ją "teleforce”, ale zazwyczaj nazywano ją potem promieniem śmierci. Opisał ją jako broń obronną, która miała być rozmieszczana wzdłuż granicy państwa i używana przeciwko atakującej piechocie lądowej lub samolotom.
Za swojego życia nigdy nie ujawnił szczegółowych planów działania tej broni, choc próbował nią zainteresować Departament Wojny USA, Wielką Brytanię, Związek Radziecki i Jugosławię. Szczegóły zostały ujawnione dopiero w roku 1984 w Muzeum w Belgradzie. Traktat zatytułowany „Nowa sztuka projekcji skoncentrowanej, niedyspersyjnej energii poprzez media naturalne” opisywał dokładnie sposób działania tego urządzenia.
Ostatnim jego pomysłem była konstrukcja maszyny, która mogłaby być zdalnie sterowana radiowo i wykonywać rozmaite czynności automatycznie. Najpierw wymyślił pierwszego na świecie pilota radiowego, a następnie stworzył całą grupę urządzeń (maszynę kroczącą, maszynę latającą i maszynę pływającą), którymi mógł sterować zdalnie. W kolejnym kroku powstał pierwszy na świecie robot mobilny.
Od roku 1900 mieszkał w nowojorskim hotelu Waldorf Astoria. Narobił tam sobie sporo kłopotów ze względu na niepłacone rachunku i zanieczyszczenia spowodowane przez gołębie, które uwielbiał. W 1922 roku przeniósł się do hotelu St. Regis i od tamtej pory co kilka lat zmieniał hotel, za każdym razem zostawiając za sobą niezapłacone rachunki. Ostatnim jego "domem" był hotel New Yorker, do którego przeprowadził się w roku 1934.
Nikola Tesla zmarł 7 stycznia 1943 r. w samotności, w apartamencie nr 3327 hotelu New Yorker. Przyczyną śmierci był zawał tętnicy wieńcowej.
Następnego dnia jego siostrzeniec, Sava Kosanović, pośpieszył do pokoju wujka. Według jego zeznań z pokoju nieboszczyka zniknęły zapiski naukowe i czarny notatnik z kilkuset stronami, w tym z niektórymi podpisanymi „Sprawy rządowe”. Krótko potem również wszystkie przedmioty należące do zmarłego zostały skonfiskowane przez Alien Property Custodian (urząd ds. Własności Należącej do Cudzoziemców), mimo że był pełnoprawnym obywatelem Stanów Zjednoczonych.
Do dziś trwają spekulacje dotyczące dnia jego śmierci. Miała miejsce dokładnie w przeddzień zaplanowanej wizyty w Białym Domu, podczas której miał rozmawiać o „promieniach śmierci”. Faktem jest natomiast, że w ostatnich latach życia był pod stałą obserwacją agentów FBI, którzy pilnowali, by plany tej potężnej broni nie wpadły w niepożądane ręce.
Ceremonia pogrzebowa odbyła się 12 stycznia 1943 r. w katedrze św. Jana na Manhattanie. W pogrzebie uczestniczyło ponad 2000 osób, w tym jego dwaj siostrzeńcy: Sava Kosanović i Nikola Trbojević. Ciało Tesli zostało skremowane. W 1957 roku prochy zostały zabrane do Belgradu i obecnie znajdują się w Muzeum Nikoli Tesli w tym mieście.
Kto wynalazł radio: Tesla czy Marconi?
Tesla jako pierwszy eksperymentował z transmisją danych bez użycia przewodów. W jego laboratorium w Nowym Jorku powstały pierwsze urządzenia zdalnie sterowane drogą radiową.
Serb walczył z Włochem o patent na radio, dowodząc, że rozwiązanie adwersarza stosuje bezprawnie wynalezioną przez Teslę cewkę. Długie procesowanie się doprowadziło go na skraj bankructwa, a ostatecznie dobił go fakt przyznania Marconiemu Nagrody Nobla 1909 za skonstruowanie radia.
Dopiero w roku 1943 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych przyznał Tesli pierwszeństwo ze względu na wcześniejsze patenty dotyczące fal elektromagnetycznych. Podobno tuż przed śmiercią w roku 1937, Włoch sam przyznał się do - jak to ujęto - "wykorzystania wcześniejszych prac Tesli w zbudowaniu radia”.
Na czym polegał konflikt Tesla vs. Edison?
Te fundamentalny spór dotyczył wyboru rodzaju prądu. Edison był zwolennikiem prądu stałego (ang. DC - Direct Current), podczas gdy Tesla promował prąd przemienny (ang. AC - Alternating Current).
Równolegle była to zaciekła rywalizacja biznesowa pomiędzy konsorcjami Edisona i Westinghouse'a. Konflikt ten przeszedł do historii jako tzw. "wojna prądów", zakończona zwycięstwem Tesli i Westinghouse'a. Prąd przemienny okazał się tańszy, bezpieczniejszy i bardziej funkcjonalny, a rynek produkcji i przesyłania prądu elektrycznego w USA został przez niego zdominowany.
Prąd przemienny zmienia kierunek przepływu wiele razy na sekundę, co pozwala przesyłać energię na znaczne odległości przy niskich stratach. Dzięki różnorodnym przetwornikom można regulować napięcie w zależności od potrzeb. Tesla opracował cały system: generatory, przetworniki, silniki i sieci przesyłowe.
Jakie wynalazki opracował Tesla?
Nikola Tesla był właścicielem ponad 300 patentów, które chroniły 125 jego wynalazków w 26 krajach. Do jego najważniejszych pomysłów należą:
Silnik elektryczny na prąd przemienny,
Transformator i Cewka Tesli,
Autotrasformator,
Dynamo rowerowe,
Elektrownia wodna,
Radio,
Bateria słoneczna,
Turbina talerzowa,
System przesyłania prądu przemiennego,
Pilot radiowy i pierwsze urządzenia zdalnie sterowane drogą radiową,
Bezprzewodowy przesył energii i fal elektromagnetycznych.
Jego odkrycia były przełomowe dla elektryczności, telekomunikacji i motoryzacji.
Nikola Tesla: Ciekawostki.
Generalnie, Tesla uchodził za dziwaka, który wyróżniał się nietypowym zachowaniem. Był uważany za archetyp stereotypowego szalonego naukowca. Oto lista ciekawostek na jego temat:
Miał 188 cm wzrostu i ważył 64 kg, przy czym jego waga praktycznie się nie zmieniała w latach 1888–1926.
Był leworęczny.
Poziom jego IQ szacuje się na 195 (choć należy zaznaczyć, że nigdy nie wykonał testu).
W młodości Tesla wielokrotnie chorował. Cierpiał na osobliwą przypadłość, w której przed jego oczami pojawiały się oślepiające błyski światła, często połączone z wizjami.
Twierdził, że jego zmarły brat był znacznie zdolniejszy od niego, nazywał go „intelektualnym gigantem”.
Panicznie bał się zarazków, będąc jednocześnie zapalonym miłośnikiem gołębi. Potrafił się nimi opiekować przez cały dzień.
Nigdy się nie ożenił, tłumacząc, że jego czystość bardzo pomagała mu w rozwoju naukowym.
Pod koniec życia przeszedł na wegetarianizm i żywił się wyłącznie mlekiem, chlebem, miodem i sokami warzywnymi.
Był poliglotą, władającym ośmioma językami: serbsko-chorwackim, czeskim, angielskim, francuskim, niemieckim, węgierskim, włoskim i łaciną.
Czytał wiele dzieł, zapamiętując całe książki.
Wizualizował wynalazki w swoim umyśle z niezwykłą precyzją, uwzględniając wszystkie wymiary, zanim przeszedł do etapu konstrukcji. Zazwyczaj nie rysował ręcznie, lecz pracował z pamięci.
Twierdził, że nigdy nie śpi dłużej niż dwie godziny na dobę. Przyznawał jednak, że w ciągu dnia od czasu do czasu robił sobie drzemkę „aby naładować baterie”.
W ramach ćwiczeń fizycznych spacerował dziennie 13 – 16 km. Każdej nocy zginał palce u stóp sto razy na każdą stopę, twierdząc, że stymuluje to jego komórki mózgowe.
Biografowie twierdzą, że ani Edison ani Tesla nie otrzymali Nagrody Nobla z powodu wrogości wobec siebie.
Pomimo sympatii, jaka okazywał mu Einstein, krytykował jego Teorię Względności. W 1937 roku, w wieku 81 lat, w liście donosił o ukończeniu „dynamicznej teorii grawitacji”, która „położyła kres jałowym spekulacjom i fałszywym koncepcjom, takim jak teoria zakrzywionej przestrzeni”. Stwierdził, że teoria ta została „dopracowana w każdym szczególe” i że ma nadzieję wkrótce ją udostępnić światu. Dalsze wyjaśnienia jego teorii nigdy nie zostały odnalezione w jego pismach.
Jego nazwiskiem nazwano jednostkę indukcji magnetycznej.
Jego nazwisko nosi również krater po niewidocznej stronie księżyca oraz mała planeta o nr. 2244.
W Serbii występuje na banknocie 100 dinarów.
Jego wizerunek od 1995 roku znajduje się na Orderze Chorwackiej Jutrzenki.
W uznaniu jego zasług, Elon Musk nazwał jego imieniem swoją firmę produkującą samochody nowej generacji.
Tesla, to również mikroarchitektura przetwarzania grafiki w karcie graficznej firmy Nvidia.
Jest bohaterem wielu powieści i gier komputerowych (np. Assassin's Creed II).
Jego nazwiskiem nazwano kilka albumów muzycznych (wśród nich np. płyta zespołu Silver Rocket).
Jego narodowość stała się przedmiotem sporu pomiędzy Serbami i Chorwatami. Choć urodził się na terenie dzisiejszej Chorwacji, to jednak w rodzinie prawosławnej, co jest charakterystyczne dla Serbów i bywa dla nich definiujące.
30 lipca 1891 roku, w wieku 35 lat, Tesla uzyskał obywatelstwo amerykańskie.
W przeszłości imię Nikola zapisywane było jako Mikołaj.
Czy Tesla przewidział współczesną technologię?
Nikola marzył o świecie, w którym informacja i energia są dostępne dla wszystkich bezpłatnie. W swoich pismach opisywał urządzenia przypominające smartfony, systemy GPS czy Internet Rzeczy.
Jego wizje były tak odległe od realiów XIX wieku, że często uznawano je za fantazje. Podobnie jak Leonardo da Vinci, bardzo wyprzedził swoje czasy. Dziś widzimy, jak wiele z jego koncepcji staje się rzeczywistością.
Nie zabiegał o sławę, interesowało do tylko odkrywanie natury rzeczy. Wiele projektów finansował samodzielnie.
Przyjaciel Tesli, Julian Hawthorne, napisał o nim w ten sposób:
"Rzadko spotykało się naukowca lub inżyniera, który byłby jednocześnie poetą, filozofem, miłośnikiem muzyki, językoznawcą i koneserem jedzenia i napojów”.
Najważniejsze rzeczy do zapamiętania: Wynalazca i geniusz wyprzedzający swoją epokę.
Współczesna technologia, od samochodów autonomicznych, przez systemy przesyłowe prądu, po telekomunikację bezprzewodową, zawdzięcza Tesli więcej, niż zdajemy sobie sprawę.
Firmy takie jak SpaceX, Google czy Apple otwarcie przyznają, że inspirują się jego dziedzictwem. Elon Musk, założyciel Tesla Inc, wskazuje go jako swojego bohatera.
Nikola Tesla to serbsko-amerykański genialny wynalazca, twórca przełomowych technologii w dziedzinie prądu przemiennego.
Opatentował ponad 300 rozwiązań.
Wielu uważa go za prawdziwego twórcę radia, choć uznanie przyszło dopiero po śmierci Tesli.
Jego idee przewidywały technologie, które pojawiły się w XXI wieku, w tym WiFi, smartfony i darmowy przesył energii.
Dziś uznawany jest za ikonę nauki i postępu. Jego dziedzictwo inspiruje kolejne pokolenia i dużo wskazuje na to, że za jego życia świat nie był gotów na jego genialne pomysły.
A tak mówił o Tesli Przemysław Słowiński, autor jego biografii zatytułowanej "Władca piorunów":
"Nie potrafił zadbać o swoją sławę i interesy. Jedyne co go interesowało to praca, nauka i wynalazki. Szkoda, że takiemu człowiekowi przyszło umrzeć w biedzie, aczkolwiek miał okres prosperity finansowej i sławy. Był wówczas osobą znaną, którą opisywała prasa."
Zobacz także:
Oriah Mountain Dreamer - zaproszenie do życia
Charles Bukowski cytaty po polsku i wiersze po angielsku
Ks. Jan Twardowski cytaty o śmierci, kochaniu, Bogu, byciu i dawaniu
Czy Blue Monday to mit?
Tim Gallwey - the Inner Game i początki nowoczesnego coachingu
Franz Kafka - o samotności człowieka
Sokrates - czyżby pierwszy dobry coach na świecie?
David Clutterbuck - ojciec współczesnego mentoringu
Noam Chomsky - komunikacja i manipulacja społeczna
Geneza coachingu - czy to zaczęło się jeszcze przed Chrystusem?
Keanu Reeves - krótka biografia
Sir John Whitmore - ojciec coachingu biznesowego
Marilyn vos Savant - osoba o najwyższym IQ na świecie
Skala Hawkinsa - prawda czy kłamstwo? Kinezjologia.
Byron Katie: "oświecona" kobieta z Barstow
Maurice Ravel - inżynier, czy kompozytor?
Fritz Perls - cierpienie, bunt, wojna, zen, teatr i wreszcie psychoterapia
Komentarze