Kim są WWO: co to jest? Poznaj cechy wysokiej wrażliwości

Termin Osoba Wysoko Wrażliwa (ang. HSP – Highly Sensitive Person) został wprowadzony przez amerykańską psycholog Elaine Aron w latach 90 (dokładnie w roku 1996). Wraz z mężem opracowali specjalną skalę, która dała początek dalszym badaniom nad tą cechą.

Wcześniej Carl Jung jako pierwszy dostrzegł znaczenie wrażliwości i uważał, że odgrywa ona ważniejszą rolę niż seksualność w podatności jednostki na nerwicę.

W tym artykule wyjaśnimy czym charakteryzuje się osoba WWO, podamy jej unikalne cechy. Przeanalizujemy również, czy powinno się postrzegać ten typ osobowości jako odstępstwo od normy, czy też może jako szczególny dar i kategorię neuroróżnorodności (o której piszemy w innym poście) .

Podamy również wiele cennych i praktycznych wskazówek. Mogą z nich skorzystać przede wszystkim ludzie głęboko wrażliwi, którzy w dzisiejszym świecie często odczuwają stres i zmagają się z dużą ilością bodźców.

Takie osoby, ze względu na wysoki poziom empatii i zdolność odczuwania cudzych emocji, często same potrzebują wsparcia. Dlatego opiszemy również jak inni mogą je mądrze wspierać. W dalszej części artykułu przedstawimy m.in. książki, które warto przeczytać na ten temat i podpowiemy jak wybrać najlepszą dla nich pracę.

W naszych opisach będziemy zamiennie używali polskiego skrótu, jak i terminu angielskiego, szczególnie wtedy, gdy będzie się to odnosiło do wyników badań naukowych.

I, co ważne, przekażemy linki do odpowiednich testów.

WWO: co to jest? Kim są osoby wysoko wrażliwe?

Czym jest wysoka wrażliwość? Definicja stworzona przez dr Elaine rozumie ją jako cechę osobowości, która jest cechą wrodzoną i genetyczną, a nie wyuczoną lub istniejącą w pewnym spektrum (np. autyzmu). 

Innymi słowy, jest to cecha układu nerwowego i albo przychodzisz z tym na świat, albo nie.

Co więcej, takie dzieci przychodziły na świat od zawsze. Natomiast dopiero dzięki badaniom na dużej grupie osób z przełomu XX i XXI wieku można było wyodrębnić i szczegółowo opisać kompleksową cechę. Oto jej cztery główne kategorie.

Osoba WWO charakteryzuje się głębią przetwarzania.

Taka jednostka intensywnie przetwarza informacje. Jest bardziej refleksyjna i dłużej podejmuje decyzje. Niezwykle bogate życie wewnętrze sprawia, że WWO analizuje każdy niuans. Następuje to zarówno świadomie, poprzez analizę informacji przekazywanych przez komunikację, jak i w sposób intuicyjny, poprzez przeczucia.

WWO są nadpobudliwe.

Osoby wysoko wrażliwe intensywniej odbierają bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Tacy ludzie zauważają znacznie więcej niż inni w tej samej sytuacji lub środowisku. W szczególności silniej reagują na głośne dźwięki, jasne światło, ostre zapachy i inne sygnały z otoczenia, w tym emocje innych ludzi (choć mogą one pozostać niewyrażone). To powoduje przestymulowanie, łatwość ulegania przebodźcowaniu oraz może prowadzić do chronicznego stresu. Np. wykonywanie zadań pod presją czasu lub wykonywanie wielu zadań równocześnie może je stresować i stanowić dla nich duży problem.

Osoby z Wysoką Wrażliwością intensywniej odczuwają emocje.

WWO intensywnie odczuwają emocje. Ich wrażliwość emocjonalna sprawia, że w odpowiedzi na szereg zarówno przyjemnych, jak i bolesnych wyzwalaczy, doświadczają silnych uczuć  (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych). Są bardzo empatyczni, a nastroje innych ludzi mocno na nich wpływają.  Ich mózg cechuje zarówno większą ilość, jak i aktywność neuronów lustrzanych, które odpowiadają za empatię. Natomiast bycie w centrum uwagi jest dla nich dyskomfortem.

Osoba WWO ma wyczulone zmysły, cechuje ją tzw. wysoka wrażliwość przetwarzania sensorycznego.

Zauważa subtelne bodźce zewnętrzne napływające z otoczenia, które umykają innym ludziom. Pomaga to chronić ją i jej grupę społecznej przed nieprzewidzianymi zagrożeniami, ale może również prowadzić do problematycznych reakcji na żywność, leki, ból, hałas i światło. W szczególności może być czuła na działanie kofeiny lub głośne dźwięki.

Przebywanie w hałaśliwych i zatłoczonych miejscach, takich jak centrum handlowe, nocny bar z głośną muzyką, hala sportowa pełna kibiców, czy też lotnisko lub dworzec kolejowy, może być powodem narastającego stresu i źródłem szybkiego wyczerpania. Takie miejsca powodują u nich przeciążenie układu nerwowego i sprawiają, że szybciej się męczą.

Podsumowując, WWO to sumienne, ostrożne jednostki, które mogą również poszukiwać doznań i rozkoszować się nowościami. Są też cenionymi pracownikami. Angażują się w swoją pracę, lubią działać według ustalonego planu i starają się jak najszybciej realizować zadania, dbając przy tym o wysoką jakość i dokładność. Bardzo często przejawiają też zdolności artystyczne.  

Warto podkreślić, że nie ma korelacji między tą cechą osobowości, a ekstrawersją lub introwersją.

Jednak takie jednostki zawsze dokładnie ocenią ryzyko przed rozpoczęciem przygody, ponieważ ich wrażliwość przeciwdziała impulsywności. Mają one też tendencję do planowania z wyprzedzeniem i są doskonałymi strategami. Ale podejmowanie decyzji wymaga czasu.

Cecha wrażliwej osobowości nie jest też jednoznacznie powiązana z wysokimi uzdolnieniami, którymi dysponuje tylko 3% społeczeństwa. Ale z drugiej strony badania przeprowadzone przez psycholog Elke van Hoof wykazały, że 87% osób wysoko utalentowanych to ludzie WWO.

Osoby z taką cechą mają również podwyższony zmysł estetyczny, będąc uwrażliwionymi na piękno natury i sztuki. 

Ponadto reagują wyższym zaniepokojeniem na brutalne lub szorstkie sytuacje i unikają brutalnych filmów akcji lub tragicznych relacji informacyjnych. Częściej też mają żywe sny i bogate życie wewnętrzne.

Chociaż są bardziej zaniepokojone negatywnymi środowiskami niż mniej wrażliwi ludzie, czerpią również większe korzyści ze środowisk pozytywnych, wspierających i opiekuńczych. Jest to szczególnie prawdziwe w dzieciństwie. Czerpią też duże korzyści z poradnictwa i psychoterapii w celu przezwyciężenia doświadczeń z dzieciństwa, które doprowadziły je do niskiej samooceny.

Jak dużo jest wysoko wrażliwych osób na świecie?

Szacuje się, że takie osoby stanowią 15-20 % całej populacji (wyniki uzyskane przy użyciu pełnego kwestionariusza ) oraz do 30% przy użyciu skróconej skali (SensitivityResearch.com, 2020).

Warto wiedzieć, że podwyższona czułość układu nerwowego nie dotyczy tylko ludzi. Zidentyfikowano wysoce wrażliwych przedstawicieli około 100 gatunków zwierząt. Często ostrzegają swoją grupę przed niebezpieczeństwami niewykrytymi przez innych, pomagając całej grupie zapewnić bezpieczeństwo.

Z ewolucyjnego punktu widzenia taka jednostka może pełnić funkcję wyroczni w grupach społecznych ze względu na swoją wrażliwość na subtelne bodźce i podwyższoną intuicję.

Wpływ kultury na postrzeganie osób wrażliwych.

Różnice kulturowe mają znaczenie. Wrażliwcy są wysoko cenionymi członkami społeczeństw, które preferują powściągliwe, ostrożne zachowanie, takich jak np. Chiny, Japonia i Szwecja. Również introwertyk dużo lepiej odnajdzie się w takich kulturach.  Natomiast zarówno introwertycy, jak i wrażliwcy są dużo mniej cenieni i zauważani w odważnych, konkurencyjnych kulturach, takich jak kraje anglo-amerykańskie i niektóre społeczeństwa europejskie (Ketay i in., 2007).

Objawy WWO: Jak je analizować?

Oprócz 4 głównych kategorii cech wyróżnionych przez psychologów, osoby wysoce wrażliwe wykazują również wyraźne symptomy, które można pomylić z innymi objawami. Są one następujące:

1. Odczuwanie wszystkiego głębiej i intensywniej niż inni. Współodczuwanie emocji innych ludzi.

Bogate życie wewnętrzne i głębokie analizowanie to symptomy najważniejsze. Wszystko jest odczuwane głębiej: czy to radość czy smutek, przyjemność czy ból. Tacy ludzie na wszelkie możliwe sposoby przerabiają w głowie różne sytuacje. Dlatego też niezwykle istotne jest dla nich, aby nauczyć się rozpoznawać ten moment, kiedy następuje nadmiar bodźców, który w ich przypadku znajduje się na zupełnie innym poziomie, niż u większości ludzi.

2. Czerpanie wielkiej radości z prostych przyjemności życia.

Osoby wyjątkowo wrażliwe są "łatwe w utrzymaniu" i łatwe do zadowolenia. Potrafią też dostrzec piękno w rzeczach niezauważanych przez innych (np. piękno kwiatu, widoku za oknem lub zachodu słońca) i zatrzymać się z zachwytem i wdzięcznością.

3. Potrzeba większej ilości przestojów niż inni.

Oznacza to, że poświęcenie czasu na relaks i przetrawienie doświadczeń jest niezbędne dla ich dobrego samopoczucia. Jednostka wrażliwa jest podatna na stres i potrzebuje więcej czasu spędzonego w samotności, ciszy i spokoju. Nadmiar przeżyć może nawet powodować bóle głowy lub nudności.

4. Dłuższe podejmowanie decyzji.

Dzieje się tak ze względu na dogłębność procesowania informacji, w tym przeprowadzenie dokładnej oceny ryzyka i zachowanie ostrożności.

5. Zmiana może stanowić problem.

Nawet pozytywna zmiana może skutkować jednocześnie wysokim poziomem pobudzenia i niepokoju z powodu nadmiernej stymulacji układu nerwowego spowodowanej nowymi doświadczeniami. Dlatego też wrażliwe osoby potrzebują więcej czasu na przystosowanie się do nowych sytuacji.

6. Poradzenie sobie z konfliktem lub krytyką może być wyzwaniem.

Dzieje się tak, ponieważ ludzie wyjątkowo wrażliwi zwykle mają bardzo wysokie oczekiwania wobec siebie i są dla siebie surowi, gdy nie spełniają swoich oczekiwań. Dodatkowa krytyka innych może ich załamywać.

7. Bogate życie wewnętrzne, wyższa samoświadomość, wnikliwość i kreatywność.

To prawdopodobnie skłania ich do odkrywania duchowej ścieżki w życiu, zwłaszcza praktyk kontemplacyjnych, takich jak medytacja. Cieszą się również głębokim przeżywaniem sztuki, takiej jak malarstwo, taniec i muzyka.

8. Unikanie brutalnych filmów i negatywnych wiadomości w serwisach informacyjnych.

Wynika to z silnego przeżywania uczuć innych ludzi i zrozumienia dla ludzkiego cierpienia oraz tendencji do unikania negatywnego pobudzenia. Takie doświadczenia prawie ranią je fizycznie.

9. Łatwość przestymulowania może prowadzić do wycofywania się w nowych lub napiętych sytuacjach.

Może to prowadzić do tego, że będą postrzegani jako nieśmiali lub nietowarzyscy. Nie lubią też skupiać na sobie uwagi lub występować na scenie, a przynajmniej nie przez długi czas. Ale wielu z nich to ekstrawertycy, którzy po prostu potrzebują dodatkowego czasu w samotności, aby w spokoju przetworzyć swoje doświadczenia.

10. Preferowanie małego kręgu społecznego pełnego miłości i wsparcia.

Wrażliwcy lubią powracać do tego małego kręgu. Ich empatia i zdolność odczuwania emocji osób najbliższych jest na bardzo wysokim poziomie. Wpuszczenie nowych członków do kręgu swoich zaufanych wymaga czasu, ale kiedy taka osoba staje się twoim przyjacielem, jest lojalna i wspierająca na każdym kroku.

Stygmatyzacja osób WWO - czy wysoka wrażliwość jest zaburzeniem?

W ten sposób przechodzimy do następnej części i do bardzo ważnego pytania o potencjalne "odchylenia od normy". Innymi słowy do pytania następującego: 

czy będąc taką osobą mam się tym martwić, czy raczej uświadomić sobie swój szczególny dar i nauczyć się go pielęgnować?

Nadwrażliwość na sygnały zmysłowe (ang. SPS) jest cechą zakorzenioną w inaczej okablowanym systemie nerwowym, ale może współistnieć z zaburzeniem lub może być błędnie diagnozowana jako cyklotymia, wysokofunkcjonujący autyzm (ang. HFA) lub zespół Aspergera.

Jednak HSP można odróżnić od HFA ze względu na empatyczność i wyrozumiałość. Ta kompleksowa cecha osobowości może być również błędnie zdiagnozowana jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ang. ADHD). To, co odróżnia WWO, to fakt, że - w odróżnieniu od ADHD - potrafią utrzymać koncentrację przez długi czas podczas pracy w cichym środowisku (Reijnders-Mies, 2021).

Niektóre osoby mogą być również bardziej podatne na lęki i depresję z powodu poczucia, że ​​są słabo zrozumiane, w połączeniu z tendencją do wycofania się i faktem, że po wchodzeniu w intensywne interakcje często potrzebują izolacji (Dyer, 2018). 

Wysoka wrażliwość to cecha, która stanowi unikalny zestaw wyzwań i daje pewne korzyści zarówno poszczególnym jednostkom, jak i grupom społecznym, do których należą - w pracy, w domu i w społeczności.

Około 50% pacjentów poszukujących psychoterapii to ludzie z taką cechą osobowości.

Wynika to z dwóch przyczyn. Po pierwsze, takie osoby często napotykają na trudności w relacjach z innymi ludźmi, którzy błędnie rozumieją ich zachowania.  Po drugie, sami postrzegają swoją cechę jako zespół niepożądanych objawów i są przekonani, że coś jest z nimi nie tak.

Test na WWO w j. polskim.

Chcesz sprawdzić, czy jesteś nadwrażliwa? Na portalu Empowerment Coaching Kraków znajdziesz darmowy ebook pdf zawierający polską wersję kwestionariusza dla dorosłych opracowanego przez oryginalnych twórców testu.

Ta 20-stronicowa książeczka zawiera również interpretację wyników, listę najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi związanych z tą cechą (FAQ), listę wiarygodnych źródeł wiedzy oraz zestawienie książek. Pełny spis treści znajdziesz pod poniższym linkiem:

pobierz bezpłatny ebook, zrób z test na wrażliwość i poznaj swoją osobowość.

Jak radzić sobie z wysoką wrażliwością? Strategie. Sprawdź jak pomóc osobie WWO.

Wrażliwcy często zmagają się w życiu z powodu głębokiego niezrozumienia przez przez otaczających ich ludzi, w tym przez własnych rodziców w dzieciństwie. Oznacza to, że niektóre z ich wczesnych potrzeb w obszarze poczucia swojej wartości mogą pozostać niezaspokojone w wieku dorosłym, powodując chroniczne zwątpienie, niepokój, a nawet depresję. Jeżeli jesteś rodzicem nadwrażliwego dziecka, zrozumienie tych mechanizmów przez Ciebie pomoże Twojemu dziecku. 

1. Psychoedukacja.

Dobrą opiekę można osiągnąć poprzez połączenie interwencji psychoedukacyjnych, poradnictwa i terapii.

Coaching Osób Wrażliwych również może być bardzo korzystnym rozwiązaniem. Sukcesywne poznawanie siebie, poszerzanie świadomości, odbudowywanie poczucia własnej wartości, uczenie się mądrego postępowania w stosunku do siebie, uznawania i zaspokajania swoich potrzeb, stawiania zdrowych granic - to są tylko przykłady korzyści płynących z coachingu. 

Tym bardziej, że ludzie z tą cechą osobowości często sadzą, że to czym dysponują nie jest niczym szczególnym (np. zdolność dostrzegania piękna i harmonii lub wysoko rozwinięte zdolności artystyczne). Coach może być dla nich lustrem, w którym mogą się przejrzeć i zauważyć wszystko to, czego sami nie dostrzegają.

I chociaż osoby WWO często już mocno ucierpiały z powodu braku świadomości nt. ich cechy, badania pokazują, że odnoszą one większe korzyści ze wsparcia psychologicznego i terapii niż ich niewrażliwi odpowiednicy.

2. Znalezienie równowagi.

Ludzie z tą cechą mogą być zarówno introwertyczni, jak i ekstrawertyczni. Typ bardziej towarzyski, poszukujący wrażeń będzie musiał nauczyć się równoważyć nowości z odpoczynkiem i świadomym wycofaniem. Często ludzie bardziej ekstrawertyczni odcinają się od potrzeby odpoczynku i wycofania, podczas gdy inni mogą maskować to nadużywaniem substancji, które otępiają zmysły.

Z kolei rezygnacja z nowości może prowadzić u ekstrawertyków do znudzenia i depresji, dlatego kluczem jest równowaga (Dyer, 2018).

3. Medytacja i odpoczynek.

Rozpoczęcie praktyki medytacyjnej może być bardzo na zaadresowanie wysokiej reaktywności emocjonalnej. Bardzo pomocne może być również robienie przerw z wykorzystaniem oddechu lub spacery na łonie natury. Często wystarczy poświęcenie pięciu minut na ćwiczenie głębokiego oddychania lub na kontemplowanie ciszy na łonie natury.

4. WWO w Relacjach - Granice.

Ustalanie granic poprzez naukę dojrzałego odmawiania jest podstawową umiejętnością życiową. Jeśli trzeba zacząć działać w nowym otoczeniu, zapoznanie się z nowym środowiskiem przed rozpoczęciem działania może pomóc złagodzić intensywne pobudzenie (Jaeger, 2005).

5. Regulacja emocjonalna.

Należy zachęcać osoby z tą cechą osobowości, aby stawały się ekspertami od swoich emocji i dzięki temu praktykowały ich regulację. Ich ostra świadomość wewnętrznych sygnałów cielesnych, takich jak podwyższony puls, zmiany w oddychaniu i temperatura ciała, powinna ułatwić opanowanie tej sztuki.

Powinny one również zwracać uwagę na dolegliwości cielesne, takie jak głód i ból, oraz na ich wpływ na ich funkcjonowanie. Wczesne złagodzenie dyskomfortu pomoże im uniknąć gwałtownych wahań nastroju, które mogą siać spustoszenie w ich relacjach w domu i w pracy (Jaeger, 2005).

6. Zaufanie do siebie.

Koniecznie trzeba nauczyć się ufać sobie i swojej intuicji (podświadoma wiedza z subtelnych sygnałów). Może to pomóc w budowaniu pewności siebie i wzmocnieniu odporności. Aby wesprzeć ten proces, należy pielęgnować umiejętności współczucia wobec siebie i uważności (Cassil, 2020).

7. Wsparcie społeczne.

Poszukiwanie wsparcia społecznego jest dla wrażliwców często bardzo trudne ze względu na ich przesadną dbałość o innych, sumienność i perfekcjonizm. Jednak biorąc pod uwagę, że są oni bardzo lojalnymi przyjaciółmi, warto zapytać ich, jak zareagowaliby na znajomego proszącego o wsparcie. To pomoże im zrozumieć, że takie prośby rzadko są uciążliwe.

Typowe problemy: Presja i stres mogą przytłoczyć WWO. Jak zniwelować reakcję na bodźce zewnętrzne?

Na koniec tej części zapoznaj się proszę z filmem pochodzącym z serwisu Psych2Go, który zgrabnie podsumowuje typowe problemy, z jakimi borykają się tacy ludzie.

Wyjaśnienie 13 największych wyzwań dla osób o wysokiej wrażliwości

Najbardziej odpowiedna praca.

Ze względu na swą unikalność mądre dobranie wykonywanego zawodu jest jednym z ważniejszych czynników, dzięki którym WWO może mieć spełnione życie i utrzymywać zdrowie psychiczne. Elaine N. Aron podaje pięć następujących kategorii zawodów, które są najbardziej odpowiednie:

• nauczanie specjalne,

• medycyna,

• doradztwo,

• nauka i badania,

• sztuka.
  

Tak więc idealna praca dla WWO to taka, która wykorzystuje ich talenty, a równocześnie nie jest źródłem wysokiego stresu. Takie osoby świetnie odnajdują się w zawodzie psychologa, psychoterapeuty, fizjoterapeuty, logopedy, coacha, doradcy, uzdrowiciela, badacza, naukowca, analityka, czy też w zawodzie, w którym na plan pierwszy wysuwa się planowanie strategiczne i zdolność łączenia w jedną całość informacji pochodzących z różnych źródeł.

Mogą być również spełnionym księgowymi, farmaceutami, pracownikami fundacji, artystami, projektantami i programistami. A wśród nowych zawodów XXI wieku może im odpowiadać content writing lub content marketing.

Wysoko Wrażliwe Dzieci - różnica w porównaniu z autyzmem.

Na zakończenie tej części naszego artykułu poświęćmy specjalny akapit dzieciom, a w szczególności temu jak dobrze rozpoznać WWO u dzieci. Naukowcy zbadali struktury mózgowe służące do głębokiego przetwarzania informacji ( w szczególności sygnałów zmysłowych) i porównali je ze spektrum autyzmu (ang. ASD), zaburzeniem przetwarzania sensorycznego (ang. SPD) oraz HSP. Okazało się, że chociaż te trzy profile wykazują podobny wzorzec procesowania w obszarach mózgu odpowiedzialnych za analizę złożoności, różnią się one bardzo pod innymi względami (Reijnders-Mies, 2021).

Istnieje pewne ryzyko, że dzieci z wysoką wrażliwością wykazujące wysokie pobudzenie, mogą być błędnie zdiagnozowane jako zespół Aspergera lub wysokofunkcjonujący ASD. 

Ale takie dziecko nie będzie unikało kontaktu wzrokowego i nie będzie się charakteryzowało brakiem reaktywności społecznej lub preferowaniem obsesyjnych, powtarzalnych zajęć typowych dla dzieci z ASD.

Naukowcy odkryli, że kluczową różnicą między dziećmi z cechą wysokiej wrażliwości, a dziećmi ASD „może być stopień, w jakim jednostki uznają bodźce społeczne lub emocjonalne za nagradzające”, w tym ich zdolność do adaptacyjnego zachowania w odpowiedzi na stymulanty społeczne.

Dzieci wysoko wrażliwe uznają, że pozytywne więzi społeczne i stymulacja społeczna są bardziej satysfakcjonujące niż ich niewrażliwi odpowiednicy, podczas gdy dzieci z ASD mają trudności z przystosowaniem się zarówno do negatywnych, jak i pozytywnych informacji zwrotnych od innych ludzi i ich otoczenia.

Podsumowanie: kim są WWO.

Po pierwsze, wysoka wrażliwość nie jest zaburzeniem. Po drugie, to umowa pakietowa. Posiadanie tej cechy może przekształcić zwykłe radości w ekstazy, a zwykły smutek w rozpacz.

Kluczem do pomyślnego zarządzania sobą jest samoregulacja poprzez rozpoznanie krytycznego pobudzenia. Nadmiar bodźców musi zostać zidentyfikowany indywidualnie. A te wyzwalacze mogą być bardzo indywidualne. Powtarzające się bóle głowy lub napięcie ciała mogą być sygnałem przeciążenia i wskazówką do lepszego zadbania o siebie.

Osoby z cechą wysokiej wrażliwości mogą być ogromnym atutem w każdej grupie ze względu na ich połączoną wrażliwość na bodźce, ponadprzeciętną zdolność do empatii, intuicję i ostrożność, co czyni ich doskonałymi strategami, uzdrowicielami i wszelkiego rodzaju badaczami. 

Jednak WWO wykazują większą podatność na wypalenie z powodu przewlekłego stresu, co spowodowane jest nadmierną stymulacją układu nerwowego połączoną z perfekcjonizmem, sumiennością i ponadprzeciętną empatią dla cierpienia odczuwanego przez innych. To jest najważniejsze kryterium, które wrażliwcy i empaci powinni brać pod uwagę przy poszukiwaniu najbardziej odpowiedniej pracy.

Odpoczynek i uwzględnienie przerw są niezbędne, aby wzmacniać ich mocne strony i pomóc im w codziennym funkcjonowaniu. One muszą mieć  trochę prywatności. Dbanie o swoje granice emocjonalne i nauka mówienia „nie” są kluczowe dla uzyskania jak najlepszych korzyści z pakietu przy jednoczesnym zminimalizowaniu podatności na zranienie. Bycie w centrum uwagi nie jest ulubionym miejscem.

Na koniec warto podkreślić, że badania nad tym typem osobowości rozumianym jako zdrowa forma neuroróżnorodności (ang. neurodiversity) nieustannie się rozwijają wraz ze specjalistycznym coachingiem, poradnictwem i interwencjami terapeutycznymi.

Ale już ich dotychczasowe wyniki pomagają WWO lepiej zrozumieć siebie, zaakceptować w pełni i funkcjonować w świecie osób, których wrażliwość nie jest uwarunkowana biologicznie.

Bibliografia:

https://hsperson.com

https://hsperson.com/pdf/HSPSCALE_2007_research.pdf

https://positivepsychology.com/highly-sensitive-person/

https://sesnsitivityeresearch.com

https://psych2go.net

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, zobacz także:

Wysoko wrażliwi: książka, którą warto przeczytać.

Neuroatypowość - mało znana supermoc

Jak rozwijać intuicję i porzucić overthinking?

Overthinking - czym jest nadmierne myślenie?

Uspokój swój mózg - synchronizacja półkul mózgowych.

Maurice Ravel - inżynier, czy kompozytor?

Jak rozwijać kreatywność?

Coaching czy Mentoring?