top of page

Co to jest kreatywność: Definicja. Odkryj potęgę twórczego myślenia

Zdjęcie autora: Ryszard SkarbekRyszard Skarbek
Co to jest kreatywność - Empowerment Coaching
Picture by Getty Images

Kreatywność jest jak tlen dla innowacji – niezbędna, wszechobecna, ale często niedoceniana. W świecie, gdzie schematy i rutyna dominują codzienne życie, kreatywność pozwala przekraczać granice, odkrywać nowe możliwości i tworzyć nowe koncepcje.


Ten artykuł zgłębia istotę kreatywności pokazuje, jak można ją rozwijać na różnych płaszczyznach życia, i wyjaśnia, dlaczego jest tak ważna w edukacji, pracy, oraz rozwoju osobistym. 


Czytając dalej, dowiesz się, jak możesz kultywować twórcze myślenie i wykorzystać je do osiągnięcia swoich celów. Poznasz również historie powstania nowych idei, które zostały zamienione na komercyjny sukces. 


Czym Jest Kreatywność? Definicja.

Kreatywność to zdolność do tworzenia nowych i oryginalnych idei, która jest fundamentem innowacji i rozwoju we wszystkich dziedzinach życia. Kreatywność pozwala na patrzenie na świat z innej perspektywy i znajdowanie unikalnych rozwiązań problemów.


Zawarta w Encyklopedia Britannica prosta definicja kreatywności mówi, że jest to  zdolność tworzenia czegoś nowego.”


Kreatywne myślenie jest najbardziej aktywne wtedy, gdy angażujemy się w takie procesy poznawcze, jak wyobraźnia, kontemplacja, marzenia na jawie, swobodny bieg myśli, a także wchodzenie w interakcję z innymi ludźmi i wymianę pomysłów. 

 

Choć kreatywność często bywa kojarzona z wrodzonym talentem lub nieprzeciętnymi zdolnościami, badania wykazują, że kreatywne myślenie jest naturalną aktywnością każdego człowieka. Można ją rozwijać i doskonalić. Warto jednak pamiętać, że to wymaga czasu, cierpliwości, elastyczności i gotowości na ryzyko. 

 

Cechy osoby kreatywnej obejmują:


  • zdolność do patrzenia na problem z różnych punktów widzenia,

  • wychodzenie poza schematy i oryginalność w sposobie myślenia i działania, 

  • umiejętność łączenia intuicji i myślenia analitycznego,

  • zdolność łączenia ze sobą już istniejących pomysłów, idei i koncepcji w nowe i innowacyjne rozwiązania,

  • otwartość na krytykę i elastyczność, 

  • samodzielność w myśleniu i odwaga by "płynąć pod prąd",

  • niezrażanie się porażkami i podejmowanie ryzyka,

  • swobodne wyrażanie siebie, często ekspresja.  

 


Jak Mózg Generuje Nowe Pomysły?

Nasz umysł generuje nowe pomysły przez proces nazywany myśleniem dywergencyjnym, w wyniku którego tworzone są nowe połączenia między wcześniej niezwiązanymi informacjami. Takie elastyczne myślenie biorące pod uwagę różnorodność czynników na pozór ze sobą niezwiązanych jest kluczowe dla kreatywności.


Czy Kreatywność Można Rozwijać?

Kreatywność jest jak mięsień – im więcej jej używasz, tym silniejsza się staje. Można ją rozwijać poprzez różnorodne techniki. Takie jak np. burze mózgów (ang. brainstorming), mapy myśli, konstruowanie nowych skojarzeń, eksperymenty, prowadzenie dziennika, rysowanie, czy nawet codzienne zadania, które wymagają myślenia poza utartymi schematami.

 

Jak rozwijać kreatywność? Częścią myślenia w inny sposób jest nauczenie się patrzenia inaczej.


Możemy się tego nauczyć w różny sposób. Np. obserwując kreatywnych ludzi takich jak Robert Taylor, który wynalazł mydło w płynie. Zrobił to obserwując jak mydło w kostce staje się lepkie po kilku użyciach. 


W procesie rozwijania naszej kreatywności, może również pomóc podglądanie wielu uznanych twórców. Np. reżyserów filmowych, takich jak Jean-Luc Godard, który spopularyzował "cięcia" (ang. jump cut); krytyków literackich, takich jak Viktor Shklovsky, który pisał o "od-zaznajomieniu” (ang. de-familiarization); a nawet Sherlocka Holmesa, który dokonał wielu swoich odkryć, dokładnie opisując Watsonowi na głos to, na co patrzy. 

 


Chcesz być kreatywny? Patrz inaczej

„Myśl inaczej” — głosiła słynna reklama Apple z 1997 roku. To doskonała rada przede wszystkim dla twórców, innowatorów i przedsiębiorców.

 

Ale wraz z innym myśleniem mającym na celu opracowanie rewolucyjnych pomysłów lub produktów, pojawia się również inne widzenie. 


Wielcy twórcy, innowatorzy i przedsiębiorcy patrzą na świat inaczej niż wielu z nas. Dlatego widzą możliwości, których inni nie dostrzegają. Tak działa kreatywność.


Otwartość i Ciekawość Poznawcza

W osobnym artykule opisujemy geniusz Leonardo da Vinci, który oprócz wspaniałych dzieł sztuki zasłynął wieloma wynalazkami wyprzedzającymi jego epokę. Ten człowiek renesansu, który zajmował się malarstwem, rzeźbiarstwem, architekturą, umieścił ciekawość świata wśród siedmiu zasad mądrego życia, które sformułował. Sam Leonardo w swoich słynnych notatkach pisał o tym tak:

"Musimy rozwijać ciekawość poznawczą i wytrwałość, uczyć się na błędach i wyostrzać zmysły; konieczne jest myślenie uwzględniające związki między zjawiskami z różnych dziedzin, łączenie logiki z wyobraźnią oraz akceptacja niepewności.”

Polski profesor Edward Nęcka, badacz psychologii twórczości, twierdził, że osoby o wysokiej ciekawości częściej stawiają czoła problemom, dłużej i intensywniej nad nimi pracują i nie zadowalają się odpowiedziami powierzchownymi czy pozornymi.


Kreatywność vs Innowacyjność - jaka jest różnica?

Kreatywność polega na tworzeniu nowych pomysłów i idei. To proces myślowy, zdolność tworzenia czegoś nowego w sferze koncepcji. Innowacyjność to aplikacja tych twórczych pomysłów w praktyce i wdrożenie oryginalnych rozwiązań.

 

Obie cechy uzupełniają się, prowadząc do realnych zmian. Ale nie wszystkie osoby kreatywne poradzą sobie z urzeczywistnieniem idei. Zbyt często zdarzało się, że najlepsze pomysły były zaprzepaszczone poprzez nieumiejętne wprowadzenie ich w życie. Realizacja kreatywnych pomysłów z jednej strony wymaga odwagi i podejmowania ryzyka, z drugiej jednak wymaga odpowiednich zasobów (takich jak czas, ludzie i pieniądze) oraz kluczowych umiejętności (takich, jak np. zarządzanie projektami czy ocena i weryfikowanie ryzyka).


Bardzo skuteczną strategią uniknięcia takich problemów jest Metoda Walta Disneya, o której piszemy w osobnym artykule.



co to jest kreatywność

Kreatywność w Kontekście Edukacji. Sztuka vs. Nauka

Edukacja powinna sprzyjać kreatywności poprzez zachęcanie uczniów do eksploracji i eksperymentowania, a także poprzez ocenę, która docenia oryginalne rozwiązywanie codziennych problemów.


W dorosłym w życiu osobistym, kreatywność pozwala na poszerzanie horyzontów, przełamywanie schematów oraz eksplorowanie nowych zainteresowań i pasji. Sukcesy w procesie twórczym inspirują i wzmacniają poczucie własnej wartości.


Chociaż często postrzegane jako dwa różne światy, sztuka i nauka korzystają z kreatywności w podobny sposób – eksplorują nieznane i  szukają nowych rozwiązań.


Kreatywne Myślenie w Pracy

W miejscu pracy temat kreatywności jest niezwykle ważny, ponieważ pozwala na efektywne rozwiązywanie problemów i adaptację do zmieniających się warunków. Firmy często organizują szkolenia i inwestują w kreatywne przestrzenie pracy, aby stymulować innowacyjne myślenie. To podnosi satysfakcję z pracy i pozwala zwiększyć zaangażowanie pracowników.


Generalnie, kreatywność uznawana jest za jedną z kluczowych kompetencji w środowisku pracy XXI wieku. 


Historie Sukcesu Osiągniętego Dzięki Kreatywności

Życiorysy takich osób jak Steve Jobs czy J.K. Rowling pokazują, jak kreatywne podejście do życia i pracy może prowadzić do niebywałego sukcesu. Firma Lego, która swoimi produktami zachęca nie tylko do zabawy, ale również kreatywnego rozwiązywania problemów, to m.in. symbol twórczego myślenia.


Cały sektor nowych technologii XXI opiera się w dużej mierze na otwartości na nowe pomysły, różnorodności myślenia i eksperymentowaniu z nowymi rozwiązaniami.


A w sferze marketingu zapotrzebowanie na kreatywność jest nieograniczone.


My przekażemy tu jeszcze kilka historii powstania innowacyjnych rozwiązań, które pokazują sposoby eksplorowania nowych dróg.


Historia wynalezienia rzepów

Historia wynalezienia rzepów jest dobrze znana na całym świecie. Szwajcarski inżynier, George de Mestral, postanowił dokładniej przyjrzeć się zadziorom (nasionom roślin), które znalazł na ubraniu po spacerze w lesie. Wyjął mikroskop i zobaczył, że natura zaprojektowała haczyki na zadziorach, które następnie przyczepiły się do zapętlonych włókien w jego ubraniu. Tak narodziła się słynna zapinana na rzep alternatywa dla zamka błyskawicznego.


Dzisiaj istnieje już cała dziedzina nauki, zwana biomimetyką, która polega na naśladowaniu natury w celu rozwiązywania ludzkich problemów.

 

Przykład innowacyjności firmy Softsoap

Mniej znana, ale równie zasługująca na sławę jest historia firmy Softsoap. Amerykański przedsiębiorca Robert Taylor postanowił dokładniej przyjrzeć się, jak faktycznie wyglądały kostki mydła po użyciu w łazienkach. Powiększając mydelniczkę w nieskazitelnie czystym otoczeniu, zobaczył nieprzyjemną kałużę szlamu. Uznał, że odpowiedzią jest mydło w płynie dozowane w pięknym dozowniku z pompką i tak narodził się Softsoap, który zmienił całą branżę mydlaną.

 

Dwóch błyskotliwych przedsiębiorców, którzy inaczej spojrzeli na sprawy. Czy to przez mikroskop, czy przez obiektyw zmiennoogniskowy, dosłownie lub w przenośni, w czasie tworzenia zrobili kluczowy krok, patrząc na to, co znajome w nieznany sposób. 

 

Wielki francuski matematyk Blaise Pascal powiedział: 

 

„Małe umysły zajmują się niezwykłym, wielkie umysły zwykłym”.

 

Wygląda na to, że miał na myśli następujący sposób podejścia do problemów: spójrz na to, co jest tuż przed Tobą, ale spójrz w sposób, który umyka większości ludzi. 


Inne przykłady kreatywnego podejścia w biznesie i tworzenia innowacyjnych produktów 

Jest słowo na tę aktywność: to "od-zaznajomienie" (ang. de-familiarization). Pracując na początku XX wieku, rosyjski teoretyk literatury, Wiktor Szklowski, wskazał, w jaki sposób Tołstoj osiągnął w swoich pismach uderzający efekt za pomocą takich technik, jak opisywanie obiektów ze zniekształconej perspektywy i odmawianie używania zwyczajowych nazw obiektów oraz ogólnie „czyniąc dziwne znajomym". Później wielki francuski reżyser Jean-Luc Godard zrewolucjonizował kino, wykorzystując technikę "cięcia" w filmie Bezdech.

 

Ta innowacja, uważana dziś za pewnik, musiała w tamtym czasie wydawać się wielu ludziom zdumiewająca. Do tamtego momentu  wkładano wiele wysiłku w stworzenie na ekranie płynnego, ciągłego przepływu (tzw. „ciągłości”). Wszak ciągły przepływ to sposób, w jaki doświadczamy obrazu, dzięki działaniu naszego układu nerwowego. To jest znajome. 

 

Ale Godard postanowił przerwać ten przepływ, aby zmusić nas do odejścia od naszych założeń i doświadczenia postaci filmowych jako dosłownie nerwowych i oderwanych. Teraz wyczuwamy poczucie izolacji, jakiego doświadczają jego bohaterowie, a także ich wysiłki — ostatecznie nieudane i tragiczne — by połączyć się ze sobą. Pod różnymi pojęciami Godard przeniósł technikę od-zaznajomienia z kartki na ekran. 


Przykłady tych wielkich artystów dają każdemu — w tym przedsiębiorcom — kilka wskazówek, jak przestać widzieć świat w znany sposób i zacząć go widzieć w w sposób nieznany i generatywny.

 

Kiedy patrzysz na świat, nie powinieneś tylko obserwować, ale badać go z nowych perspektyw. Korzystaj z różnych podejść. Nie tylko nazwij to, co jest wokół ciebie, ale wymyśl nowe nazwy. Nie tylko rozważaj całość, ale rozbijaj rzeczy na kawałki. Takie techniki pomagają rozwijać kreatywność i otwierają drogę do nowych i rewolucyjnych odkryć - czy to w sztuce, czy w biznesie. 

 

Sherlock Holmes powiedział kiedyś Watsonowi:

 

„Patrzysz, ale nie obserwujesz. Różnica jest jasna”.

 

Więcej porad na temat tego, jak przebić się przez to, co znane, a zamiast tego obserwować, naprawdę obserwować, udziela psycholog i pisarka Maria Konnikova w swojej książce Mastermind: How to Think Like Sherlock Holmes


Okładka książki pt. "Mastermind - How to think like Sherlock Holmes"

Pisze ona:


„Aby obserwować, musisz nauczyć się oddzielać sytuację od interpretacji, siebie od tego, co widzisz”.

Jako technikę poprawy naszej zdolności do działania w ten sposób, Konnikova sugeruje opisanie towarzyszowi interesującej sytuacji na głos lub na piśmie. Jak zauważa, Holmes wykorzystywał Watsona w ten sposób, aby omówić swoje obserwacje podczas badania sprawy i często to dzięki temu ćwiczeniu kluczowe punkty sprawy stawały się oczywiste. To kolejna technika, którą mogą wypróbować aspirujący artyści i przedsiębiorcy — a także detektywi.


Bariery i Błędy w Myśleniu Kreatywnym

Perfekcjonizm, strach przed porażką i ograniczające przekonania to tylko niektóre z barier. Kreatywność wymaga akceptacji błędów, gotowości do ryzyka i otwartości na nowe doświadczenia. Na poziomie osobowościowym barierą może być brak motywacji wewnętrznej wynikający ze skłonności do przyzwyczajeń i porządku. A z wiekiem coraz większe skupianie się na poczuciu bezpieczeństwa, które jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka (patrz artykuł pt. Piramida Maslowa). Na poziomie czysto fizjologicznym naszą kreatywność mogą hamować nasze zmysły o czym napiszemy szerzej już w następnych akapitach.


Iluzja optyczna - Efekt Troxlera

Nasze mózgi są zaprojektowane tak, abyśmy mogli funkcjonować przy minimum świadomej uwagi. Dobrze pokazuje to iluzja optyczna zwana Efektem Troxlera (od nazwiska szwajcarskiego lekarza, który odkrył ten efekt).


Ignaz Troxler był lekarzem, politykiem i filozofem żyjącym na przełomie XIX i XX wieku. Jako pierwszy opisał zjawisko selektywnego przetwarzania, nazwane potem Efektem Troxlera.


Jeśli mamy do czynienia ze stabilnym obrazem w obszarze naszego widzenia peryferyjnego, po chwili faktycznie przestajemy go widzieć. Zjawisko to wskazuje na skuteczny sposób działania siatki neuronów, a jego ogólny termin neurobiologiczny to habituacja. Neurony przestają działać, gdy mają wystarczającą ilość informacji o niezmiennym bodźcu.


Iluzje optyczne intrygują naukowców już od początku XIX wieku. Oprócz Efektu Troxlera, na liście najsławniejszych iluzji optycznych znajdują się takie iluzje optyczne jak: Iluzja Chubba, Szachownica Eddelsona, Siatka Hermana, Słoń Sheparda, Stoły Sheparda, Iluzja Poggendorffa, Trójkąt Kanizsy lub "Niemożliwy" Trójząb.


Na poniższych zdjęciach znajdziesz przykłady dwóch ostatnich złudzeń optycznych.



Iluzja optyczna - trójkąt kanizsy


Iluzja optyczna - niemożliwy trójkąt

Na pewno też spotkałeś w Internecie obraz, na którym zawarte są dwie osoby. W zależności od tego jak na niego popatrzymy, możemy dostrzec albo głowę młodej kobiety w kapeluszu z piórkiem albo twarz starej kobiety z dużym nosem.



Iluzja optyczna - twarz kobiety


Co ciekawe, selektywne przetwarzanie bodźców przez mózg ma zastosowanie również w przypadku innych zmysłów. Dobrym przykładem jest zmysł zapachu. Jeśli spryskamy się zbyt dużą ilością perfum lub testujemy w kolejności zbyt dużą ilość zapachów, w pewnej chwili nasz komputer ochroni nas przed przeciążeniem atakujących nas bodźców i przestaniemy czuć jakikolwiek zapach.


Ale to nie znaczy, że przyzwyczajenie jest zawsze naszym sprzymierzeńcem.


Narzędzia i Zasoby dla Kreatywnych

Żyjemy w XXI wieku i ogromna liczba narzędzi jest już dostępna w formie cyfrowej. Oprogramowanie do map myśli, aplikacje do notatek kreatywnych i platformy do współpracy w grupie mogą znacząco wspierać proces kreatywny. Wśród klasycznych rozwiązań na pewno należy wymienić wszelkiego rodzaju gry planszowe.


Kluczowe aspekty - aby zacząć myśleć inaczej, zacznij inaczej patrzeć

Możemy myśleć o wysiłku innego patrzenia, jako o przeciwdziałaniu naszej wbudowanej tendencji do przyzwyczajania się, zatopienia się w znajomym sposobie widzenia i doświadczania. 

 

Jednym ze sposobów, w jaki wielcy artyści, przedsiębiorcy i wszelkiego rodzaju twórcy uzyskują spostrzeżenia, które pozwalają im zmieniać świat, jest to, że, bardzo dosłownie, nie widzą tego, co większość z nas. Ich metody uczą nas, że patrząc inaczej, możemy w końcu zobaczyć to, czego nikt inny jeszcze nie widział. Tak budowana jest przyszłość. Być może pomogą Ci również cytaty o kreatywności.


Bibliografia

  • Sternberg R.J. (2006), The Nature of Creativity, Creativity Research Journal.

  • Various approaches to and definitions of creativity, ed. Sternberg, R.J.: The nature of creativity: Contemporary psychological perspectives. Cambridge University Press.

  • Szmidt K.J., ABC Kreatywności.

  • Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.

  • Brzeziński M., Organizacja kreatywna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

  • Biela A., Trening kreatywności. Jak pobudzić twórcze myślenie, Samo Sedno, Warszawa 2015.

  • https://hbr.org/2019/04/to-change-the-way-you-think-change-the-way-you-see

Tłumaczenie z j. angielskiego i podkreślenia: Empowerment Coaching.


Zobacz także:

Intuicja: co to?


Wypalenie zawodowe - przyczyny, etapy, objawy

Toksyczna produktywność - Czy bierzesz w niej udział?


Wielka Rezygnacja - nowy trend na rynku pracy

Transformacja cyfrowa - czy jesteś jej częścią?

Toksyczny szef - jak sobie radzić



Błędy Poznawcze - Lista Top 50

115 wyświetleń0 komentarzy

Ostatnie posty

Zobacz wszystkie

Comments


Post: Blog2_Post

Empowerment Coaching 

ul. Chełmońskiego 130F, 31-340 Kraków, woj. małopolskie 
e-mail: kontakt @ empowerment-coaching.com, tel: +48 661438113 

Zapisz się, aby otrzymywać regularne inspiracje! 

Rozsyłamy je raz na miesiąc 

©2019 by Empowerment Coaching 

bottom of page