Generacja Baby Boomers, Pokolenia X, Y, Z i nowsze: nazwy i cechy
- Ryszard Skarbek
- 2 wrz
- 11 minut(y) czytania
Pokolenia różnią się od siebie podejściem do życia, pracy i relacji społecznych. Każde z nich ma swoją charakterystykę, wartości i doświadczenia, które kształtują jego przedstawicieli. W tym artykule przyjrzymy się dokładnie takim generacjom jak Baby Boomers, pokolenie X, pokolenie Y, Gen Z oraz dwóm najnowszym określanym mianem Alpha i C. Dowiesz się, jakie są cechy charakterystyczne danego pokolenia, a także jakie podobieństwa sprawiają, że mimo różnic wciąż potrafią się porozumieć.
To lektura dla wszystkich, którzy chcą lepiej zrozumieć pokolenia i odpowiedzieć sobie na pytanie: „Do którego pokolenia należę?”.
Czym właściwie są pokolenia i skąd wzięły się nazwy pokoleń X, Y, Z, jak również starszych i młodszych?
Pokolenie to grupa ludzi urodzonych w określonym czasie, która dorastała w podobnych warunkach społecznych, politycznych i technologicznych. Dzięki temu taka grupa posiada pewne cechy wspólne – nie tylko w zachowaniach, ale i w sposobie myślenia.
Nazwy pokoleń wywodzą się najczęściej z badań socjologicznych lub obserwacji zmian społecznych. i stają się symbolem danego okresu.
Nazwa "Baby Boomers" (w skrócie "BB") pochodzi od „wyżu demograficznego”, który miał miejsce po II wojnie światowej. To jedyna jak do tej pory grupa, której nazwa jest opisowa. Po niej pojawił się podział na pokolenia XYZ i nowsze, również określane jedną literą.
Nazwa Pokolenie X pochodzi od książki kanadyjskiego fotografa Roberta Capa (choć częściej przytacza się powieści „Generation X: Tales for an Accelerated Culture” autorstwa Douglasa Couplanda z 1991 roku). Litera „X” symbolizuje nieznane lub nieokreśloną tożsamość tej generacji.
Nazwa Generacja Y pochodzi bezpośrednio z poprzedniej generacji – Pokolenia X. Litera „Y” symbolizuje kolejny krok w alfabecie, czyli pokolenie następujące po X. Tę grupę określa się również mianem Millennials (lub Milenials), ponieważ jej przedstawiciele dorastali na przełomie tysiącleci („millennium”).
Nazwa Generacja Z, podobnie jak jej poprzednicy Y, oznacza po prostu kolejny etap w alfabecie. Jest też czasem określana jako "Zoomers", co nawiązuje do szybkiego tempa życia, cyfrowego świata i natychmiastowej komunikacji, w której dorastają ci ludzie.
Nazwa Pokolenie Alpha pochodzi od pierwszej litery alfabetu greckiego – „α” (alfa), co symbolizuje początek nowego cyklu pokoleniowego po Generacji Z. To podkreślenie faktu, że dzieci z tej grupy społecznej wychowują się w pełni w cyfrowym świecie – z tabletami, smartfonami, sztuczną inteligencją i Internetem jako naturalnym środowiskiem.
Nazwa Generacja C nie jest kolejnym literowym oznaczeniem pokolenia, jak baby boomers i X, Y, Z czy Alpha. „C” w tym przypadku pochodzi od słowa „Connected” (połączeni sieciowo), co podkreśla najważniejszą cechę tej grupy: ciągłą łączność z Internetem, mediami cyfrowymi i urządzeniami mobilnymi.
Generacja C to nie tyle pokolenie w sensie chronologicznym, co grupa społeczna definiowana stylem życia i zachowaniami cyfrowymi. Obejmuje osoby, które intensywnie korzystają z technologii do komunikacji, pracy, edukacji i rozrywki. Mogą to być zarówno ludzie młodsi z Gen Z, jak i starsi, którzy przyjęli styl życia „connected”.
Kim są Baby Boomers (inaczej pokolenie BB) i dlaczego mieli tak duży wpływ na świat?
Generacja Baby Boomers obejmuje osoby, które przyszły na świat po II wojnie światowej – w latach 1946 – 1964. Nazwa pochodzi od „baby boomu”, czyli gwałtownego wzrostu liczby urodzeń. Przedstawiciele tego pokolenia dorastali w czasach dynamicznego rozwoju gospodarczego i transformacji społecznych. Charakteryzują się lojalnością wobec pracodawcy, silnym poczuciem obowiązku oraz przywiązaniem do tradycyjnych wartości.
Mieli ogromny wpływ na świat z kilku powodów, wynikających zarówno z kontekstu historycznego, jak i ich cech społeczno-kulturowych:
Wyjątkowy wzrost liczebny – po II wojnie światowej nastąpił nagły wzrost liczby urodzeń. Tak duża populacja miała znaczący wpływ na rynek zatrudnienia, konsumpcję i kulturę.
Rozwój gospodarczy – dorastali w okresie dynamicznego rozwoju gospodarczego i industrializacji w latach 50. i 60. XX wieku. Dzięki temu mieli dostęp do lepszej edukacji i możliwości zawodowych, co przekładało się na innowacje i wzrost gospodarczy.
Zmiany społeczne i kulturowe – byli świadkami i uczestnikami przełomowych ruchów społecznych: rewolucji obyczajowej (hipisi), feminizmu, ruchów praw obywatelskich i protestów antywojennych. Ich postawy i działania wpłynęły na zmiany w prawach obywatelskich, edukacji i kulturze masowej.
Inżynieria i nauka – jako pierwsza populacja masowo korzystająca z telewizji, radia, a później komputerów, przyczynili się do popularyzacji wynalazków, która ukształtowała współczesny świat.
Konsumpcja i rynek – jako liczna grupa społeczna mieli ogromny wpływ na kształtowanie trendów konsumenckich, od rynku nieruchomości po branżę rozrywkową, co zmieniło sposób funkcjonowania gospodarki globalnej.
Wpływ polityczny – dzięki liczebności i aktywności obywatelskiej mieli znaczący wpływ na politykę krajową i międzynarodową, zarówno jako wyborcy, jak i liderzy w biznesie i administracji.
W skrócie, duża liczba, korzystny moment historyczny, aktywność społeczna i gospodarcza sprawiły, że Baby Boomers kształtowali świat, w którym żyjemy dziś.
Byli pionierami modernizacji przedsiębiorstw i rozwoju przemysłu. Dziś wielu z nich korzysta z systemów emerytalnych, ale nadal wywierają wpływ na gospodarkę i politykę.
Pokolenie X – między tradycją a nowoczesnością.
Pokolenie X to osoby urodzone między 1965 a 1980 rokiem. Często określane są jako „most” między Boomersami, a Millenialsami.
Przedstawiciele generacji X dorastali w czasach transformacji gospodarczej i politycznej. Charakterystyka tej grupy wskazuje na pragmatyzm, samodzielność myślenia, sceptycyzm wobec instytucji i wierność w stosunku do pracodawcy. Często to właśnie oni stali się menedżerami i liderami w okresie rozwoju wolnego rynku. Z czasem technologia zaczęła odgrywać większą rolę w ich życiu, ale wciąż ważna jest dla nich komunikacja twarzą w twarz.
To ostatnie pokolenie, które dorastało bez komputera. W dzieciństwie bawiło się na podwórku w chowanego, podchody, wyścigi kapsli z butelek, skakało na gumie, grało w klasy, tak zwaną "finkę" lub po prostu spędzało z kolegami z podwórka czas przy trzepaku. W mieście podwórko było ich światem i tu mieli paczkę swoich najbliższych znajomych. To oni pamiętają zarówno puste półki sklepowe z czasów socjalizmu, jak wzrastający dobrobyt materialny, który przyszedł wraz ze zmianą ustroju i otwarciem rynku. I jako dorośli musieli na ten dobrobyt ciężko pracować, co często skutkowało ich nieobecnością w domu.
Pokolenie Y (inaczej Millennials, Milenials lub Millenials) – pionierzy życia on-line.
Pokolenie Y, znane też jako Millenials, to osoby urodzone w latach 1981 - 1996. Jest to pierwsze pokolenie, które na dużą skalę dorastało w świecie Internetu i komputerów osobistych.
Przedstawiciele pokolenia millenialsów są pierwszymi, którzy na co dzień korzystają z nowoczesnych technologii i Internetu. Zarówno ich sfera zawodowa, jak i prywatna łączy się ze światem online, co wpływa na ich styl pracy i sposób komunikowania się.
Osoby z pokolenia Millenialsów podkreślają dążenie do równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym. Nie lubią niezdrowej rywalizacji w pracy, a kariera zawodowa nie jest ich priorytetem w życiu. Natomiast to, co jest dla nich niezwykle istotne, to możliwość uczenia się w pracy i w związku z tym duże zapotrzebowanie na nieustanny feedback i mentoring. Pracodawca musi im zaoferować elastyczne formy zatrudnienia, możliwość szybkiego rozwoju i pracy zdalnej.
Tym co łączy X i Y są ludzie, którzy doświadczyli w Polsce głębokich przemian ustrojowych i ekonomicznych.
Generacja Z (inaczej Gen Z) - "digital natives".
Generacja Z, określana również jako „Zoomers”, obejmuje ludzi urodzonych mniej więcej między 1997 a 2012 rokiem. Dokładne granice różnią się w zależności od źródła i np. niektóre z nich podają, że są to osoby urodzone po 1995 roku. Jest to pokolenie, które wychowało się w pełni w erze cyfrowej, z Internetem, smartfonami i mediami społecznościowymi jako integralną częścią życia codziennego. W wielu analizach postrzegani są jako pokolenie bardziej świadome społecznie oraz bardziej samodzielne i pragmatyczne, niż poprzednicy.
Charakterystyczne cechy Generacji Z.
Cyfrowi Tubylcy (ang. Digital Natives): Gen Z od najmłodszych lat korzysta ze świata wirtualnego. Internet, media społecznościowe i aplikacje mobilne są dla nich naturalnym środowiskiem życia, nauki i pracy. Wielozadaniowość w świecie online to ich standard.
Świadomość społeczna i ekologiczna: Pokolenie Z zwraca dużą uwagę na kwestie społeczne, różnorodność, inkluzywność i ochronę środowiska. Są bardziej skłonni wspierać firmy i marki, które odpowiadają na te wartości.
Pragmatyzm i ostrożność finansowa: W przeciwieństwie do niektórych Millenialsów, Zetki dużo ostrożniej podchodzą do finansów, pamiętając o kryzysie gospodarczym, pandemii i niepewności rynku pracy. Cenią stabilność finansową i bezpieczeństwo zawodowe.
Samodzielność i przedsiębiorczość: To pokolenie, które chętnie tworzy własne inicjatywy, startupy czy projekty freelancingowe. Cenią niezależność i możliwość realizowania swoich pasji w pracy.
Krótka uwaga i szybkie przyswajanie informacji: W erze TikToka i YouTube, przyzwyczaili się do szybkiego przetwarzania informacji i preferują treści krótkie, dynamiczne i wizualne.
Otwartość na różnorodność i inkluzywność: Gen Z wychowuje się w bardziej globalnym i zróżnicowanym świecie. Akceptacja odmienności kulturowej, rasowej, płciowej czy orientacyjnej jest dla nich naturalna i oczekiwana także od pracodawców.
Zorientowanie na rozwój osobisty i "mental health": Zdrowie psychiczne, balans między życiem prywatnym a zawodowym oraz osobisty wzrost są dla nich ważniejsze niż dla poprzednich pokoleń. Chcą pracować w środowisku, które wspiera wellbeing i umożliwia naukę nowych umiejętności.
Pokolenie Alpha – co wiemy o najmłodszych?
Nowe pokolenie Alpha obejmuje ludzi urodzonych po 2010 roku. Dzieci pokolenia Alpha dorastają w pełni cyfrowym świecie.
Alpha będzie dorastać w świecie jeszcze bardziej zautomatyzowanym i połączonym globalnie, co kształtuje ich naturalną biegłość elektroniczną, ciekawość technologiczną i elastyczność w uczeniu się.
Choć nie są jeszcze obecni na rynku pracy, już teraz kształtują przyspieszony rozwój technologii, a ich cechy będą miały ogromny wpływ na przyszłość społeczeństwa i gospodarki.
Jakie są najważniejsze cechy charakterystyczne każdego pokolenia? Porównanie.
Pokolenie / Grupa | Lata urodzenia | Pochodzenie nazwy | Charakterystyczne cechy |
Baby Boomers | 1946–1964 | Nazwa pochodzi od „baby boom” po II wojnie światowej – nagły wzrost urodzeń | Stabilność, lojalność w pracy, tradycyjne wartości, adaptacja do technologii z opóźnieniem |
Pokolenie X | 1965–1980 | „X” symbolizuje nieznane lub brak określonej tożsamości | "Pomost pomiędzy tradycją", a nowoczesnością", samodzielność, sceptycyzm wobec instytucji, niezależność, pragmatyzm, adaptacja do zmian gospodarczych, wierność firmie |
Generacja Y / Millennials | 1981–1996 | Kolejna litera alfabetu po X; alternatywnie nazwa „Millennials” od przełomu tysiącleci | Otwartość na technologie, dążenie do samorozwoju i nauki w pracy, poszukiwanie sensu pracy, równowaga praca-życie, praca w trybie zdalnym, elastyczność, gotowość do zmian |
Generacja Z | 1997–2012 | Kolejna litera alfabetu po Y; alternatywna nazwa „Zoomers” odnosi się do szybkiego tempa życia i świata wirtualnego | Cyfrowi tubylcy, rozwój, zorientowanie na wellbeing, bezpieczeństwo finansowe, świadomość społeczna i ekologiczna, inkluzywność, elastyczność, pragmatyzm, samodzielność, najmłodsi na rynku pracy |
Pokolenie Alpha | od 2010 | Grecka litera „α” (alfa) – początek | Pierwsze pokolenie wychowanie w pełni w świecie Internetu, rozwiązań mobilnych i dostępu do sztucznej inteligencji, zainteresowanie nowinkami technologicznymi, elastyczność w nauce i rozwoju |
Pokolenie C | obejmuje różne roczniki | „C” od słowa „Connected” (połączeni sieciowo) | Styl życia w pełni związany z Internetem i mediami cyfrowymi, ciągłe komunikowanie się i współdzielenie treści, może obejmować zarówno Z, Y, jak i ludzi z pokolenia X |
Pokolenia na rynku pracy – jakie mają oczekiwania i podejście do pracodawcy?
Na rynku pracy spotykają się dziś cztery różne generacje. Już niedługo może ich być pięć, tym bardziej, że najmłodsi dużo częściej niż poprzednicy rezygnują ze studiów wyższych. To prowadzi do pokoleniowych wyzwań, które musi zrozumieć każdy pracodawca. Każde pokolenie ma inne podejście do pracy, dlatego zarządzanie zespołami wymaga zrozumienia tych różnic i wykorzystania ich jako atutu w budowaniu silnego zespołu.
Oto podsumowanie oczekiwań poszczególnych populacji:
BB: znacząca większość jest już na emeryturze. Ale są jeszcze tacy, którzy chcą być aktywni zawodowo, a nawet prowadzą swoje firmy. Stawiają na stabilność, przewidywalność, wierność zasadom i lojalność wobec pracodawcy.
Pokolenie X: cenią sobie autonomię w pracy. Nie lubią nadmiernego nadzoru ani micromanagementu, nie są tak lojalni jak poprzednicy, ale jeśli firma traktuje ich uczciwie i oferuje stabilne warunki, są gotowi pozostać długo. Cenią sobie transparentność i szczerość. Pracują efektywnie i oczekują jasnych celów oraz mierzalnych rezultatów. Doceniają pewność zatrudnienia i przewidywalność warunków pracy. Chociaż są pracowici, nie chcą poświęcać życia wyłącznie dla kariery i zabiegają o równowagę pomiędzy życiem zawodowym, a prywatnym. Oczekują szkoleń, jasnej ścieżki awansu i bycia uczciwie docenianym.
Millenialsi i pokolenie Z: cenią otwartą komunikację i relacje oparte na współpracy, a nie sztywnej hierarchii. Szukają elastycznych form pracy oraz sensu w wykonywanych zadaniach. Ważna jest dla nich informacja zwrotna, pochwały i uznanie osiągnięć. Chcą, aby ich praca miała znaczenie, a firma działała w zgodzie z wartościami społecznymi i ekologicznymi. Chcą się uczyć w pracy, zabiegają o mentoring, preferują przyjazną atmosferę i otwartość na pomysły. Oczekują nowoczesnych narzędzi pracy i procesów ułatwiających codzienne zadania.
Najnowszy globalny raport „2025 Gen Z and Millennial Survey” pokazuje, że młodzi profesjonaliści przewartościowują tradycyjne podejście do kariery. Badanie przeprowadzone wśród 23 tyś. przedstawicieli obydwu pokoleń z 44 krajów przynosi niezwykle ciekawe wnioski. Okazuje się, że bardzo silną częścią wspólną Zetek i Millenialsów jest tzw. "trójca spełnienia zawodowego", inaczej zwana "trifecta".
Firmy, którzy pomogą im zrealizować „trifecta”, czyli zarabiać godnie (pieniądze), robić rzeczy ważne (sens) i nie zatracić przy tym zdrowia (dobrostan) – mogą liczyć na ich lojalność i zaangażowanie.
Jakie są podobieństwa i różnice między pokoleniem Y i Z?
Sfera Życia | Generacja Y (1981–1996) | Generacja Z (1997–2012) | Podobieństwa / Różnice |
Wartości | Rozwój, work-life balance, poszukiwanie sensu pracy | Rozwój, wellbeing, praca z sensem, świadomość społeczna i ekologiczna, inkluzywność, bezpieczeństwo finansowe | Obie populacje cenią rozwój osobisty, ale pokolenie Z kładzie większy nacisk na zdrowie psychiczne, inkluzywność i stabilność finansową |
Styl życia | Skupienie na edukacji i zdobywaniu doświadczenia, elastyczność, otwartość na zmiany pracy | Szybkie tempo życia, dobrostan, dbałość o prywatne pasje, wielozadaniowość | Obie grupy cenią elastyczność, ale Zetki preferują bardziej dynamiczny i technologicznie zintegrowany styl życia. Są bardziej pragmatyczne i ostrożne w podejmowaniu ryzyka |
Komunikacja | E-mail i media społecznościowe do networkingu prywatnego, komunikatory w pracy | Komunikatory i social media w każdej sferze życia, krótkie formy (TikTok, Instagram) | Obie korzystają intensywnie z portali społecznościowych, ale Zommersi preferują szybsze i wizualne formy komunikacji |
Podejście do technologii | „Digital migrants” – dorastali z komputerami i Internetem; adaptacja do nowych technologii | „Digital natives” – Internet, smartfony i social media od dziecka; intuicyjna obsługa | Wszyscy sprawnie korzystają z technologii, ale Zoomerzy od początku są w pełni zanurzeni w świecie cyfrowym |
Podejście do pracy | Poszukiwanie sensu, rozwój, feedback, elastyczność, częsta zmiana pracy w młodym wieku | Sens, rozwój, elastyczność, work-life balance, praca zdalna, szybkie efekty, różnorodność doświadczeń, wellbeing priorytetem | Obydwie społeczności cenią rozwój, dobrostan, pracę z sensem i elastyczność. Ale pokolenie Z jest bardziej konserwatywne, niż ich starsi koledzy. Bardziej pragmatycznie podchodzi do bezpieczeństwa finansowego, stabilności pracy i podejmowania ryzyka |
Komunikacja międzypokoleniowa. Jak rozmawiać: twarzą w twarz czy online?
Komunikacja interpersonalna to jedno z największych wyzwań międzypokoleniowych. Starsze pokolenia preferują spotkania twarzą w twarz. Młodsze wybierają szybkie wiadomości online i social media. Ja więc się porozumieć?
Po pierwsze trzeba być świadomym naturalnych preferencji każdej z grup. Po drugie należy zdawać sobie sprawę z przeszkód komunikacyjnych. To krok niezbędny do tego, aby takie bariery pokonywać. Piszemy o tym szeroko na naszym blogu w osobnym poście pt. "Bariery Komunikacyjne".
Na poziomie jednostki za skuteczność porozumienia interpersonalnego odpowiada każda z osób. I każda z nich musi odrobić swoje zadanie domowe, aby lepiej zrozumieć drugą stronę. To tworzy pomost do znalezienia kompromisu i, z jednej strony, dostosowania swojego stylu, a z drugiej, jasnego komunikowania swoich preferencji i potrzeb.
Na poziomie organizacyjnym skuteczne komunikowanie się nabiera jeszcze innego wymiaru. Rodzi się kluczowe pytanie: jak dotrzeć zarówno do starszych, jak i młodszych pracowników? I znów fundamentem dobrego rozwiązania jest zaakceptowanie różnorodności i związanej z nią konieczności dostosowania narzędzi. Trzeba stosować różne kanały, łączyć spotkania osobiste z nowoczesnymi technologiami, ubogacać przekaz tekstowy multimediami i szukać optymalnej mieszanki wszystkich możliwych form.
Nabiera to szczególnego znaczenia w trybie pracy hybrydowej lub 100% zdalnej. Ale dzięki temu relacje między pracownikami z różnych pokoleń będą się pogłębiać, a współpraca stanie się bardziej efektywna. Jednocześnie podobieństwa i różnice sprawiają, że różne grupy mogą się uzupełniać – np. X oferują doświadczenie, a Z świeże spojrzenie i cyfrową biegłość.
Podsumowanie pokoleniowych charakterystyk: To, do którego pokolenia należysz wpływa to na twoje życie zawodowe i prywatne.
Przynależność pokoleniowa nie jest jedynie ciekawostką. Dotychczasowe tradycyjne podejście nakazywało myśleć, że istnieją trzy pokolenia: dzieci, rodzice i dziadkowie. Świat jednak przyspieszył i bardzo się skomplikował. I co najważniejsze, rozwój technologii w sposób dotychczas niespotykany, wpłynął na zmiany społeczne. Z tego powodu dziś pokolenia dzielimy na Baby Boomers oraz generacje X, Y, Z i Alpha. Grupa społeczna określana literą "C" nie jest pokoleniem jako takim. To przedstawiciele różnych pokoleń, których cechą wspólną jest "being Connected".
A to podane krótko najważniejsze cechy poszczególnych populacji:
Baby Boomers – tradycyjne wartości, stabilność, 100% offline.
X – most między tradycją, a nowoczesnością, przejście przez duże zmiany gospodarcze i ustrojowe.
Y – "Digital migrants" - pierwsze komputerowe pokolenie aktywne w świecie Internetu.
Z - "Digital natives" - pierwsza kohorta dorastająca w świecie mediów społecznościowych i smartfonów.
Alpha – najmłodsi, w pełni wychowani w świecie mobilnym on-line.
Rynek pracy staje się areną współpracy międzypokoleniowej, a pracodawca musi nauczyć się zarządzać różnorodnością.
Zobacz także:
Coaching indywidualny: co to?
Czym jest coaching kariery?
Komentarze