Charakterystyka generacji X. Pokolenie X w życiu i na rynku pracy
- Ryszard Skarbek
- 2 paź
- 7 minut(y) czytania
Pokolenie X charakteryzuje się niezależnością, pragmatyzmem i elastycznością w podejściu do życia i pracy. W tym artykule przyjrzymy się jego cechom, miejscu na rynku pracy, a także relacjom z innymi pokoleniami. Zrozumienie tego, czym kieruje się generation X, jest kluczowe nie tylko dla pracodawców, ale i dla przedstawicieli młodszych populacji, którzy chcą efektywnie współpracować i komunikować się z tą doświadczoną życiowo grupą.
Czym jest pokolenie X?
Pokolenie X, znane również jako generacja X, generation X (a w Polsce jako pokolenie PRL lub IKS) to osoby urodzone w latach 1965-1980, wychowane w okresie powojennego rozwoju i potężnych zmian społeczno-politycznych, takich jak okres zimnej wojny czy upadek komunizmu w Europie Środkowej.
Przedstawiciele generacji X dorastali w czasach dynamicznych transformacji, zarówno społecznych, jak i technologicznych. Często określani są mianem “mostu” między tradycyjnym podejściem do życia (które prezentowali ich poprzednicy zwani Baby Boomers lub BB), a nowoczesnymi trendami w stylu życia i pracy.
W różnych krajach górny rok graniczny może być inny. Czasem jest to rok 1979, 1983, a nawet 1985. Wynika to ze specyficznych przemian społecznych, politycznych i technologicznych, które zachodziły w danym społeczeństwie. Ponadto w niektórych publikacjach cały zakres jest przesunięty na lata od 1976 do 1985, a osoby urodzone w latach 1966-1975 nazywane sią pokoleniem przełomu.
Jakie są główne cechy pokolenia X – charakterystyka.
Charakterystyka generacji X obejmuje szereg istotnych cech:
Niezależność i samodzielność – często stawiają na autonomię i własne decyzje w życiu zawodowym i prywatnym.
Pragmatyzm – cechuje ich praktyczne podejście do problemów i decyzji życiowych.
Elastyczność – potrafią dostosować się do zmian, również technologicznych.
Wysoka motywacja do pracy – ze względu na przełomowe zmiany społeczne zachodzące na świecie, ludzie urodzeni w latach 1965–1980 musieli ciężko pracować na swój sukces oraz dobrobyt materialny i status.
Lojalność wobec pracodawcy - ci ludzie są wierni firmie, w której pracują i potrafią znieść wiele niedogodności.
Pokolenie X w Polsce – czym wyróżnia się polski "IKS"?
Osoby z pokolenia X urodziły się i dorastały w Polsce w specyficznych warunkach historycznych, takich jak okres PRL-u, zimna wojna, a następnie upadek komunizmu. Osobiście doświadczały transformacji ustrojowej, która wpłynęła m.in. na ich wartości i postawy.
Te ważne wydarzenia to między innymi: upadek żelaznej kurtyny, zburzenie Muru Berlińskiego, powstanie pierwszego niezależnego związku zawodowego "Solidarność", pierwszy demokratycznie wybrany sejm, Lech Wałęsa, który zostaje Prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej i Karol Wojtyła, który zostaje pierwszym w historii papieżem z Polski. To czas narodzin trzeciej RP, w tym demokracji i wolnej gospodarki.
Specyfika polska obejmuje:
Początkowe przywiązanie do roli kościoła katolickiego, które później ewoluowało w bardziej krytyczny stosunek.
Patriotyzm i wiara w stworzenie lepszego życia we własnym kraju.
Zorientowanie na zapewnienie dobrobytu materialnego swoim rodzinom.
Przedsiębiorczość, zorientowanie na osiąganie wyników w pracy, które nierzadko kończy się pracoholizmem.
Konkurencyjność i gotowość do rywalizowania.
Chęć uczenia się i rozwoju osobistego, zwłaszcza w sferze zawodowej.
Adaptacyjne i krytyczne podejście do nowoczesnych technologii, co kształtuje pragmatyczne podejście do innowacji.
Sam należę do tej grupy. Nie wiem czy jestem jej reprezentatywnym przedstawicielem, ale chciałbym się podzielić osobistymi refleksjami.
Jako dziecko bawiłem się na podwórku. Nie miałem ani komputera, ani laptopa, ani telefonu komórkowego. Na pierwszą komunię św. dostałem pierwszy zegarek na rękę - podobnie jak większość moich kolegów. Czas na podwórku spędzaliśmy bawiąc się w chowanego, podchody, wyścigi "kolarzy" (czyli kapsli z butelek) lub tak zwaną "finkę". Równie typowe było spędzanie czasu przy trzepaku. Dużo graliśmy w piłkę nożną albo jeździliśmy na rowerach. W szkole też było dużo sportu. W szkole podstawowej uczyliśmy się sześć dni w tygodniu, a nauka religii odbywała się przy kościele w specjalnie przygotowanych salach katechetycznych. I do końca szkoły średniej lekcje religii odbywały się w taki właśnie sposób.
Pamiętam czasy, kiedy jako dziecko stałem w sklepie spożywczym w długiej kolejce, aby za 1,80 zł kupić 10 dag cukierków. Pamiętam zupełnie puste półki sklepowe oraz kartki n cukier, mięso i papierosy. Mój tata (który nie palił) wymieniał kartki papierosowe na co mógł, by zapewnić rodzinie jak najlepszy byt. A kupienie kilku rolek papieru toaletowego było naprawdę cenną zdobyczą.
Okres moich studiów przypadł na lata 1981-1986. To czas ogromnych przemian w Polsce. Można powiedzieć, że zacząłem studiować w jednej Polsce, a skończyłem w zupełnie innej. Np. w tym okresie pojawiło się w Polsce pierwsze komercyjne radio RMF FM i po raz pierwszy można było słuchać na żywo przebojów ze świata.
Kiedy skończyłem studia, prywatne firmy działające w Krakowie można było bardzo łatwo policzyć. To był początek polskiego kapitalizmu. I pierwsze godziny w jakich pracowałem to było 07 :00 - 15:00 (potem to się szybko zmieniło).
Z upływem czasu dobrobyt materialny wzrastał, ale jako młodzi dorośli musieliśmy na ten dobrobyt ciężko pracować, co często skutkowało nieobecnością w domu.
Pamiętam też zdarzenie, które było zapowiedzią nadchodzących w Polsce zmian. Zostanie ze mną do końca życia. W trakcie wakacji tuż przed rozpoczęciem studiów wraz z kolegami ze szkoły średniej podróżowaliśmy z namiotami po polskim wybrzeżu. Pewnego wieczoru w czasie ogniska przysiadł się do nas Amerykanin. Ponieważ jego rodzice pochodzili z Ukrainy - jakoś się dogadywaliśmy nawet bez języka angielskiego. Zapytałem go jak wygląda jego tydzień. Odpowiedział mi, że od poniedziałku do piątku pracuje, wraca do domu na kolację, a potem idzie spać. A na weekendzie odsypia tydzień pracy i załatwia wszystkie sprawy, na które nie ma czasu w tygodniu. Wtedy zupełnie nie mogłem zrozumieć tej odpowiedzi. To był rok 1981, a moi rodzice wracali z pracy około 15:00.
W pełni się zgadzam, że moje pokolenie przeżyło niezwykłe zmiany, które nastąpiły w Polsce. I mając teraz ponad 30-letnich synów widzę znaczące różnice w ich światopoglądzie i podejściu do życia.
Przedstawiciele pokolenia X w pracy. Czego oczekują od pracodawcy? Jak postrzegają rynek pracy?
Członkowie pokolenia X mają jasno określone oczekiwania wobec pracodawców:
Stabilność zatrudnienia i bezpieczeństwo – cenią pewność finansową i przewidywalność pracy.
Rozwój zawodowy – szkolenia, rozwój i jasna ścieżka kariery są bardzo istotne.
Docenienie osiągnięć – uczciwe docenianie są kluczowe dla motywacji.
Szczerość i transparentność - nie lubią "brain washing'u" i są wyczulenie na próby manipulacji.
Autonomia - potrafią pracować efektywnie w zespole, ale cenią sobie autonomię i samodzielność w realizacji zadań.
W pracy wyróżniają się odpowiedzialnością, pragmatyzmem i realistycznym podejściem do możliwości zawodowych. Pracują efektywnie i oczekują jasnych celów oraz mierzalnych rezultatów.
Jeśli chodzi o rynek pracy to:
Są świadomi zmian na rynku i potrafią dostosować się do nowych wymagań.
Równocześnie są bardziej ostrożni, niż młodsze populacje i nie tak chętni do częstego zmieniania pracy.
Cenią stabilność, ale jednocześnie są otwarci na innowacje i rozwój technologiczny.
W zarządzaniu swoją karierą preferują rozwój umiejętności praktycznych i zdobywanie doświadczenia w różnych branżach. Status ma dla nich znaczenie.
Czego pokolenie X oczekuje od kariery zawodowej?
Ta populacja ceni świadomy rozwój kariery zawodowej. W czasie swojej dorosłości musieli mozolnie wspinać się po szczeblach kariery i konsekwentnie pracować na swój wizerunek. Lubią to jednak robić w sposób praktyczny i realistyczny:
Stawiają na stabilne miejsca pracy z możliwością awansu.
Są skłonni inwestować czas i środki w szkolenia, które realnie zwiększają ich kompetencje.
W odróżnieniu od Millenialsów, czy Zetek nie szukają sensacyjnych zmian w pracy, ale długofalowych możliwości rozwoju.
Jak technologia wpłynęła na generację X?
Nagły rozwój technologii w latach 90. i 2000. miał na nich duży wpływ. W dorosłości musieli oni adaptować się do:
Powszechnego użycia komputerów i Internetu.
Wprowadzenia smartfonów i mediów społecznościowych.
Zmian w narzędziach pracy, takich jak systemy ERP, CRM i platformy komunikacyjne.
Dzięki temu ta populacja doskonale łączy tradycyjne metody pracy z nowoczesnymi narzędziami, co czyni ich wszechstronnymi pracownikami.
W życiu prywatnym wciąż zdecydowanie preferują kontakty osobiste. Co nie znaczy, że nie potrafią korzystać z takich aplikacji jak WhatsApp czy Messenger. Wolą jednak rozmowy twarzą-w-twarz i spotkania "w realu".
Z drugiej strony w czasie pandemii Covid-19 bardzo łatwo przystosowali się do pracy zdalnej i skutecznie korzystają z rozmów video i wszelkich rozwiązań, które wspierają zdalną pracę zespołową. To kolejny dowód na ich elastyczność i adaptacyjność.
Jakie są wartości i postawy członków pokolenia X?
Pokolenie X charakteryzuje się szeregiem istotnych wartości:
Samodzielność i odpowiedzialność – osoby te cenią możliwość podejmowania własnych decyzji.
Lojalność oparta na wzajemności – są lojalni wobec pracodawcy, jeśli ten zapewnia uczciwe warunki.
Pragmatyzm i realistyczne podejście – nie kierują się emocjami w decyzjach zawodowych, lecz faktami i doświadczeniem.
Nie są tak skupieni na sobie, jak młodsi koledzy. Potrafią też dużo poświęcić dążąc do tego w co wierzą. Nie poddają się tak łatwo i nie rezygnują z obranej drogi przy pierwszych napotkanych kłopotach. Cenią wiedzę, uznają doświadczenie i szanują autorytety, ale te prawdziwie. Potrafią myśleć krytycznie i samodzielnie. Są również świadomi tego, że rzeczy cenne wymagają wysiłku i nie przychodzą łatwo. Jeśli chcą - potrafią się dogadać z każdym.
To właśnie wśród nich można znaleźć dobrego coacha lub mentora. Ich bogate doświadczenie i samodzielność myślenia sprawiają, że coaching w ich wykonaniu przynosi wysoką wartość.
Jakie są różnice między pokoleniami X, a Baby Boomers i Generacją Y?
To obszerny temat i dlatego poświęciliśmy mu osobny artykuł na blogu Empowerment Coaching Kraków (Pokolenia: nazwy, cechy, różnice i podobieństwa).
W tym miejscu wymienimy następujące kluczowe obszary różnic:
W porównaniu do Baby Boomers, są mniej lojalni wobec pracodawcy, mniej hierarchiczni i bardziej niezależni.
W porównaniu do Millennialsów (pokolenie Y) i Zetek, są bardziej ostrożni finansowo i pragmatyczni, podczas gdy te dwie młodsze populacje często szukają elastyczności i sensu pracy.
Kluczowe różnice obejmują również podejście do technologii. Iksy w dorosłości musiały adaptować się do zupełnie nowych narzędzi, podczas gdy młodsze pokolenia dorastały już w świecie cyfrowym.
Podsumowanie: Krótka Charakterystyka Pokolenia X i najważniejsze różnice między pokoleniami.
Ta grupa społeczna ze względu na czas przełomowych zmian, w których dorastała i osiągała dojrzałość, charakteryzuje się wieloma unikalnymi cechami. Często określana jest jako "most" lub "pomost" pomiędzy wcześniejszym tradycyjnym stylem życia ukształtowanym po II wojnie światowej, a zupełnie nowymi trendami, które pojawiły się w ostatnich dekadach XX wieku.
Podsumowując:
Pokolenie X: to osoby urodzone między 1965 a 1980.
Główne atrybuty: niezależność, pragmatyzm, doświadczenie, pracowitość, elastyczność, realistyczne podejście do kariery.
Oczekiwania wobec pracodawcy: stabilność, rozwój zawodowy, transparentność, jasne oczekiwania, docenienie pracy.
Stosunek do zmian technologicznych: zdolność adaptacji do przyśpieszonych zmian technologicznych, sprawne korzystanie ze smartfonów i mediów społecznościowych.
Kluczowe różnice pokoleniowe:
Generation X vs Millennials i Generation Z: pierwsi cenią stabilność i doświadczenie - młodsi dobrostan, elastyczność i sens pracy. Starsi preferują komunikację twarz-w-twarz i pragmatyczne podejście do rozwiązań cyfrowych - młodsi urodzili się w świecie cyfrowym i w nim prowadzą zarówno swoje życie prywatne, jak i zawodowe.
X vs BB - pierwsi są mniej tradycyjni i hierarchiczni oraz bardziej autonomiczni i bardziej krytyczni w stosunku do instytucji państwowych.
Na koniec warto dodać, że współpraca międzypokoleniowa nabiera coraz większego znaczenia. W tej chwili mamy już cztery różne populacje pracowników. A za niewiele więcej, niż kilka lat pojawi się piąta (Alpha). Dobre zrozumienie różnic będzie stanowiło klucz do budowania efektywnych zespołów pracowniczych. I dla pracodawców stanowi to już bardzo trudny orzech do zgryzienia.
Zobacz także:
Sytuacja kobiet w środowisku pracy - Raport McKinsey
Mądrość, a inteligencja - czym się różnią?
Jak powinna wyglądać skuteczna komunikacja interpersonalna?
Poznaj bariery komunikacyjne
Jakie znaczenie ma komunikacja niewerbalna i język ciała?
Na czym polega coaching indywidualny?
Jak pracuje coach motywacyjny?