Ryszard Skarbek
- 28 cze
- 15 minut(y) czytania

Archetypy osobowości wg Carla G. Junga. Co to jest?

Cały świat zna Carla Gustava Junga jako genialnego psychiatrę i psychoterapeutę, który stworzył psychologię analityczną. Jego dzieła i słowa wywarły znaczący wpływ na cywilizację Zachodu. Nazywany zbuntowanym uczniem Zygmunta Freuda, poddał krytyce teorię psychoanalizy Freuda i stworzył własną koncepcję psychologii analityczej. Przeszedł do historii głównie dzięki stworzeniu dwóch koncepcji: nieświadomości zbiorowej oraz archetypów. Do dziś opracowane przez niego wzorce noszą nazwę Archetypów Junga.

Ale to również jemu zawdzięczamy stworzenie takich pojęć jak introwertyk i ekstrawertyk. I to w oparciu o jego teorie i typy osobowości Junga stworzono używane do dziś testy osobowości i zachowań. Np. Test Osobowości MBTI (ang. Myers-Brigss Type Indicator).

Co więcej, teorie Junga zostały wykorzystane w naukach innych, niż psychologia. Najlepszym przykładem takiego zastosowania jest model archetypów marki lub produktu stosowany w marketingu i sprzedaży.

Wyjaśnimy dziś czym są Archetypy Junga, opowiemy o archetypach osobowości opracowanych przez Carla G. Junga. Wyjaśnimy też różnicę pomiędzy archetypami osobowości, a innymi archetypami. Opiszemy również cztery główne okresy życia człowieka, które zdefiniował Carl Gustav Jung. A na koniec podamy pięć kluczy do szczęścia człowieka, w które Jung sam gorąco wierzył.

Czym są archetypy Junga?

Ktoś może najpierw słusznie zapytać: a czym jest archetyp? Co to takiego? W języku greckim słowo "archetyp" oznacza "pierwowzór" i oznacza pewien uniwersalny wzorzec, który jest wspólny dla wszystkich ludzi.

Archetypy stworzone przez Carla Junga to uniwersalne wzorce zachowań, myśli i uczuć, które odgrywają kluczową rolę w psychice człowieka. W ten sposób chciał on sklasyfikować i opisać podstawowe motywacje i siły napędowe człowieka.

Według teorii Junga, archetypy są elementami zbiorowej nieświadomości, czyli wspólnego dziedzictwa całej ludzkości zapisanego w naszych umysłach. Są to głęboko zakorzenione idee i mechanizmy, które wpływają na nasze zachowanie, decyzje oraz sposób, w jaki postrzegamy siebie i świat.

Wg Junga archetyp oznacza więc niezmienną formę rezydującą w nieświadomości zbiorowej, którą dziedziczą wszyscy ludzie - niezależnie od ich pochodzenia, miejsca zamieszkania i kultury. Pod pojęciem archetypu Jung rozumiał sferę pierwotnych schematów, obrazów i symboli, które nie dają się w pełni wyrazić za pomocą słow. Twierdził, że człowiek jest istotą uczestniczącą w nieświadomości zbiorowej, a psychika każdego człowieka zawiera zapisy będące dziedzictwem doświadczeń wszystkich pokoleń.

Aby zdefiniować swoje archetypy Carl Gustav Jung studiował i analizował religie i mity wielu kultur. Wśród nich między innymi dokładnie przestudiował chrześcijaństwo, islam, buddyzm, hinduizm, taoizm i gnostycyzm. Jednym z jego głównych założeń było przekonanie, że aby zrozumieć ludzki umysł trzeba również przeanalizować wytwory umysłu, czyli np. kulturę i sztukę. A ponieważ sam lubiał korzystać z metafor i obrazów, w jego pierwowzorach również znajdziemy wiele odniesień do symboli i metafor kultur starożytnych.

Oprócz studiowania religii, obyczajów i sztuki różnych kręgów kulturowych, Carl G. Jung badał także sny i fantazje. I zauważył, że pewne postaci, pewne obrazy, powtarzają się we wszystkich tych sferach. Konflikt ze swoim mentorem, Zygmuntem Freudem, był prawdopodobnie jedną z przyczyn problemów psychicznych samego Junga. Osobiste doświadczenia trudnych do opanowania wizji i marzeń sennych spowodowały, że w swych pracach skupił na elementach transcendentnych. Czyli na czymś większym niż pojedynczy człowiek i uznał to za źródło wielkiego wpływu na ludzkie zachowanie i na rozwój osobowości pojedynczego człowieka.

W ten sposób doszedł do wniosku, że ludzie posługują się pewną wspólną symboliką, która jest uniwersalna i przekazywana z pokolenia na pokolenie poprzez nieświadomość zbiorową.

Nieświadomość zdefiniował jako tę sferę psychiki, która istnieje poza świadomością (ego) człowieka. Nieświadomość z kolei może być zarówno indywidualna, jak i zbiorowa. Te dwie przestrzenie tworzą strefę nieświadomości człowieka.

Nieświadomość indywidualna zawiera wyobrażenie każdego człowieka odnośnie własnego ja, natomiast nieświadomość zbiorowa zawiera uniwersalne wzorce całego gatunku ludzkiego. Carl Gustav Jung używając archetypów starał się uporządkować te powtarzające się, uniwersalne wzorce.

Stworzone przez niego archetypy nie są kategoriami typu albo-albo. Każda osoba może mieć w sobie elementy różnych archetypów, które wpływają na jej osobowość i zachowanie. Co więcej, Jung uważał, że poszczególne archetypy nie są statyczne i nie są wzajemnie odizolowane. Oznacza to, że mogą się wzajemnie przenikać i robić to w sposób dynamiczny. Sam pisał o tym używając pojęcia kontaminacji, czyli nieustannego, wzajemnego przenikania się archetypów.

Co więcej, Jung uważał, że każdy archetyp, tak jak każdy medal, ma dwie strony. Struktura każdego pirwowzoru jest bipolarna i składa się z części konstruktywnej i destruktywnej.

Kluczem jest uświadomienie sobie swoich dominujących wzorców i wynikających z tego konsekwencji oraz maksymalizacja potencjału części konstruktywnej. A dobre poznanie i zrozumienie wszystkich archetypów prowadzi do lepszego zrozumienia innych ludzi oraz całego świata.

Ile jest archetypów Junga?

Jedne źródła wymieniają 12 archetypów Junga. Inne podają 4 główne archetypy Junga. Ile jest więc naprawdę archetypów Junga? Spróbujmy uporządkować wiedzę na ten temat.

Wg Carla, w nieświadomości zbiorowej żyje wiele różnych archetypów i jest ich na pewno więcej, niż dwanaście. Wśród nich np. archetyp narodzin, śmierci, odrodzenia, mocy, jedności, bohatera, dziecka, Boga, demona, zwierzęcia, wody, ognia lub nawet drzewa (symbol nieświadomości).

Wśród tych archetypów należy wyróżnić Jaźń.

Jaźń jest podstawowym archetypem zbiorowej nieświadomości. Reprezentuje ona całość lub maksymalną możliwą ekspresję istoty ludzkiej. Można ją postrzegać jako najwyższy poziom ewolucji człowieka lub mówiąc językiem Junga: "ostatni krok w procesie indywidualizacji człowieka". Jest to więc pewna moc transpersonalna, pełnia, do której (świadomie lub nieświadomie) zmierza każdy człowiek.

Jaźń z kolei składa się z 4 archetypów i te właśnie archetypy zwykle określane są mianem archetypów głównych Junga.

4 główne archetypy Jaźni Junga

Opiszmy więc jak wyglądają cztery główne archetypy Jaźni Junga i zobaczmy co je charakteryzuje.

Archetyp "Persona"

Persona to coś na zewnątrz, to pomost pomiędzy tym, kim człowiek jest naprawdę, a tym jak chce być postrzegany przez innych ludzi. Persona pokrywa się tu z łacińskim słowem o tym samym brzmieniu, które w pierwotnym znaczeniu oznacza maskę. Dlatego persona jako archetyp wiąże się z interakcjami społecznymi. To maska, którą przybieramy w zależności od sytuacji - świadomie lub nieświadomie. Objawia się w różny sposób zależny od konkretnych okoliczności. I kieruje się zasadą adaptacji.

Archetyp "Cień"

Cień osobisty jest przeciwieństwem Persony. To coś wewnątrz nas. Sam Carl Gustaw Jung określił to następującymi słowami: „cień jest naszym obrazem, który przesuwa się za nami, gdy idziemy w kierunku światła”. To ukryta i nieświadoma część człowieka. To „druga twarz”, która jest schowana nie tylko przed innymi, ale i przed samym osobą. To obszar osobowości, do którego nawet dana jednostka nie ma dostępu. W związku z tym dana osoba nie rozpoznaje cech rezydujących w tym nieświadomym obszarze jako swoich własnych i je neguje. Jeśli jednak te cechy nabiorą znaczenia, staną się źródłem niezrozumiałych zachowań. Cień odzwierciedla również popędową stronę człowieka oraz instynkty, które pragną się wyzwolić. Rządzi nim zasada chaosu.

Archetyp "Anima"

Anima to archetyp kobiecości w psychologii Junga. Oznacza zbiorowy obraz kobiecości w nieświadomości mężczyzny. Ten archetyp definiuje charakter relacji, jakie mężczyzna nawiązuje z kobietą. Zasadą jaka rządzi tym archetypem jest eros. Ciekawe, że samo słowo "anima" po łacinie oznacza duszę.

Archetyp "Animus"

Animus to męski odpowiednik Animy, czyli zborowy archetyp męskości. Odpowiada więc obrazowi męskości w nieświadomości kobiety. Animus odnosi się do pojęcia „ducha”. Co więcej, jest też powiązany ze światem idei i duchowości.

Zarówno w przypadku Animy, jak i Animusa, identyfikacja z destruktywną stroną danego archetypu (pamiętajmy, że każdy ma taką!) powoduje poczucie rozczarowania płcią przeciwną.

12 archetypów osobowości Junga

Kontynuując odpowiedź na pytanie "ile jest archetypów Junga?" przejdźmy teraz do osobnej kategorii pierwowzorów, które stworzył Jung. To 12 archetypów osobowości człowieka.

Archetypy osobowości są elastycznymi modelami i podobnie jak wszystkie jego wzorce nie podlegają zasadzie albo-albo. Każda osoba może mieć w sobie elementy różnych archetypów, ale też każda osoba może odznaczać się jednym lub kilkoma archetypami dominującymi.

Dlaczego właśnie 12 archetypów osobowości człowieka? Otóż Jung zaczął od tego, że każdy z archetypów zmierza do osiągnięcia wybranego nadrzędnego celu w życiu. Sam Jung nazywał je głównymi orientacjami, które człowiek chce urzeczywistnić i rozróżnił następujące cztery główne orientacje:

Ego – Zostawić swój ślad na świecie
Porządek – Zapewnić strukturę światu
Społeczność — Łączyć się z innymi
Wolność – Tęsknota za rajem

W ramach każdej z tych czterech orientacji głównych znajdujemy po trzy archetypy, z których każdy w pierwszej kolejności realizuje jedną wybraną potrzebę:

szczęście, to Archetyp Niewinnego (ang. Innocent),
zrozumienie, to Archetyp Mędrca (ang. Sage),
autonomia, to Archetyp Odkrywcy (ang. Explorer),
wolność, to Archetyp Buntownika (ang. Outlaw),
moc, to Archetyp Magika (ang. Magician),
mistrzostwo, to Archetyp Bohatera (ang. Hero),
intymność, to Archetyp Kochanka (ang. Lover),
przyjemność, to Archetyp Błazna lub Oszusta (ang. Jester),
przynależność, to Archetyp Zwykłego Człowieka (ang. Everyman),
opiekuńczość, to Archetyp Opiekuna lub Wybawcy (ang. Caregiver),
kontrola, to Archetyp Władcy (ang. Ruler),
innowacyjność, to Archetyp Artysty (ang. Artist).

Archetypy osobowości są więc personifikacją głównych potrzeb. To inaczej typy osobowości Junga. I tak właśnie powstaje grupa dwunastu archetypów osobowości, którą w sposób graficzny można przedstawić w sposób następujący:

Przejdźmy teraz do bardziej szczegółowego opisu wszystkich 12 archetypów i poznajmy bliżej typy osobowości Junga.

1. Niewinny

Motto: Wolni, by być tobą i mną

Podstawowe pragnienie: dostać się do raju

Cel: być szczęśliwym

Największy strach: zostać ukaranym za zrobienie czegoś złego lub niewłaściwego

Strategia: robić wszystko dobrze

Słabość: nuda przy całej ich naiwnej niewinności

Talent: wiara i optymizm

Niewinny jest również znany jako: utopista, tradycjonalista, naiwny, mistyk, święty, romantyk, marzyciel.

2. Mędrzec

Motto: Prawda was wyzwoli

Podstawowe pragnienie: znaleźć prawdę.

Cel: wykorzystać inteligencję i analizę do zrozumienia świata.

Największy strach: bycie oszukanym, wprowadzonym w błąd — lub ignorancja.

Strategia: poszukiwanie informacji i wiedzy; autorefleksja i zrozumienie procesów myślowych.

Słabość: może studiować szczegóły w nieskończoność i nigdy nie działać.

Talent: mądrość, inteligencja.

Mędrzec jest również znany jako: ekspert, uczony, detektyw, doradca, myśliciel, filozof, naukowiec, badacz, myśliciel, planista, profesjonalista, mentor, nauczyciel, kontemplacyjny.

3. Odkrywca

Motto: Nie ograniczaj mnie

Podstawowe pragnienie: wolność odkrywania, kim jesteś, poprzez odkrywanie świata

Cel: doświadczyć lepszego, bardziej autentycznego, bardziej satysfakcjonującego życia

Największy strach: uwięzienie, konformizm i wewnętrzna pustka

Strategia: podróż, poszukiwanie i doświadczanie nowych rzeczy, ucieczka od nudy

Słabość: błądzenie bez celu, bycie odmieńcem

Talent: autonomia, ambicja, wierność własnej duszy

Odkrywca znany jest także jako: poszukiwacz, obrazoburca, wędrowiec, indywidualista, pielgrzym.

4. Buntownik

Motto: Zasady są po to, aby je łamać

Podstawowe pragnienie: zemsta lub rewolucja

Cel: obalić to, co nie działa

Największy strach: być bezsilnym lub nieskutecznym

Strategia: zakłócać, niszczyć lub szokować

Słabość: przejście na ciemną stronę, przestępczość

Talent: ekstrawagancja, radykalna wolność

Buntownik jest również znany jako: wyjęty spod prawa, rewolucjonista, dziki człowiek, wyrzutek lub obrazoburca.

5. Magik

Motto: Sprawiam, że rzeczy się dzieją

Podstawowe pragnienie: zrozumienie podstawowych praw wszechświata

Cel: spełnić marzenia

Największy strach: niezamierzone negatywne konsekwencje

Strategia: opracuj wizję i żyj zgodnie z nią

Słabość: skłonność do manipulacji

Talent: znajdowanie rozwiązań korzystnych dla wszystkich

Magik jest również znany jako: wizjoner, katalizator, wynalazca, charyzmatyczny przywódca, uzdrowiciel, szaman.

6. Bohater

Motto: Gdzie są chęci, znajdzie się sposób

Podstawowe pragnienie: udowodnić swoją wartość poprzez odważne czyny

Cel: mistrzostwo w sposób, który ulepsza świat

Największy strach: słabość, bezbronność, bycie „cieniarzem”

Strategia: być tak silnym i kompetentnym, jak to tylko możliwe

Słabość: arogancja, zawsze potrzebuje kolejnej bitwy do stoczenia

Talent: kompetencja i odwaga

Bohater jest również znany jako: wojownik, krzyżowiec, ratownik, superbohater, żołnierz, pogromca smoków, zwycięzca i gracz zespołowy.

7. Kochanek

Motto: Jesteś jedyna

Podstawowe pragnienie: intymność i doświadczenie

Cel: bycie w relacji z ludźmi, pracą i otoczeniem, które kochają

Największy strach: być samotnym, płazem, niechcianym, niekochanym

Strategia: stawać się coraz bardziej atrakcyjnym fizycznie i emocjonalnie

Słabość: skierowana na zewnątrz chęć zadowolenia innych z ryzykiem utraty własnej tożsamości

Talent: pasja, wdzięczność, uznanie i zaangażowanie

Kochanek znany jest także jako: partner, przyjaciel, intymny, entuzjasta, zmysłowiec, współmałżonek, twórca zespołu.

8. Błazen

Motto: Żyje się raz

Podstawowe pragnienie: żyć chwilą z pełną radością

Cel: dobrze się bawić i rozjaśnić świat

Największy strach: nudzić się lub nudzić innych

Strategia: graj, żartuj, bądź zabawny

Słabość: frywolność, marnowanie czasu

Talent: radość

Błazen jest również znany jako: głupiec, oszust, żartowniś, praktyczny żartowniś lub komik.

9. Zwykły człowiek

Motto: Wszyscy mężczyźni i kobiety są sobie równi

Podstawowe pragnienie: łączenie się z innymi

Cel: przynależeć

Największy strach: zostać pominiętym lub wyróżnić się z tłumu

Strategia: rozwijanie zwykłych, solidnych cnót, stąpanie po ziemi, wspólny dotyk

Słabość: zatracenie się w próbie wtopienia się w tłum lub dla powierzchownych relacji

Talent: realizm, empatia, brak pozorów

Zwykły Człowiek jest również znany jako: "równy chłop", normalny facet / dziewczyna, osoba z sąsiedztwa, realista, sztywny robotnik, solidny obywatel, dobry sąsiad, milcząca większość.

10. Opiekun

Motto: Kochaj bliźniego jak siebie samego

Podstawowe pragnienie: chronić i troszczyć się o innych

Cel: pomagać innym

Największy strach: egoizm i niewdzięczność

Strategia: robienie rzeczy dla innych

Słabość: męczeństwo i wykorzystywanie

Talent: współczucie, hojność

Opiekun jest również znany jako: Święty, altruista, rodzic, pomocnik, podpora.

11. Władca

Motto: Władza to wszystko, to jedyna rzecz.

Podstawowe pragnienie: kontrola

Cel: stworzyć dobrze prosperującą, odnoszącą sukcesy rodzinę lub społeczność

Strategia: ćwicz siłę

Największy strach: chaos, obalenie

Słabość: bycie autorytarnym, niezdolność do delegowania

Talent: odpowiedzialność, przywództwo

Władca jest również znany jako: szef, przywódca, arystokrata, król, królowa, polityk, wzór do naśladowania, menedżer lub administrator.

12. Artysta

Motto: Jeśli potrafisz to sobie wyobrazić, da się to zrobić

Podstawowe pragnienie: tworzyć rzeczy o trwałej wartości

Cel: zrealizować wizję

Największy strach: przeciętna wizja lub wykonanie

Strategia: rozwijaj kontrolę artystyczną i umiejętności

Zadanie: tworzyć kulturę, wyrażać własną wizję

Słabość: perfekcjonizm, złe rozwiązania

Talent: kreatywność i wyobraźnia

Artysta jest również znany jako: twórca, kreator, wynalazca, innowator, muzyk, pisarz lub marzyciel.

Cztery Główne Etapy Życia Człowieka wg Carla G. Junga

Zupełnie nowa psychologia stworzona przez Junga ujmuje człowieka w bardzo szerokim kontekście: kulturowym, społecznym, antropologicznym i filozoficznym. Również duchowym i biorącym pod uwagę istnienie siły większej, niż pojedynczy człowiek. I choć w jego czasach takie pojęcie jeszcze nie istniało można z powodzeniem powiedzieć, że był pierwszym z psychologów, który podszedł do człowieka w sposób interdyscyplinarny i wielowymiarowy.

Ogrom pracy, którą wykonał jest niewyobrażalny. I dotyczy to zarówno ilości doświadczeń i źródeł, które przeczytał i przeanalizował, syntezy, którą wyciągnął z tych informacji oraz kreatywności i harmonii w sformułowanych przez niego koncepcjach. Można powiedzieć, że w jego podejściu była zarówno ogromna głębia, jak i ogromna szerokość.

W swej niezwykle refleksyjnej, wręcz poetyckiej naturze zastanawiał się też nad życiem czlowieka z perspektywy rozwoju osobowości oraz tego jaki wpływ na człowieka wywierają zbierane doświadczenia i upływający czas.

Sam pisał o tym w taki ujmujący sposób:

„Zupełnie nieprzygotowani wkraczamy w popołudnie życia. Co gorsza, podejmujemy ten krok z fałszywym założeniem, że nasze prawdy i ideały będą nam służyć tak, jak dotychczas. Ale nie możemy przeżyć popołudnia życia według programu poranka życia, bo to, co rano było wielkie, wieczorem będzie małe, a co rano było prawdą, wieczorem stanie się kłamstwem”.

W wyniku tych przemyśleń zdefiniował cztery główne etapy życia człowieka. I jak to miał w zwyczaju, opisał je przy pomocy symboli i pięknych metafor.

Pozanjmy te 4 etapy życia człowieka opracowane przez Junga.

1. Etap Sportowca.

Na tym etapie jesteśmy głównie zaabsorbowani naszym wyglądem, tym, jak wygląda nasze ciało. Na tym etapie możemy stać godzinami patrząc i podziwiając swoje odbicie w lustrze. Nasze ciało, nasz wygląd są dla nas najważniejsze, nic więcej.

2. Etap Wojownika.

W tym okresie, naszym głównym celem jest wyruszyć w drogę i podbić świat, dać z siebie wszystko, być najlepszym i uzyskać to, co najlepsze, robić to, co robią wojownicy, i zachowywać się tak, jak zachowują się wojownicy. To etap, w którym nieustannie myślimy o tym, jak zdobyć więcej niż wszyscy inni, etap porównywania, pokonywania innych, abyśmy mogli poczuć się lepiej, ponieważ osiągnęliśmy więcej dzięki temu, że jesteśmy odważni, jesteśmy wojownikami.

3. Etap Oświadczenia lub Złożenia Deklaracji.

W tym momencie swojego życia, zdajesz sobie sprawę, że to, co do tej pory osiągnąłeś, nie wystarczy, abyś czuł się spełniony, aby być szczęśliwym… Teraz szukasz sposobów, aby zmienić świat na lepszy, szukasz sposobów, aby służyć tym, którzy są wokół ciebie. Jesteś teraz zajęty sposobami wspierania i ofiarowywania.

Teraz zdajesz sobie sprawę, że to za czym goniłeś do tej pory (pieniądze, władza, status itp.) będą nadal pojawiać się w twoim życiu, ale nie przypisujesz im już tej samej wartości co wcześniej. Nie jesteś już do tych rzeczy przywiązany, ponieważ jesteś teraz w innym etapie swojego życia, kiedy, że Życie to coś więcej.

Obejmujesz Życie, akceptujesz i jesteś wdzięczny, ale w każdej chwili jesteś gotów je puścić. Szukasz sposobów, aby przestać myśleć tylko o sobie i zacząć koncentrować się na życiu, dzięki któremu możesz wnieść coś wartościowego do społeczności.

To, co jest najważniejsze dla ciebie na tym etapie, to dawać. Wiesz już, że dawanie oznacza otrzymywanie i nadszedł czas, abyś przestał być samolubny, egoistyczny i egocentryczny. Abyś zaczął myśleć o sposobach pomocy potrzebującym i mógł zostawić ten świat lepszym niż był, kiedy tu przybyłeś.

4. Etap Ducha.

Według Junga jest to ostatni etap naszego życia. Etap, w którym zdajemy sobie sprawę, że w żadnym z poprzednich 3 etapów nie jesteśmy tak naprawdę tym, kim w istocie jesteśmy jako ludzie. Teraz zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy czymś więcej niż nasze ciało, jesteśmy czymś więcej niż naszym dobytkiem, czymś więcej niż nasi przyjaciele, nasz kraj, nawet nasza planeta. Dochodzimy do wniosku, że jesteśmy istotami duchowymi mającymi ludzkie doświadczenie, a nie istotami ludzkimi mającymi duchowe doświadczenie. Teraz zaczynamy sobie zdawać sprawę, że Ziemia to nie jest nasz dom i nie jesteśmy tym, czym myśleliśmy, że jesteśmy.

Jesteśmy na tym świecie, ale nie z niego.

Teraz możemy spojrzeć na siebie z innej perspektywy. Jesteśmy teraz w stanie wyjść z własnego umysłu, z własnego ciała i zrozumieć, kim naprawdę jesteśmy, aby zobaczyć rzeczy takimi, jakimi są naprawdę. Stajemy się obserwatorami naszego życia. Zdajemy sobie sprawę, że nie jesteśmy tym, co zauważamy, ale obserwatorem tego, co zauważamy.

Podsumowując te główne etapy rozwoju osobistego człowieka językiem innych autorów można powiedzieć, że kluczem do wszystkiego jest świadomość. Przesuwamy się nieustannie do roli coraz większego obserwatora, który obejmuje swoim "okiem" coraz większy obszar rzeczywistości. Jak pisał o tym np. Bill Harris "Przenosząc swoją indywidulaną tożsmość na poziom przedmiotu, dana osoba nie jest już swoją rolą w pracy, swoją karierą, swoimi obowiązkami. Ona je posiada…ale nie są one już tym, kim ona jest."

Pięć Kluczy do Szczęścia wg Carla G. Junga

Podczas serii wywiadów Carl Jung podał pięć kluczy do szczęśliwego życia. Wszyskie jego wywiady zostały natomiast zebrane w książce wydanej w roku 1977 i zatytułowanej "C. G. Jung Speaking, Interviews and Encounters”. To w niej można znależć wiele sławnych dziś cytatów i złotych myśli Junga.

Fundamentem jungowskiego myślenia o szczęściu jest przekonanie, że musisz być w stanie zajrzeć do wnętrza samego siebie. Tylko wtedy masz szansę na osiągnięcie szczęścia.

W odróżnieniu od innych koncepcji Junga, które są pełne symboli i metafor, tym razem usłyszymy konkretne wskazówki opisane prostym, praktycznym językiem.

Ale jest jedna ważna rzecz, która nadal pokazuje duch Junga i odróżnia te wskazówki od innych "prostych recept". Aby osiągnąć swoje poczucie szczęścia konieczne jest najpierw odkrycie w sobie, a następnie zrozumienie i unikalne, indywidualne zsynchronizowanie wszystkich pięciu elementów. A więc znów mamy do czynienia z głębią i wielowymiarowością.

A teraz zobaczmy jak wygląda wg Carla G. Junga pięć kluczy prowadzących do szczęścia.

1. Dobre zdrowie fizyczne i psychiczne

Zdrowie fizyczne wydaje się być czymś oczywistym. Ale wg Junga nie możesz mieć zdrowia fizycznego bez zdrowia psychicznego i odwrotnie.

Carl Jung traktował psychologię jako coś dużo większego, niz tylko metodę leczenia zaburzeń psychicznych. Traktował ją jako sposób na zrozumienie samych siebie jako ludzi i dowiedzenie się, kim tak naprawdę jesteśmy. Niedobór w tej dziedzinie wpływał wg niego na zdrowie fizyczne. Po raz kolejny mamy więc okazję doświadczyć kluczowego stylu myślenia Junga, który zakłada wzajemne przenikanie się i dopełnianie różnych sfer. Zdrowie psychiczne było dla niego tak samo ważnym kluczem do szczęścia, jak zdrowie fizyczne. Historia potwierdziła jego intuicję. Dziś jest już sprawą oczywistą, że brak równowagi w sferze psychicznej jest źródłem kłopotów ze zdrowiem fizycznym, np. jest źródłem nadciśnienia, bezsenności, cukrzycy, czy nadmiernego poziomu kortyzolu w organizmie, ktory może prowadzić do wyniszczenia organów wewnętrznych.

2. Dobre relacje i związki z innymi osobami

Jakość relacji z innymi ludźmi to dziś już potwierdzony naukowo klucz do szczęścia. A jednym z najlepszych na to dowodów jest wieloletnie badanie prowadzone przez Uniwersytet Harwarda. Być może poświęcimy mu na naszym blogu nt. rozwoju osobistego zupełnie osobny, dedykowany post.

Wracając do Junga, każdy potrzebuje bezpieczeństwa, przyjaźni i miłości. Dawanie i branie są równie ważne, a to może mieć miejsce tylko wtedy, kiedy potrafisz tworzyć wartościowe dla siebie i dla innych relacje. I pewnie to nie przypadek, że w wyniku pandemii Covid-19 nastąpił na świecie kryzys poczucia więzi, w szczególności poczucia więzi w pracy.

3. Zdolność dostrzegania piękna

Ta zdolność dotyczy zarówno dostrzegania piękna w otaczającej nas przyrodzie, jak i w sztuce będącej wynikiem ludzkiej twórczości. Wg Junga każde ludzkie dzieło sztuki, obraz, melodia, rzeźba, poemat, zawiera także istotę człowieczeństwa. To emocje, kreatywność, wyobrażnia i mistrzostwo twórców połączonych ze zbiorowąnieświadomością. To żywy obraz potencjału, który może zrealizować człowiek i który nie ogranicza się tylko do intelektu.

Zdolność dostrzegania piękna jest źródłem przeżywania przyjemności i w efekcie poczucia szczęścia. Dotyczy to również zdolności obserwowania Natury i zachwycania się nią. Ileż kolorów, ileż kształtów, ileż dźwięków i smaków znajdziesz w przyrodzie! Jako ludzie jesteśmy częścią tej przyrody, która zawiera w sobie doskonałą mądrość. Możesz z niej skorzystać, jeśli nauczysz się ją zauważać.

Przy tej okazji warto wspomnieć, że sam Jung był malarzem i zapalonym fotografem! A poniżej pokazujemy jeden z jego obrazów pt. "Piwonie".

Obraz autorstwa Carla G. Junga pt. "Piwonie"

4. Wiara w coś większego od siebie

Jung był przekonany, że nie ma szczęścia bez duchowości. Niezależnie od tego, czy wyznajesz jakąkolwiek religię, czy popierasz jakiś nurt filozoficzny, wiara w „coś większego od siebie” jest ważną podstawą dobrego samopoczucia.

Daje ona każdemu doświadczeniu pewien szerszy kontekst oraz oferuje dużo bogatsze poczucie sensu i celu Życia. Wszak życie bez sensu... nie ma sensu. Jak więc nie mając poczucia sensu można osiągnać poczucie szczęścia?

5. Praca dająca poczucie spełnienia i satysfakcji

O dziwo praca jest ostatnim z pięciu kluczy do szczęścia zdefiniowanym przez Junga. Ale tylko praca, która daje poczucie spełnienia i satysfakcji. Brak tego jednego elementu wyklucza mozliwość osiągnięcia poczucia szczęścia.

Na początku swojego dorosłego życia nie zawsze wybieramy wykształcenie i zawód w oparciu o dobre poznanie siebie. Można wręcz zaryzykować twierdzenie, że w większości przypadków wybieramy nie najlepiej. Nie zawsze też znalezienie satysfakcjonującej pracy zależy tylko od nas.

Ale zawsze kolejność i kierunek są te same. Najpierw trzeba zajrzeć w głąb siebie i dobrze siebie zrozumieć. Np. poznać swoją osobowość i naturalne talenty. Rozpoznać swoje aktualne potrzeby i swoje cienie. I dopiero na tej podstawie dobrego samozrozumienia definiować swoje cele.

Tylko wtedy mamy szansę na dokonanie właściwych dla nas wyborów dotyczących ścieżki kariery zawodowej i tylko wtedy mamy szansę znaleźć satysfakcjonującą dla nas pracę. I w każdym indywidualnym przypadku jest to indywidualny wybór, który musi wziąć pod uwagę wielowymiarowość jednostki ludzkiej. Tak, to niełatwe. Ale bez wykonania tej pracy samopoznania możemy nieustannie "chybiać" lub walić głową w mur. Kopiowanie pomysłów i sposobów, które działają u innych nic tu nie pomoże i niczego nie zmieni.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że przekazaliśmy solidną dawkę wartościowej wiedzy nt. koncepcji opracowanych przez Carla G. Junga. Jego archetypy, jego psychologia głębi oraz wiele innych idei weszło do kanonów psychologii, ale też antropologii i sojologii, a nawet filozofii. Wiele jego pomysłów jest wciąż dyskutowanych i równocześnie poddawanych krytyce. Łatwo jest krytykować, ale jeśli zastanowimy się przez chwilę jak ogromny wkład Jung wniósł do ludzkiej historii, jak wiele stworzył dzieł, koncepcji, pomysłów i jak wiele osób zainspirował - pozostaje tylko zdjąć kapelusz z głowy.

Co ciekawe, sam Jung nie traktował swoich koncepcji w sposób dogmatyczny. Sam pisał o tym w sposób następujący:

“Ponieważ jestem głęboko przekonany, że jeszcze nie nadszedł czas na jakąś ogólną teorię obejmującą wszystkie treści, procesy i zjawiska psychiczne z pewnego centralnego punktu widzenia, traktuję moje koncepcje jako propozycje oraz próby sformułowania nowej psychologii opartej na naukach przyrodniczych i na bezpośrednim doświadczeniu z ludźmi” - Carl. G. Jung

O głębi oraz wielowymiarowości jego myślenia, jak również swego rodzaju pokorze myślenia pokazującej, że nie odrzuca innych koncepcji i że sam być może dostrzega tylko wycinek dużo większej całości, świadczy również następujący cytat:

“(...) obiektywne rozważenie faktów dowodzi, że każda taka metoda, każda taka teoria jest na swój sposób zasadna; nie dość, że każda z nich może się poszczycić osiągnięciem pewnych sukcesów, to jeszcze może wskazać fakty psychiczne, które dowodzą poprawności ich podstawowych przesłanek. A zatem w dziedzinie psychoterapii stajemy w obliczu sytuacji porównywalnej z położeniem, w jakim znalazła się fizyka współczesna, dopuszczająca dwie skrajnie odmienne teorie na temat natury światła. (…) Cóż, ale psyché jest o wiele bardziej złożona od światła, trzeba zatem odwołać się do wielu zaiste antynomii, by w satysfakcjonujący sposób opisać istotę psychiki” - Cral. G. Jung

Jak wspomnieliśmy wcześniej, Carl G. Jung pozostawił po sobie również wiele inspirujących cytatów i być może poświęcimy im na naszym coachingowym portalu osobny wpis.

Natomiast na koniec dzisiejszej opowieści o archetypach Junga, czterech etapach zycia człowieka oraz pięciu kluczach do szczęścia chciałbym Ci zadać trzy pytania: