Osoby wysoko wrażliwe i wysoka wrażliwość
Termin Osoba Wysoko Wrażliwa (ang. HSP: Highly Sensitive Person) został po raz pierwszy wymyślony przez psycholog Elaine Aron (1996), która sama jest HSP. Wraz z mężem opracowali skalę wysoko wrażliwej osoby (ang. HSPS: Highly Sensitive Person Scale), która dała początek dalszym badaniom nad tą cechą.
Wcześniej Carl Jung jako pierwszy dostrzegł znaczenie wrażliwości i uważał, że odgrywa ona ważniejszą rolę niż seksualność w podatności jednostki na nerwicę (Aron, 2004).
W tym artykule wyjaśnimy wyjątkowość Wysoko Wrażliwej Osoby (WWO) i podamy cechy osób wysoko wrażliwych. Przeanalizujemy również, czy powinno się postrzegać wysoką wrażliwość jako zaburzenie, czy też może jako kategorię neuroróżnorodności (o której piszemy w innym poście) i tak naprawdę szczególny dar. Podamy również wiele cennych i praktycznych wskazówek, które osobie z cechą o nazwie "Wysoko Wrażliwa Osobowość" zdecydowanie ułatwiają życie w dzisiejszym przytłaczającym świecie. Tematem tego artykułu będzie także najlepsza praca dla osób wysoko wrażliwych.
W naszych opisach będziemy zamiennie używali polskiego WWO i angielskiego HSP dla określenia Osoby Wysoko Wrażliwej i Wysoko Wrażliwej Osobowości.
I, co ważne, przekażemy linki do odpowiednich testów. Zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci.
Wysoka Wrażliwość - czym jest i jak ją rozpoznać
Czym jest wysoka wrażliwość? Definicja stworzona przez psycholog Elaine Aron (1996) rozumie wysoką wrażliwość jako cechę osobowości, która jest cechą wrodzoną i genetyczną, a nie wyuczoną lub istniejącą w pewnym spektrum (np. autyzmu). Innymi słowy, jest to cecha układu nerwowego i albo przychodzisz z tym na świat, albo nie. Co więcej, dzieci wysoko wrażliwe przychodziły na świat od zawsze. Natomiast dopiero Elaine Aron, dzięki swoim badaniom, wyodrębniła i szczegółowo opisała tę kompleksową cechę.
W badaniach przeprowadzonych w roku 2010 Aron podzieliła tę cechę osobowości na cztery główne kategorie:
1. Osoba Wysoko Wrażliwa wyróżnia się głębią przetwarzania
Osoba Wysoko Wrażliwa przetwarza wszystkie rodzaje informacji głębiej niż inne osoby. Jest bardziej refleksyjna i dłużej podejmuje decyzje (Aron, 2010). Głębokie przetwarzanie informacji zachodzi zarówno świadomie, poprzez analizę informacji przekazywanych przez komunikację w związkach, jak i nieświadomie, poprzez przeczucia.
2. Osoby Wysoko Wrażliwe cechuje nadpobudliwość
Wysoko Wrażliwe Osoby zauważają znacznie więcej niż inni w tej samej sytuacji lub środowisku: poziom hałasu, głośne dżwięki, zapachy i inne aspekty środowiska, w tym emocje innych ludzi (choć mogą one pozostać niewyrażone), (Aron, 2010). Może to być korzystne, ale może również prowadzić do nadmiernego pobudzenia i chronicznego stresu. Np. wykonywanie zadań pod presją czasu lub wykonywanie wielu zadań równocześnie może stanowić dla nich duży problem.
3. Osoby Wysoko Wrażliwe odznaczają się intensywnością emocjonalną i empatią
Doświadczają silnych pozytywnych i negatywnych emocji w odpowiedzi na szereg zarówno przyjemnych, jak i bolesnych bodźców (Aron, 2010). Zwiększa to ich wrażliwość na uczucia innych, czyniąc ich bardzo empatycznymi. Bycie w centrum uwagi jest dla nich dyskomfortem.
4. Osoby Wysoko Wrażliwe cechuje wrażliwość sensoryczna, tzn. mają wyczulone zmysły
Wysoko Wrażliwa Osoba zauważa subtelne bodźce środowiskowe, które umykają innym ludziom. Może to pomóc chronić ją i inne osoby w jej grupie społecznej przed nieprzewidzianymi zagrożeniami, ale może również prowadzić do problematycznych poziomów wrażliwości na żywność, leki, ból, hałas i światło (Aron i Aron, 1997). W szczególności osoba WWO może być wyjątkowo wrażliwa na działanie kofeiny lub głośne dźwięki.
Połączone cechy Osób Wysoko Wrażliwych skutkują empatycznymi, sumiennymi, ostrożnymi jednostkami, które mogą również poszukiwać doznań i rozkoszować się nowościami (Aron, 2010).
Warto podkreślić, że nie ma korelacji między cechą WWO, a ekstrawersją lub introwersją (Aron, 2010).
Jednak Wysoko Wrażliwa Osoba zawsze dokładnie oceni ryzyko przed rozpoczęciem przygody, ponieważ jego wrażliwość przeciwdziała impulsywności (Aron, 2010). WWO mają też tendencję do planowania z wyprzedzeniem i są doskonałymi strategami. Ale podejmowanie decyzji wymaga czasu.
Cecha HSP nie jest też jednoznacznie powiązana z wysokimi uzdolnieniami, którymi dysponuje tylko 3% populacji (Aron, 1996). Ale z drugiej strony badania przeprowadzone przez psycholog Elke van Hoof wykazały, że 87% wysoko utalentowanych osób jest wysoko wrażliwa (Koolhof, 2020).
WWO mają również podwyższony zmysł estetyczny, będąc bardzo wrażliwymi na piękno natury i sztuki (Aron, 2010).
Ponadto WWO reagują wyższym zaniepokojeniem na brutalne lub szorstkie bodźce i unikają brutalnych filmów akcji lub tragicznych relacji informacyjnych (Aron, 2010). Częściej też mają żywe sny i bogate życie wewnętrzne (Aron, 1996).
Chociaż Wysoko Wrażliwe Osoby są bardziej zaniepokojone negatywnymi środowiskami niż mniej wrażliwi ludzie, czerpią również większe korzyści ze środowisk pozytywnych, wspierających i opiekuńczych (Aron, 2010). Jest to szczególnie prawdziwe w dzieciństwie, ale WWO również czerpią duże korzyści z poradnictwa i psychoterapii w celu przezwyciężenia trudności z dzieciństwa, które prowadziło ich do niskiej samooceny (Aron, 2002).
Smolewska, McCabe i Woody (2006) przeprowadzili analizę czynnikową HSPS i stwierdzili, że składa się ona z trzech różnych czynników:
Świadomość estetyki (ang. AES awareness of aesthetics)
Niski próg sensoryczny (ang. LST low sensory threshold)
Łatwość wzbudzenia (ang. EOE ease of excitation)
Dalsza analiza autorstwa Smolewskiej i innych (2006) potwierdziła, że wyższe wskaźniki AES dają bardziej pozytywne wyniki danej cechy, w tym intensywniejsze postrzeganie subtelności i empatii, podczas gdy wyższe wyniki LST i EOE wskazują na bardziej neurotyczne wyniki, takie jak lęk, wycofanie społeczne, nadmierna czujność i nadmierne pobudzenie. To ma duże znaczenie dla codziennego funkcjonowania takich osób.
Jak się dowiedzieć, czy jesteś WWO?
W roku 1997 małżeństwo Aron opracowało test dla osób dorosłych, który z biegiem lat okazał się testem spełniającym wszelkie naukowe kryteria testu wiarygodnego. Ten test składa się z 27 pytań. Kiedy dana osoba uzyskuje 14 lub więcej punktów w 27-punktowej skali HSPS (ang. Highly Sensitive Personality Scale), uważa się, że ma wysoko wrażliwą osobowość. Gdzie można znaleźć taki test? I czy istnieją wiarygodne testy dla dzieci? Odpowiadamy na to pytanie w dalszej części tego artykułu.
Jak duża jest populacja Osób Wysoko Wrażliwych?
Szacuje się, że Osoby Wysoko Wrażliwe stanowią 15–20% całej populacji (wyniki uzyskane przy użyciu pełnego testu HSPS Aron i Aron, 1997) oraz do 30% populacji przy użyciu skróconej skali (SensitivityResearch.com, 2020).
Warto wiedzieć, że wysoka wrażliwość nie dotyczy tylko ludzi. Zidentyfikowano wysoce wrażliwych przedstawicieli około 100 gatunków zwierząt. Często ostrzegają swoją grupę przed niebezpieczeństwami niewykrytymi przez innych, pomagając całej grupie zapewnić bezpieczeństwo (Aron, Aron i Jagiellowicz, 2012).
Z ewolucyjnego punktu widzenia Wysoko Wrażiwa Osoba może pełnić funkcję wyroczni w grupach społecznych ze względu na podwyższoną intuicję i wrażliwość na sygnały środowiskowe (Acevedo, Jagiellowicz, Aron, Marhenke i Aron, 2017).
Wpływ kultury na postrzeganie Wysokiej Wrażliwości
Różnice kulturowe maja znaczenie. WWO są wysoko cenionymi członkami społeczeństw, które preferują powściągliwe, ostrożne zachowanie, takich jak np. Chiny, Japonia i Szwecja, ale mniej w odważnych, konkurencyjnych kulturach, takich jak kraje anglo-amerykańskie i niektóre społeczeństwa europejskie (Ketay i in., 2007).
Czy wysoka wrażliwość jest zaburzeniem?
W ten sposób przechodzimy do następnej części poświęconej HSP i do bardzo ważnego pytania o potencjalne "odchylenia od normy". Innymi słowy do pytania nastepującego:
czy będąc osobą wysoko wrażliwą mam się tym martwić, czy raczej uświadomić sobie swój szczególny dar i nauczyć się go pielęgnować?
Wrażliwość na przetwarzanie sensoryczne (ang. SPS) jest cechą zakorzenioną w inaczej okablowanym układzie nerwowym, ale może współistnieć z zaburzeniem lub może być błędnie diagnozowana jako zaburzenie, takie jak cyklotymia, wysokofunkcjonujący autyzm (ang. HFA) lub zespół Aspergera (Aron, 2010).
Jednak SPS (czyli de facto HSP) można odróżnić od HFA ze względu na wysoki poziom empatii i reakcji na bodźce społeczne. HSP może być również błędnie zdiagnozowany jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, ale różni się, ponieważ HSP potrafią koncentrować się przez długi czas podczas pracy w cichym środowisku (Reijnders-Mies, 2021).
Cecha HSP może sprawić, że niektóre osoby będą bardziej podatne na lęki i depresję z powodu poczucia, że są słabo zrozumiane, w połączeniu z tendencją do wycofania się i samoizolacji po nadmiernej stymulacji (Dyer, 2018).
HSP jest więc cechą, która stanowi unikalny zestaw wyzwań i daje pewne korzyści zarówno poszczególnym HSP, jak i grupom społecznym, do których należą - w pracy, w domu i w społeczności.
Aron (2010) stwierdza, że około 50% pacjentów poszukujących psychoterapii to Osoby Wysoko Wrażliwe, często ze względu na trudności, jakie napotykają w relacjach z innymi, którzy błędnie rozumieją ich cechę oraz ze względu na postrzeganie przez pacjenta swojej wrażliwości jako zespołu niepożądanych objawów.
Aron (2010) wyjaśnia, jak pracować z HSP, zapewniając interwencje psychoedukacyjne, aby zrekompensować brak wsparcia i zrozumienia, z jakimi HSP często spotykają się w mniej wrażliwym świecie zewnętrznym.
10 symptomów Osób Wysoko Wrażliwych (WWO)
Oprócz 4 kategorii cech wyróżnionych przez psycholog Aron, WWO wykazują również wyraźne symptomy, które można pomylić z innymi objawami. Są one następujące (Aron, 2010):
1. Osoba WWO odczuwa wszystko głębiej i intensywniej niż inni
Wszystko jest odczuwane głębiej: czy to radość czy smutek, przyjemność czy ból.
2. Osobowość WWO oznacza, że osoba WWO czerpie wielką radość z prostych przyjemności życia
Dzięki temu WWO są "łatwe w utrzymaniu" i łatwe do zadowolenia. Potrafią też dostrzec piękno w rzeczach niezauważanych przez innych (np. piękno kwiatu, widoku za oknem lub zachodu słońca) i zatrzymać się z zachwytem i wdzięcznością.
3. WWO potrzebują znacznie więcej przestojów niż inni, rozwijają się w ciszy i potrzebują wolniejszego tempa życia
Oznacza to, że poświęcenie czasu na relaks i przetwarzanie doświadczeń jest niezbędne dla ich dobrego samopoczucia. Jednostka wysoko wrażliwa potrzebuje więcej czasu spędzonego w samotności, ciszy i spokoju.
4. Wysoko Wrażliwe Osoby podejmują decyzje dłużej niż inni
Dzieje się tak ze względu na dogłębność przetwarzania informacji, w tym przeprowadzenie dokładnej oceny ryzyka i zachowanie ostrożności.
5. Zmiana może stanowić problem dla jednostek wysoko wrażliwych
Nawet pozytywna zmiana może skutkować jednocześnie wysokim poziomem pobudzenia i niepokoju z powodu nadmiernej stymulacji spowodowanej nowymi doświadczeniami.
6. Radzenie sobie z konfliktami i krytyką może być dla Wysoko Wrażliwych Osób wyzwaniem
Dzieje się tak, ponieważ WWO zwykle mają bardzo wysokie oczekiwania wobec siebie i są dla siebie surowi, gdy nie spełniają swoich oczekiwań. Dodatkowa krytyka innych może wydawać im się przytłaczająca.
7. WWO mają zwykle bogate życie wewnętrzne, są bardziej świadomi siebie, kreatywni i bardziej wnikliwi niż ludzie mniej wrażliwi
To prawdopodobnie skłonia ich do odkrywania duchowej ścieżki w życiu, zwłaszcza praktyk kontemplacyjnych, takich jak medytacja. Cieszą się również głębokim przeżywaniem sztuki, takiej jak malarstwo, taniec i muzyka.
8. Takie osoby unikają brutalnych filmów i negatywnych wiadomości w serwisach informacyjnych
Wynika to z ich wysokiej empatii dla ludziego cierpienia oraz tendencji do unikania nadmiernego negatywnego pobudzenia. Takie doświadczenia prawie ranią ich fizycznie.
9. Podatność WWO na nadmierną stymulację może prowadzić do tendencji do wycofywania się w nowych lub napiętych sytuacjach.
Może to prowadzić do tego, że będą postrzegani jako nieśmiali lub nietowarzyscy. Nie lubią też być w centrum uwagi, a przynajmniej nie przez długi czas. Ale wielu z nich to ekstrawertycy, którzy po prostu potrzebują dodatkowego czasu w samotności, aby w spokoju przetworzyć swoje doświadczenia.
10. Osoby z cechą wysokiej wrażliwości preferują mały krąg społeczny pełen miłości i wsparcia
WWO lubią powracać do tego małego kręgu ze względu na wysoki poziom empatii. Wpuszczenie nowej osoby do kręgu swoich zaufanych wymaga czasu, ale kiedy WWO staje się twoim przyjacielem, jest lojalny i wspierający na każdym kroku.
Typowe problemy, z jakimi borykają się Osoby Wysoko Wrażliwe
Na koniec tej części zapoznaj sie proszę z filmem pochodzacym z serwisu Psych2Go, który z kolei zgrabnie podsumowuje typowe problemy, z jakimi borykają się WWO (HSP).
Najlepsze testy do pomiaru Wysokiej Wrażliwości
Przyszedł czas, aby podzielić się informacją nt. najlepszych testów WWO dotyczących zarówno dzieci, jak i dorosłych. W poniższym zestawieniu ujęliśmy testy dostępne w j.angielskim oraz te dostepne w j. polskim.
Oryginalne testy HSP w j.angielskim
Test HSP dla dorosłych opracowany przez Aron i Aron (1997).
W nowszych badaniach na SensitivityResearch.com opracowano krótszą skalę autotestu HSP dla dorosłych.
Rodzice mogą użyć specjalnego testu do oceny swoich dzieci pod kątem HSP na podstawie badań Arona (2002) dotyczących dzieci - dziecko wysoko wrażliwe - test.
Na SensitivityResearch.com dostępny jest również skrócony autotest HSP dla dzieci w wieku 8-18 lat - dziecko wysoko wrażliwe - auto test.
Test na Wrażliwość w j.polskim oparty na metodzie Elaine Aron
Zastanawiasz się czy sama jesteś osobą wysoko wrażliwą? Na portalu Empowerment Coaching znajdziesz bezpłatny ebook w formacie pdf zawierający polską wersję testu dla dorosłych opracowanego przez Elaine Aron i jej męża.
Ta 20-stronicowa książeczka zawiera również interpretację wyników, listę najczęściej zadawanych pytań i odpowiedzi związanych z cechą WWO, listę wiarygodnych źródeł wiedzy nt. Wysoko Wrażliwej Osobowości oraz zestawienie książek w j.polskim nt. wysokiej wrażliwości.
Ten test zawiera szablony w różnych formatach gotowych do druku.
Pod tym linkiem możesz pobrać bezpłatny ebook wraz z testem na Wysoko Wrażliwą Osobowość
Jak wspierać Osoby Wysoko Wrażliwe?
WWO często zmagają się w życiu z powodu głębokiego niezrozumienia przez osoby wokół nich, w tym przez własnych rodziców w dzieciństwie. Oznacza to, że niektóre z ich wczesnych potrzeb w obszarze poczucia swojej wartości mogą pozostać niezaspokojone w wieku dorosłym, powodując chroniczne zwątpienie, niepokój, a nawet depresję (Aron, 2010). Jeżeli jesteś rodzicem wysoko wrażliwego dziecka, zrozumieniei tych mechanizmów przez Ciebie pomoże dziecku.
1. Psychoedukacja
Dobrą opiekę osób z WWO można osiągnąć poprzez połączenie interwencji psychoedukacyjnych, poradnictwa i terapii (Aron, 2010).
Coaching Osób Wysoko Wrażliwych również może byc bardzo korzystnym rozwiązaniem. Sukcesywne poznawanie siebie, poszerzanie świadomości, odbudowywanie poczucia własnej wartości, uczenie się mądrego postępowania w stosunku do siebie, uznawania i zaspokajania swoich potrzeb, stawiania zdrowych granic - to są tylko przykłady korzyści płynących z coachingu dla Osób Wysoko Wrażliwych.
Tym bardziej, że osoby z tą cechą osobowości często sadzą, że to czym dysponują nie jest niczym szczególnym (np. uzdolność dostrzegania piękna i harmonii lub wysoko rozwinięte zdolności artystyczne). Coach może być dla Osób Wysoko Wrażliwych lustrem, w którym mogą się przejrzeć i zobaczyć wszystko to, czego sami nie dostrzegają.
I chociaż osoby z WWO zgłaszające się na terapię mogły ucierpieć z powodu braku świadomości nt. ich cechy, badania pokazują, że odnoszą one większe korzyści ze wsparcia psychologicznego i terapii niż ich niewrażliwi odpowiednicy (Aron, 2010).
2. Znalezienie równowagi
WWO mogą być introwertyczni lub ekstrawertyczni. Typ bardziej towarzyski, poszukujący wrażeń będzie musiał nauczyć się równoważyć nowość i nadmierną stymulację poprzez odpoczynek oraz świadome wycofanie. Często ludzie bardziej ekstrawertyczni odcinają się od potrzeby odpoczynku i wycofania, podczas gdy inni mogą maskować to nadużywaniem substancji, które otępiają zmysły (Dyer, 2018).
Z kolei unikanie nowości może prowadzić u ekstrawertyków do niedostatecznej stymulacji, znudzenia i depresji, dlatego kluczem jest równowaga (Dyer, 2018).
3. Medytacja i odpoczynek
Rozpoczęcie praktyki medytacyjnej może być bardzo przydatne w radzeniu sobie z nadmiernym pobudzeniem. Bardzo pomocne dla Osób Wysoko Wrażliwych może być robienie przerw z wykorzystaniem oddechu lub spacery na łonie natury (Aron, 2010).
Często wystarczy poświęcenie pięciu minut na ćwiczenie głębokiego oddychania lub na kontemplowanie ciszy na łonie natury (Aron, 2010).
4. Granice
Ustalanie granic poprzez naukę dojrzałego odmawiania jest podstawową umiejętnością życiową w radzeniu sobie z nadmierną stymulacją. Jeśli WWO musi działać w nowym otoczeniu, zapoznanie się z nowym środowiskiem przed rozpoczęciem działania może pomóc złagodzić nadmierne pobudzenie (Jaeger, 2005).
5. Regulacja emocjonalna
Należy zachęcać osoby z tą cechą osobowości, aby stawały się ekspertami od swoich emocji i dzięki temu praktykowały ich regulację. Ich ostra świadomość wewnętrznych sygnałów cielesnych, takich jak podwyższony puls, zmiany w oddychaniu i temperatura ciała, powinna ułatwić opanowanie tej sztuki (Jaeger, 2005).
WWO powinni również zwracać uwagę na dolegliwości cielesne, takie jak głód i ból, oraz na ich wpływ na ich funkcjonowanie. Wczesne złagodzenie dyskomfortu pomoże im uniknąć emocjonalnej de-regulacji, która może siać spustoszenie w ich relacjach w domu i w pracy (Jaeger, 2005).
6. Zaufanie do siebie
WWO powinni nauczyć się ufać sobie i swojej intuicji (podświadoma wiedza z subtelnych sygnałów). Może to pomóc w budowaniu pewności siebie i wzmocnieniu odporności. Aby wesprzeć ten proces, należy pielęgnować umiejętności współczucia wobec siebie i uważności (Cassil, 2020).
7. Wsparcie społeczne
Poszukiwanie wsparcia społecznego jest dla Wysoko Wrażliwych Osób często bardzo trudne ze względu na ich nadmierną dbałość o innych, sumienność i perfekcjonizm (Dyer, 2018). Jednak biorąc pod uwagę, że są oni bardzo lojalnymi przyjaciółmi, warto zapytać ich, jak zareagowaliby na znajomego proszącego o wsparcie. To pomoże im zrozumieć, że takie prośby rzadko są uciążliwe (Aron, 2010).
Dziecko WWO - różnica w porównaniu z autyzmem
Acevedo i inni (2017) zbadali obwody mózgowe zaangażowane w wrażliwość przetwarzania sensorycznego i powiązane zaburzenia, w tym HSP, zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) i zaburzenia przetwarzania sensorycznego (SPD). Chociaż ASD i HSP mają podobny neurologiczny wzorzec wrażliwości przetwarzania sensorycznego, różnią się one bardzo pod innymi względami (Reijnders-Mies, 2021).
Istnieje pewne ryzyko, że dzieci z wysoką wrażliwością na przetwarzanie sensoryczne wykazują nadmierne pobudzenie, które zostanie błędnie zdiagnozowane jako zespół Aspergera lub wysokofunkcjonujący ASD.
Ale dziecko WWO (HSP) nie będzie unikało kontaktu wzrokowego i dziecko WWO nie będzie się charateryzowało brakiem reaktywności społecznej lub preferowaniem obsesyjnych, powtarzalnych zajęć typowych dla dzieci z ASD (Acevedo i wsp., 2017).
Acevedo, Aron, Popos i Jessen (2018) odkryli, że kluczową różnicą między dziećmi HSP, a ASD „może być stopień, w jakim jednostki uznają bodźce społeczne/emocjonalne za nagradzające”, w tym ich zdolność do adaptacyjnego zachowania w odpowiedzi na bodźce społeczne.
Dzieci z wysoką wrażliwością uznają, że pozytywne więzi społeczne i stymulacja społeczna są bardziej satysfakcjonujące niż ich niewrażliwi odpowiednicy, podczas gdy dzieci z ASD mają trudności z przystosowaniem się zarówno do negatywnych, jak i pozytywnych informacji zwrotnych od innych ludzi i ich otoczenia (Acevedo i in., 2018).
Najbardziej odpowiedna praca dla osób wysoko wrażliwych
Elaine N. Aron podaje pięć kategorii zawodów, które są najbardziej odpowiednie dla WWO:
nauczanie specjalne
medycyna
doradztwo
nauka i badania
sztuka
Tak więc idealna praca dla osób wysoko wrażliwych to taka, która wykorzystuje ich talenty, a równocześnie nie jest źródłem wysokiego stresu. Osoby wysoko wrażliwe świetnie odnajdują się w zawodzie psychologa, psychoterapeuty, fizjoterapeuty, logopedy, coacha, doradcy, uzdrowiciela, badacza, naukowca, analityka, czy też w zawodzie, w którym na plan pierwszy wysuwa się planowanie strategiczne i zdolność łączenia w jedną całość informacji pochodzących z różnych źródeł.
Mogą być również spełnionym księgowymi, farmaceutami, pracownikami fundacji, artystami, projektantami i programistami. A wśród nowych zawodów XXI wieku może im odpowiadać content writing lub content marketing.
Osoby Wysoko Wrażliwe - co warto zapamiętać
Bycie OsobąWysoko Wrażliwą to umowa pakietowa. Posiadanie zwiększonej wrażliwości na przetwarzanie sensoryczne może przekształcić zwykłe radości w ekstazy, a zwykły smutek w rozpacz.
Kluczem do pomyślnego zarządzania sobą jest samoregulacja poprzez rozpoznanie nadmiernego pobudzenia. Osoby z cechą wysokiej wrażliwości mogą być ogromnym atutem w każdej grupie ze względu na ich połączoną intuicję i ostrożność, co czyni ich doskonałymi strategami, uzdrowicielami i wszelkiego rodzaju badaczami.
Jednak Wysoko Wrażliwe Osoby mogą być bardziej podatne na wypalenie z powodu przewlekłego stresu spowodowanego nadmierną stymulacją połączonego z perfekcjonizmem, sumiennością i nadmierną empatią dla cierpienia odczuwanego przez innych. To jest najwazniejsze kryterium, które wysoko wrażliwi powinni brać pod uwagę przy poszukiwaniu najbardziej odpowiedniej pracy.
Odpoczynek i uwzględnienie przerw są niezbędne, aby wzmocnić mocne strony osób z tą cechą osobowości. Ustalanie granic i nauka mówienia „nie” są kluczowe dla uzyskania jak najlepszych korzyści z pakietu przy jednoczesnym zminimalizowaniu ich podatności na zranienie.
Na koniec warto podkreślić, że badania nad cechą HSP jako formą neuroróżnorodności (ang. neurodiversity) nieustannie się rozwijają wraz ze specjalistycznym coachingiem, poradnictwem i interwencjami terapeutycznymi, które mają na celu zwiększenie odporności HSP.
Wysoka Wrażliwość - 8 najlepszych książek
Genralnie każda książka napisana przez Elaine N. Aron niesie w sobie cenną wartość i zdecydowanie polecamy je każdej osobie, która szuka pozycji typu "książka nadrażliwość" lub "książka nt. Wysokiej Wrażliwości". Ponadto szczególnej uwadze polecamy poniższą książkę nr 4, autorstwa Tom'a Falkenstein. To unikalna książka. Wysoka wrażliwość dotyczy również wysoko wrażliwych mężczyzna, a ta książka to jak do tej pory jedyną pozycja poświęconą temu tematowi. I nie wszystkie dobre książki są już przetłumaczone na j.polski.
Dlatego też na końcu tego zestawienia umieszczona jest również lista polecanych książek dot. tematu WWO dostępnych dziś w j. polskim.
1. The Highly Sensitive Person: How to Thrive When the World Overwhelms You – Elaine N. Aron
Ta książka opisuje, jak Elaine Aron w ramach swojej pracy psychologa i psychoterapeuty zidentyfikowała i zdefiniowała kompleksową cechę pt. "Osobowość WWO".
Podsumowuje ona różne wskaźniki cechy i omawia mocne i słabe strony, z jakimi często borykają się WWO w swoich związkach intymnych, w pracy i ogólnie w społeczeństwie.
Zalecane w niej strategie samoopieki powstały w oparciu o badania naukowe dr Aron i praktykę kliniczną.
2. The Highly Sensitive Person's Workbook: A Comprehensive Collection of Pre-tested Exercises Developed to Enhance the Lives of HSP's – Elaine N. Aron
Ogromne zainteresowanie pierwszą książką skłoniło dr Aron do stworzenia Zeszytu Ćwiczeń dla osób o wysokiej wrażliwości, opracowanego z myślą o uhonorowaniu tej cechy. Zbiór ćwiczeń zarówno dla osób indywidualnych, jak i grup, pomoże ci zidentyfikować w sobie cechę HSP, pielęgnować nowy, pozytywny obraz siebie, na który zasługujesz, i stworzyć pełniejsze, bogatsze życie.
Dzięki przeczytaniu tej książki będziesz w stanie: zidentyfikować swoją specyficzną wrażliwość za pomocą testów samooceny, przeformułować przeszłe doświadczenia w bardziej pozytywnym świetle, interpretować sny i odnieść je do swojej wrażliwości oraz radzić sobie z nadmiernym pobudzeniem poprzez techniki relaksacji, oddychania i wizualizacji, opisać swoją cechę podczas rozmowy kwalifikacyjnej lub z niesympatycznym członkiem rodziny, nowym przyjacielem, lekarzem lub terapeutą.
3. The Highly Sensitive Child: Helping Our Children Thrive When the World Overwhelms Them – Elaine N. Aron
W tej książce dr Aron wykorzystuje swoje doświadczenie w pracy z wysoko wrażliwymi dziećmi.
Wyjaśnia, w jaki sposób, przy odpowiednim wychowaniu, osoby dorosłe mogą dobrze prosperować w przytłaczającym świecie i odnosić sukcesy, bez potrzeby wsparcia terapeutycznego w późniejszym życiu. Daje więc rodzicom wspaniały materiał, aby zrozumieć i pomóc swoejemu dziecku w jak najlepszy spsosób. Podejścię wyjasnione w tej książce zdecydowanie pomoże dziecku z osobowością WWO.
4. The Highly Sensitive Man: How Mastering Natural Instincts, Ethics, and Empathy Can Enrich Men's Lives and the Lives of Those Who Love Them - Tom Falkenstein
Psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, Tom Falkenstein, oferuje pierwszy przewodnik psychologiczny skierowany specjalnie do bardzo wrażliwych mężczyzn i tych, którym na nich zależy, oraz bada wyjątkowe zalety i przeszkody, jakie napotykają. Opierając się na swoim szkoleniu pod okiem pionierki w tej dziedzinie, dr Elaine Aron, oraz na własnej przełomowej pracy, Falkenstein uwzględnia najnowsze badania nad wysoką wrażliwością — czym jest, a czym nie jest — jaki ma związek z męską tożsamością i zapewnia jedyne w swoim rodzaju porady i praktyczne narzędzia.
Zawierający pouczającą rozmowę z dr Aron, "The Highly Sensitive Man", to nieoceniona pozycja. W tej książce wysoko wrażliwi mężczyźni znajdą cenne wskazówki jak zdefiniować męskość i dowiedzą się, jak wysoka wrażliwość może wzbogacić życie mężczyzn, ich społeczności i życie tych, którzy ich kochają.
5. Psychotherapy and the Highly Sensitive Person: Improving Outcomes for That Minority of People Who Are the Majority of Clients – Elaine N. Aron
Ta książka jest skierowana do klinicystów pracujących w charakterze terapeutycznym, ponieważ badania dr Aron (2010) wykazały, że WWO stanowią większość klientów psychoterapii.
Omówiono w niej m.in. nakładanie się wrażliwości przetwarzania sensorycznego z szeregiem zaburzeń klinicznych, w tym z autyzmem, zaburzeniem koncentracji uwagi, lękiem, depresją i zaburzeniem osobowości typu borderline.
Dr Aron czerpie ze swoich badań i doświadczenia klinicznego, aby kierować klinicystami w zakresie interwencji, które zapewniają najlepsze wyniki dla WWO. Wyjaśnia, jak wiele osób zgłaszających się na terapię ma niezaspokojone potrzeby dzieciństwa z powodu niezrozumienia tej cechy przez rodziców.
Zapewnia klinicystów, że WWO odnoszą większe korzyści z psychoterapii niż mniej wrażliwi klienci, ze względu na ich sumienność, chęć do nauki i zwiększoną świadomość.
6. The Empowered Highly Sensitive Person: A Workbook to Harness Your Strengths in Every Part of Life – Amanda Cassil
Dr Cassil jest psychologiem klinicznym, która specjalizuje się w pracy z Osobami Wysoko Wrażliwymi.
W tej książce wysoko wrażliwi znajdą zeszyt ćwiczeń, który zawiera wiele praktycznych, opartych na badaniach ćwiczeń dotyczących zdrowia psychicznego. Pomagają one WWO radzić sobie z nadmierną stymulacją, intensywnymi emocjami i problemami związanymi z relacjami. To pomoże również dziecku.
Książka dr Cassil pokazuje również, jak wykorzystać ich wyjątkowe cechy, aby osiągnąć sukces w każdej dziedzinie życia.
7. The Highly Sensitive: How to Stop Emotional Overload, Relieve Anxiety, and Eliminate Negative Energy – Judy Dyer
Judy Dyer jest empatką, która zapewnia psychologiczne i duchowe przewodnictwo innym empatom oraz osobom z cechą wysokiej wrażliwości.
Szczególną siłą tej książki jest skupienie się na tworzeniu zdrowych granic, które chronią WWO przed emocjonalnym przytłoczeniem i negatywną energią.
Jest to przydatne źródło samopomocy dla osób, które zmagają się z wszelkiego rodzaju relacjami.
8. Making Work Work for the Highly Sensitive Person – Barrie Jaeger
Dr Jaeger jest coachem i psychoterapeutą, który specjalizuje się we wspieraniu rozwoju HSP w miejscu pracy.
Ta książka zawiera praktyczne wskazówki i techniki dla HSP, które pomogą im znaleźć satysfakcjonując i znaczącą pracę poprzez wykorzystanie ich unikalnych mocnych stron.
Polecane książki nt. WWO dostępne dziś w j. polskim
Elaine N. Aron, „Wysoko wrażliwi. Jak funkcjonować w śwecie, który nas przytłacza?"
Elaine N. Aron, „Wysoko Wrażliwi i Miłość"
Elaine N. Aron, „Wysoko Wrażliwe Dziecko"
Elaine N. Aron, „Wysoko Wrażliwi Rodzice"
Elanie N. Aron, „Naucz się Kochać Swoją Wrażliwość"
Joanna Kozłowska, „Wysoka wrażliwość. Poradnik dla tych, którzy czują za dużo."
źródła:
https://hsperson.com
https://hsperson.com/pdf/HSPSCALE_2007_research.pdf
https://positivepsychology.com/highly-sensitive-person/
https://sesnsitivityeresearch.com
https://psych2go.net
Zobacz także:
Neurodiversity - mało znana supermoc
Jak rozwijać intuicję i porzucić overthinking
Cytaty i inspiracje dla Osób Wysoko Wrażliwych
Gdzie są granice możliwości naszego mózgu?
Maurice Ravel - inżynier, czy kompozytor?