12 archetypów Junga. Klucz do lepszego zrozumienia siebie i marki

Ryszard Skarbek
28 cze 2023
18 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 1 lut

Cały świat zna Carla Gustava Junga jako genialnego psychiatrę i psychoterapeutę. Jego dzieła i słowa wywarły znaczący wpływ na cywilizację Zachodu. Nazywany zbuntowanym uczniem Zygmunta Freuda, poddał krytyce teorię psychoanalizy Freuda i stworzył własną koncepcję psychologii analitycznej. Przeszedł do historii głównie dzięki stworzeniu dwóch koncepcji. Jego najbardziej znane osiągnięcia to archetypy i nieświadomość zbiorowa.

Ale to również jemu zawdzięczamy stworzenie takich pojęć jak introwertyk i ekstrawertyk. I to w oparciu o jego teorie i typy osobowości Junga stworzono używane do dziś testy osobowości i zachowań. Np. Test Osobowości MBTI (ang. Myers-Briggs Type Indicator).

Co więcej, teorie Junga zostały wykorzystane w naukach innych, niż psychologia. Najlepszym przykładem takiego zastosowania jest archetyp marki lub produktu stosowany w reklamie, marketingu i sprzedaży. Reprezentuje określony zestaw cech i mówi o charakterze i głównych wartościach marki. Zawiera w sobie również wzorce zachowań ludzkich, które odzwierciedlają style bycia. W ostatnich latach to podejście zyskało na popularności w brandingu i zarządzaniu marką.

Wyjaśnimy dziś czym są Archetypy Junga, opowiemy o opracowanych przez niego archetypach osobowości. Wyjaśnimy też różnicę pomiędzy pierwowzorami osobowości, a innymi archetypami. Opiszemy również cztery główne okresy życia człowieka, które zdefiniował. A na koniec podamy pięć kluczy do szczęścia człowieka, w które sam gorąco wierzył.

Czym są archetypy i nieświadomość zbiorowa: definicja i geneza archetypów

W języku greckim słowo "archetyp" to "pierwowzór" i oznacza pewien uniwersalny wzorzec, który jest wspólny dla wszystkich ludzi.

Archetypy stworzone przez Junga to fundamentalne, uniwersalne wzorce zachowań, myśli i uczuć, które odgrywają kluczową rolę w ludzkiej psychice i są wspólne dla wszystkim ludziom.

Są elementami zbiorowej nieświadomości, czyli wspólnego dziedzictwa całej ludzkości zapisanego w jakiejś postaci w naszych umysłach. Są to głęboko zakorzenione idee i mechanizmy, które wpływają na nasze zachowanie, decyzje oraz sposób, w jaki postrzegamy siebie i świat.

Archetypy reprezentują więc niezmienne formy, które dziedziczą wszyscy ludzie - niezależnie od ich pochodzenia, miejsca zamieszkania i kultury. To sfera pierwotnych schematów, której przejawiają się w postaci symboli i metafor i nie dają się w pełni wyrazić za pomocą słów. Człowiek jest istotą uczestniczącą w nieświadomości zbiorowej, a psychika każdego człowieka zawiera wrodzone, wspólne wszystkim ludziom zapisy, będące dziedzictwem doświadczeń wszystkich pokoleń.

Aby stworzyć swoją teorię archetypów, Carl Gustav Jung studiował i analizował religie i mity wielu kultur. Wśród nich między innymi dokładnie przestudiował chrześcijaństwo, islam, buddyzm, hinduizm, taoizm i gnostycyzm. Jednym z jego głównych założeń było przekonanie, że aby zrozumieć ludzki umysł trzeba również przeanalizować wytwory umysłu, czyli np. kulturę i sztukę. A ponieważ sam lubił korzystać z metafor i obrazów o pierwotnym znaczeniu, w jego pracach również znajdziemy wiele odniesień do symboli i metafor kultur starożytnych. W ten sposób chciał sklasyfikować i opisać podstawowe motywacje i siły napędowe człowieka.

Oprócz studiowania religii, obyczajów i sztuki różnych kręgów kulturowych, badał także sny i fantazje. I zauważył, że pewne postaci, pewne obrazy, powtarzają się we wszystkich tych sferach. Konflikt ze swoim mentorem, Zygmuntem Freudem, był prawdopodobnie jedną z przyczyn jego własnych problemów. Osobiste doświadczenia trudnych do opanowania wizji i marzeń sennych spowodowały, że w swych pracach skupił się na elementach transcendentnych. Czyli na czymś większym niż pojedynczy człowiek i uznał to za źródło wielkiego wpływu na ludzkie zachowanie i na rozwój osobowości pojedynczego człowieka.

Sam pisał o tym tak:

Mity i baśnie literatury światowej mają jasno określone tematy, które pojawiają się w każdej opowieści. Te same elementy można dostrzec w wyobraźni współczesnego człowieka, w jego koszmarach, deliriach i złudzeniach. Wyobrażenia archetypowe odnoszą się do tych wspólnych obrazów i związków.

W ten sposób doszedł do wniosku, że ludzie posługują się pewną wspólną symboliką o pierwotnym znaczeniu. Jest ona uniwersalna i przekazywana z pokolenia na pokolenie poprzez nieświadomość zbiorową.

Jung opisał nieświadomość jako tę sferę psychiki, która istnieje poza świadomością (ego) człowieka. Ta sfera może być zarówno indywidualna, jak i zbiorowa. Nieświadomość indywidualna zawiera wyobrażenie każdego człowieka odnośnie własnego ja, natomiast ta zbiorowa zawiera uniwersalne wzorce całego gatunku ludzkiego.

Stworzone przez niego wzory pierwotne nie są kategoriami "albo-albo". Każda osoba może mieć w sobie elementy różnych archetypów, które wpływają na jej osobowość i zachowanie. Co więcej, nie są one statyczne i nie są wzajemnie odizolowane. Oznacza to, że mogą się wzajemnie przenikać i robić to w sposób dynamiczny. Sam pisał o tym używając pojęcia kontaminacji, czyli nieustannego, wzajemnego przenikania się.

Ponadto struktura każdego pierwowzoru jest bipolarna i składa się z części konstruktywnej i destruktywnej. Tak, jak medal, który ma dwie strony. Np. Sierota może udawać Niewinnego, ale w rzeczywistości reprezentuje destrukcję i cynizm.

Kluczem do zrozumienia naszej osobowości jest uświadomienie sobie swoich dominujących wzorców, utrwalonych sposobów reagowania i postrzegania świata oraz wynikających z tego konsekwencji. A w następnym kroku maksymalizacja potencjału części konstruktywnej. Dobre zrozumienie własnych archetypów odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu naszej tożsamości, ale również pomaga lepiej zrozumieć innych ludzi.

Wzorce w naszej psychice: ile jest kluczowych archetypów Carla Junga?

Jedne źródła wymieniają 12 głównych archetypów. Inne podają 4 archetypy. Ile jest ich naprawdę? Spróbujmy uporządkować wiedzę na ten temat.

Jung wierzył, że nieświadomość zbiorowa zawiera w sobie wiele różnych archetypów i jest ich na pewno więcej, niż dwanaście. Wśród nich rozróżniał np. archetypy narodzin, śmierci, odrodzenia, mocy, jedności, bohatera, dziecka, Boga, demona, zwierzęcia, wody, ognia lub nawet drzewa (symbol nieświadomości). Dla przykłady Archetyp Matki związany jest z opieką, ochroną, ciepłem i bezpieczeństwem, ale wyraża również to, co tkwi w naturze: siłę przetrwania i płodność.

Wśród nich w sposób szczególny należy wyróżnić Jaźń.

Jaźń jest podstawowym archetypem zbiorowej nieświadomości. Reprezentuje ona całość lub maksymalną możliwą ekspresję istoty ludzkiej. Można ją postrzegać jako najwyższy poziom ewolucji człowieka lub mówiąc językiem autora: "ostatni krok w procesie indywidualizacji człowieka". Jest to więc pewna moc transpersonalna, pełnia, do której (świadomie lub nieświadomie) zmierza każdy człowiek.

Jaźń z kolei składa się z 4 wzorców i to one zwykle określane są jako 4 główne archetypy Jaźni. Stanowią rdzeń naszej psychiki i wpływają na to, kim jesteśmy.

Opiszmy więc cztery główne archetypy Jaźni i zobaczmy co je charakteryzuje.

Persona

Persona to coś na zewnątrz, to pomost pomiędzy tym, kim człowiek jest naprawdę, a tym jak chce być widziany przez innych ludzi. Persona pokrywa się tu z łacińskim słowem o tym samym brzmieniu, które w pierwotnym znaczeniu oznacza maskę. Dlatego persona jako archetyp wiąże się z interakcjami społecznymi. To maska, którą przybieramy w zależności od zdarzenia - świadomie lub nieświadomie. Objawia się w różny sposób zależny od konkretnych okoliczności. I kieruje się zasadą adaptacji.

Cień

Cień osobisty jest przeciwieństwem Persony. To coś wewnątrz nas. Sam Jung określił to następującymi słowami: „cień jest naszym obrazem, który przesuwa się za nami, gdy idziemy w kierunku światła”. To ukryta i nieświadoma część człowieka. To „druga twarz”, która jest schowana nie tylko przed innymi, ale i przed samym osobą. To obszar osobowości, do którego nawet dana jednostka nie ma dostępu. W związku z tym dana osoba nie rozpoznaje cech rezydujących w tym nieświadomym obszarze jako swoich własnych i je neguje. Jeśli jednak te cechy nabiorą znaczenia, staną się źródłem niezrozumiałych zachowań. Cień odzwierciedla również popędową stronę człowieka oraz instynkty, które pragną się wyzwolić. Rządzi nim zasada chaosu.

Anima

Anima to archetyp kobiecości w psychologii Junga i kobiecy aspekt mężczyzny. Oznacza zbiorowy wizerunek kobiecości w jego nieświadomości. Ten archetyp definiuje charakter relacji, jakie mężczyzna nawiązuje z kobietą. Zasadą jaka rządzi tym archetypem jest eros. Ciekawe, że samo słowo "anima" po łacinie oznacza duszę.

Animus

Animus to męski odpowiednik Animy, czyli zborowy archetyp męskości. Odpowiada więc wizerunkowi męskości w nieświadomości kobiety. Animus odnosi się do pojęcia „ducha”. Co więcej, jest też powiązany ze światem idei i duchowości.

Anima i Animus to dwa przeciwstawne bieguny, które składają się na psychikę człowieka. Identyfikacja z destruktywną stroną (pamiętajmy, że każdy ma taką!) powoduje poczucie rozczarowania płcią przeciwną.

Psychologia analityczna: 12 archetypów osobowości Junga, 12 archetypów marki

Kontynuując odpowiedź na pytanie "ile jest archetypów Junga?" przejdźmy teraz do osobnej kategorii, którą stworzył. To dwanaście archetypów osobowości człowieka.

Archetypy osobowości są elastycznymi modelami i podobnie jak wszystkie jego wzorce nie podlegają zasadzie albo-albo. Każda osoba może nosić w sobie elementy różnych pierwowzorów, ale też każda osoba może odznaczać się jednym lub kilkoma dominującymi.

Każdy z nich zmierza do osiągnięcia wybranego nadrzędnego celu w życiu. Sam autor nazywał to główną orientacją, którą człowiek chce urzeczywistnić i rozróżnił następujące cztery główne orientacje:

Podróż duchowa
Ego – Zostawić swój ślad na świecie
Społeczność – Łączyć się z innymi
Porządek – Zapewnić strukturę światu

W ramach każdej z tych czterech orientacji głównych znajdujemy po trzy archetypy, z których każdy w pierwszej kolejności realizuje jedną wybraną potrzebę główną.

Dla głównej orientacji "Podróż duchowa" są to:

bezpieczeństwo, to główna potrzeba Niewinnego (ang. Innocent),
zrozumienie, to Archetyp Mędrca (ang. Sage),
wolność, to Odkrywca (ang. Explorer).

Główna orientacja "Ego" to:

oswobodzenie i Buntownik (ang. Outlaw),
moc - Magik (ang. Magician),
mistrzostwo - to Archetyp Bohatera (ang. Hero).

Główna orientacja "Społeczność" obejmuje:

intymność - Kochanek (ang. Lover),
przyjemność - Błazen lub Oszust (ang. Jester),
przynależność - Zwykły Człowiek (ang. Everyman).

Do głównej orientacji "Porządek" należą:

służba - Opiekun lub Wybawca (ang. Caregiver),
kontrola - to Archetyp Władcy (ang. Ruler),
innowacyjność - Artysta (ang. Artist).

Zwane inaczej typami osobowości Junga, stanowią personifikację głównych potrzeb człowieka. A poniższy rysunek przedstawia je w sposób graficzny:

To psychoanalityczne podejście znalazło swoje zastosowanie w branży komercyjnej. Ten sam zestaw i dokładnie te same definicje są wykorzystywane w reklamie, marketingu, komunikacji, różnego rodzaju newsletterach sprzedażowych. To współczesna metoda tworzenia i zarządzania marką. Napiszemy o tym nieco więcej w dalszej części tego artykułu.

A teraz przejdźmy poznajmy bliżej wszystkie profile oraz ich szczegółowe opisy.

1. Niewinny

Motto: Wolni, by być tobą i mną

Podstawowe pragnienie: dostać się do raju.

Cel: być szczęśliwym.

Największy strach: zostać ukaranym za zrobienie czegoś złego lub niewłaściwego.

Strategia: robić wszystko dobrze.

Słabość: nuda przy całej ich naiwnej niewinności.

Talent: wiara i optymizm.

Niewinny jest również znany jako: utopista, tradycjonalista, naiwny, mistyk, święty, romantyk, marzyciel, sierota.

2. Mędrzec

Motto: Prawda was wyzwoli

Podstawowe pragnienie: znaleźć prawdę.

Cel: wykorzystać swoją inteligencję i analizę do zrozumienia świata.

Największy lęk: bycie oszukanym, wprowadzonym w błąd — lub ignorancja.

Strategia: poszukiwanie informacji i wiedzy; autorefleksja i zrozumienie procesów myślowych.

Słabość: może studiować szczegóły w nieskończoność i nigdy nie działać.

Talent: mądrość, inteligencja, dążenie do doskonałości.

Mędrzec jest również znany jako: mistrz, ekspert, uczony, detektyw, doradca, myśliciel, filozof, naukowiec, badacz, myśliciel, planista, profesjonalista, mentor, nauczyciel, kontemplacyjny.

3. Odkrywca

Motto: Nie ograniczaj mnie

Podstawowe pragnienie: wolność odkrywania, kim jesteś, poprzez odkrywanie świata,

Cel: doświadczyć lepszego, bardziej autentycznego, bardziej satysfakcjonującego życia.

Największy strach: uwięzienie, konformizm i wewnętrzna pustka.

Strategia: podróż, poszukiwanie i doświadczanie nowych rzeczy, ucieczka od nudy.

Słabość: błądzenie bez celu, bycie odmieńcem.

Talent: autonomia, ambicja, wierność własnej duszy.

Odkrywca znany jest także jako: poszukiwacz, obrazoburca, wędrowiec, indywidualista, pielgrzym.

4. Buntownik

Motto: Zasady są po to, aby je łamać

Podstawowe pragnienie: zemsta lub rewolucja.

Cel: obalić to, co nie działa.

Największy lęk: być bezsilnym lub nieskutecznym.

Strategia: zakłócać, niszczyć lub szokować.

Słabość: przejście na ciemną stronę, przestępczość.

Talent: ekstrawagancja, radykalna wolność.

Buntownik jest również znany jako: wyjęty spod prawa, rewolucjonista, dziki człowiek, wyrzutek lub obrazoburca.

5. Magik

Motto: Sprawiam, że rzeczy się dzieją

Podstawowe pragnienie: zrozumienie podstawowych praw wszechświata.

Cel: spełnić marzenia.

Największy strach: niezamierzone negatywne konsekwencje.

Strategia: opracuj wizję i żyj zgodnie z nią.

Słabość: skłonność do manipulacji.

Talent: znajdowanie rozwiązań korzystnych dla wszystkich.

Magik jest również znany jako: wizjoner, katalizator, wynalazca, charyzmatyczny przywódca, uzdrowiciel, szaman.

6. Bohater

Motto: Gdzie są chęci, znajdzie się sposób

Podstawowe pragnienie: udowodnić swoją wartość poprzez odważne czyny.

Cel: mistrzostwo w sposób, który ulepsza świat.

Największy lęk: słabość, bezbronność, bycie „cieniarzem”.

Strategia: być tak silnym i kompetentnym, jak to tylko możliwe.

Słabość: arogancja, zawsze potrzebuje kolejnej bitwy do stoczenia.

Talent: kompetencja i odwaga.

Bohater jest również znany jako: wojownik, krzyżowiec, ratownik, super-bohater, żołnierz, pogromca smoków, zwycięzca i gracz zespołowy.

7. Kochanek

Motto: Jesteś jedyna

Podstawowe pragnienie: intymność i doświadczenie.

Cel: bycie w relacji z ludźmi, pracą i otoczeniem, które kochają.

Największy strach: być samotnym, płazem, niechcianym, niekochanym.

Strategia: stawać się coraz bardziej atrakcyjnym fizycznie i emocjonalnie.

Słabość: skierowana na zewnątrz chęć zadowolenia innych z ryzykiem utraty własnej tożsamości.

Talent: pasja, wdzięczność, uznanie i zaangażowanie.

Kochanek znany jest także jako: partner, przyjaciel, intymny, entuzjasta, zmysłowiec, współmałżonek, twórca zespołu.

8. Błazen

Motto: Żyje się raz

Podstawowe pragnienie: żyć chwilą z pełną radością.

Cel: dobrze się bawić i rozjaśnić świat.

Największy lęk: nudzić się lub nudzić innych.

Strategia: graj, żartuj, bądź zabawny.

Słabość: frywolność, marnowanie czasu.

Talent: radość.

Błazen jest również znany jako: głupiec, oszust, żartowniś, praktyczny żartowniś lub komik.

9. Zwykły człowiek

Motto: Wszyscy mężczyźni i kobiety są sobie równi

Podstawowe pragnienie: łączenie się z innymi.

Cel: przynależeć.

Największy strach: zostać pominiętym lub wyróżnić się z tłumu.

Strategia: rozwijanie zwykłych, solidnych cnót, stąpanie po ziemi, wspólny dotyk.

Słabość: zatracenie się w próbie wtopienia się w tłum lub dla powierzchownych relacji.

Talent: realizm, empatia, brak pozorów.

Zwykły Człowiek jest również znany jako: "równy chłop", normalny facet / dziewczyna, osoba z sąsiedztwa, realista, sztywny robotnik, solidny obywatel, dobry sąsiad, milcząca większość.

10. Opiekun

Motto: Kochaj bliźniego jak siebie samego

Podstawowe pragnienie: chronić innych i być troskliwym.

Cel: pomagać innym.

Największy lęk: egoizm i niewdzięczność.

Strategia: robienie rzeczy dla innych.

Słabość: męczeństwo i wykorzystywanie.

Talent: współczucie, hojność.

Opiekun jest również znany jako: Święty, altruista, rodzic, pomocnik, podpora.

11. Władca

Motto: Władza to wszystko, to jedyna rzecz

Podstawowe pragnienie: kontrola.

Cel: stworzyć dobrze prosperującą, odnoszącą sukcesy rodzinę lub społeczność.

Strategia: ćwicz siłę.

Największy strach: chaos, obalenie.

Słabość: bycie autorytarnym, niezdolność do delegowania.

Talent: odpowiedzialność, przywództwo.

Władca jest również znany jako: szef, przywódca, arystokrata, król, królowa, polityk, wzór do naśladowania, menedżer lub administrator.

12. Artysta

Motto: Jeśli potrafisz to sobie wyobrazić, da się to zrobić

Podstawowe pragnienie: tworzyć rzeczy o trwałej wartości.

Cel: zrealizować wizję.

Największy lęk: przeciętna wizja lub wykonanie.

Strategia: rozwijaj kontrolę artystyczną i umiejętności.

Zadanie: tworzyć kulturę, wyrażać własną wizję.

Słabość: perfekcjonizm, złe rozwiązania.

Talent: kreatywność i wyobraźnia.

Artysta jest również znany jako: twórca, kreator, wynalazca, innowator, muzyk, pisarz lub marzyciel.

Rozwój Osobisty: Cztery Główne Etapy Życia Człowieka wg Carla Gustava Junga

Zupełnie nowa psychologia stworzona przez szwajcarskiego psychiatrę ujmuje człowieka w bardzo szerokim kontekście: kulturowym, społecznym, antropologicznym i filozoficznym. Również duchowym i biorącym pod uwagę istnienie siły większej, niż pojedynczy człowiek. I choć w jego czasach takie pojęcie jeszcze nie istniało można z powodzeniem powiedzieć, że był pierwszym z psychologów, który podszedł do człowieka w sposób interdyscyplinarny i wielowymiarowy.

Ogrom pracy, którą wykonał jest niewyobrażalny. I dotyczy to zarówno ilości doświadczeń i źródeł, które przeczytał i przeanalizował, syntezy, którą wyciągnął z tych informacji oraz kreatywności i harmonii w sformułowanych przez niego koncepcjach. Można powiedzieć, że w jego podejściu była zarówno ogromna głębia, jak i ogromna szerokość.

W swej niezwykle refleksyjnej, wręcz poetyckiej naturze zastanawiał się też nad życiem człowieka z perspektywy rozwoju świadomości człowieka oraz tego jaki wpływ na człowieka wywierają zbierane doświadczenia i upływający czas. Był niezwykle ciekaw co tak naprawdę dzieje się w psychice człowieka. Poszukiwał zrozumienia świata i całej ludzkości.

Sam pisał o tym w taki ujmujący sposób:

„Zupełnie nieprzygotowani wkraczamy w popołudnie życia. Co gorsza, podejmujemy ten krok z fałszywym założeniem, że nasze prawdy i ideały będą nam służyć tak, jak dotychczas. Ale nie możemy przeżyć popołudnia życia według programu poranka życia, bo to, co rano było wielkie, wieczorem będzie małe, a co rano było prawdą, wieczorem stanie się kłamstwem”.

W wyniku tych przemyśleń zdefiniował cztery główne etapy życia człowieka. I jak to miał w zwyczaju, opisał je przy pomocy symboli i pięknych metafor.

Poznajmy teraz te 4 etapy życia człowieka.

1. Etap Sportowca.

Na tym etapie jesteśmy głównie zaabsorbowani naszym wyglądem, tym, jak wygląda nasze ciało. Na tym etapie możemy stać godzinami patrząc i podziwiając swoje odbicie w lustrze. Nasze ciało, nasz wygląd są dla nas najważniejsze, nic więcej.

2. Etap Wojownika.

W tym okresie, naszym głównym celem jest wyruszyć w drogę i podbić świat, dać z siebie wszystko, być najlepszym i uzyskać to, co najlepsze, robić to, co robią wojownicy, i zachowywać się tak, jak zachowują się wojownicy. To etap, w którym nieustannie myślimy o tym, jak zdobyć więcej niż wszyscy inni, etap porównywania, pokonywania innych, abyśmy mogli poczuć się lepiej, ponieważ osiągnęliśmy więcej dzięki temu, że jesteśmy odważni, jesteśmy wojownikami.

3. Etap Oświadczenia lub Złożenia Deklaracji.

W tym momencie swojego życia, zdajesz sobie sprawę, że to, co do tej pory osiągnąłeś, nie wystarczy, abyś czuł się spełniony, aby być szczęśliwym… Teraz szukasz sposobów, aby zmienić świat na lepszy, szukasz sposobów, aby służyć tym, którzy są wokół ciebie. Jesteś teraz zajęty sposobami wspierania i ofiarowywania.

Teraz zdajesz sobie sprawę, że to za czym goniłeś do tej pory (pieniądze, władza, status itp.) będą nadal pojawiać się w twoim życiu, ale nie przypisujesz im już tej samej wartości co wcześniej. Nie jesteś już do tych rzeczy przywiązany, ponieważ jesteś teraz w innym etapie swojego życia, kiedy, że Życie to coś więcej.

Obejmujesz Życie, akceptujesz i jesteś wdzięczny, ale w każdej chwili jesteś gotów je puścić. Szukasz sposobów, aby przestać myśleć tylko o sobie i zacząć koncentrować się na życiu, dzięki któremu możesz wnieść coś wartościowego do społeczności.

To, co jest najważniejsze dla ciebie na tym etapie, to dawać. Wiesz już, że dawanie oznacza otrzymywanie i nadszedł czas, abyś przestał być samolubny, egoistyczny i egocentryczny. Abyś zaczął myśleć o sposobach pomocy potrzebującym i mógł zostawić ten świat lepszym niż był, kiedy tu przybyłeś.

4. Etap Ducha.

Jest to ostatni etap naszego życia. To okres, w którym zdajemy sobie sprawę, że w żadnym z poprzednich 3 etapów nie jesteśmy tak naprawdę tym, kim w istocie jesteśmy jako ludzie. Teraz uświadamiamy sobie, że jesteśmy czymś więcej niż nasze ciało, jesteśmy czymś więcej niż naszym dobytkiem, czymś więcej niż nasi przyjaciele, nasz kraj, nawet nasza planeta. Dochodzimy do wniosku, że jesteśmy istotami duchowymi mającymi ludzkie doświadczenie, a nie istotami ludzkimi mającymi duchowe doświadczenie. Teraz zaczynamy sobie zdawać sprawę, że Ziemia to nie jest nasz dom i nie jesteśmy tym, czym myśleliśmy, że jesteśmy.

Jesteśmy na tym świecie, ale nie z niego.

Teraz możemy spojrzeć na siebie z innej perspektywy. Jesteśmy teraz w stanie wyjść z własnego umysłu, z własnego ciała i zrozumieć, kim naprawdę jesteśmy, aby zobaczyć rzeczy takimi, jakimi są naprawdę. Stajemy się obserwatorami naszego życia. Zdajemy sobie sprawę, że nie jesteśmy tym, co zauważamy, ale obserwatorem tego, co zauważamy.

Podsumowując te główne etapy rozwoju osobistego człowieka językiem innych autorów można powiedzieć, że kluczem do wszystkiego jest świadomość. Przesuwamy się nieustannie do roli coraz większego obserwatora, który obejmuje swoim "okiem" coraz większy obszar rzeczywistości.

Jak pisał o tym np. Bill Harris "Przenosząc swoją indywidulaną świadomość na poziom przedmiotu, dana osoba nie jest już swoją rolą w pracy, swoją karierą, swoimi obowiązkami. Ona je posiada…ale nie są one już tym, kim ona jest."

Jungowskie Pięć Kluczy do Szczęścia

Podczas serii wywiadów autor podał pięć kluczy do osiągnięcia szczęścia. Wszystkie jego wywiady zostały natomiast zebrane w książce wydanej w roku 1977 i zatytułowanej "C. G. Jung Speaking, Interviews and Encounters”. To w niej można znaleźć wiele sławnych dziś cytatów i złotych myśli, które prowadzą do lepszego zrozumienia całej ludzkości.

Fundamentem jungowskiego myślenia o szczęściu jest przekonanie, że musisz być w stanie zajrzeć do wnętrza samego siebie. Tylko wtedy masz szansę na osiągnięcie szczęścia.

W odróżnieniu od innych koncepcji, które są pełne obrazów i idei, tym razem usłyszymy konkretne wskazówki opisane prostym, praktycznym językiem.

Ale jest jedna ważna rzecz, która nadal pokazuje jego ducha i odróżnia te wskazówki od innych "prostych recept". Aby osiągnąć swoje poczucie szczęścia konieczne jest najpierw odkrycie w sobie, a następnie zrozumienie i unikalne, indywidualne zsynchronizowanie wszystkich pięciu elementów. A więc znów mamy do czynienia z głębią i wielowymiarowością.

A teraz zobaczmy jak wygląda pięć kluczy do osiągnięcia szczęścia, w które sam autor mocno wierzył.

1. Dobre zdrowie fizyczne i psychiczne

Zdrowie fizyczne wydaje się być czymś oczywistym. Ale nie możesz mieć zdrowia fizycznego bez zdrowia psychicznego i odwrotnie.

Carl Jung uważał, że psychologia to coś dużo większego, niż tylko metoda leczenia zaburzeń w ludzkiej psychice. Traktował ją jako sposób na zrozumienie ludzi i dowiedzenie się, kim tak naprawdę jesteśmy. Niedobór w tej dziedzinie wpływał wg niego na zdrowie fizyczne. Po raz kolejny mamy więc okazję doświadczyć kluczowego stylu myślenia, który zakłada wzajemne przenikanie się i dopełnianie różnych sfer. Zdrowie psychiczne było dla niego tak samo ważnym kluczem do szczęścia, jak zdrowie fizyczne. Historia potwierdziła jego intuicję. Dziś jest już sprawą oczywistą, że brak równowagi w sferze psychicznej jest źródłem kłopotów ze zdrowiem fizycznym, np. jest źródłem nadciśnienia, bezsenności, cukrzycy, czy nadmiernego poziomu kortyzolu w organizmie, który może prowadzić do wyniszczenia organów wewnętrznych.

2. Dobre relacje i związki z innymi osobami

Jakość relacji z innymi ludźmi to dziś już potwierdzony naukowo klucz do szczęścia. A jednym z najlepszych na to dowodów jest wieloletnie badanie prowadzone przez Uniwersytet Harvarda. Być może poświęcimy mu na naszym blogu zupełnie osobny, dedykowany post.

Wracając do Junga, każdy potrzebuje bezpieczeństwa, przyjaźni i miłości. Dawanie i branie są równie ważne, a to może mieć miejsce tylko wtedy, kiedy potrafisz tworzyć wartościowe dla siebie i dla innych relacje. I pewnie to nie przypadek, że w wyniku pandemii Covid-19 nastąpił na świecie kryzys poczucia więzi, w szczególności poczucia więzi w pracy.

3. Zdolność dostrzegania piękna

Ta zdolność dotyczy zarówno dostrzegania piękna w otaczającej nas przyrodzie, jak i w sztuce będącej wynikiem ludzkiej twórczości. Każde ludzkie dzieło sztuki, rysunek, melodia, rzeźba, poemat, zawiera także istotę człowieczeństwa. To emocje, kreatywność, wyobraźnia i mistrzostwo twórców połączonych z wyższą mądrością. To żywe odzwierciedlenie potencjału, który może zrealizować człowiek i który nie ogranicza się tylko do intelektu.

Zdolność dostrzegania piękna jest źródłem przeżywania przyjemności i w efekcie poczucia szczęścia. Dotyczy to również zdolności obserwowania Natury i zachwycania się nią. Ileż kolorów, ileż kształtów, ileż dźwięków i smaków znajdziesz w przyrodzie! Jako ludzie jesteśmy częścią tej przyrody, która zawiera w sobie doskonałą mądrość. Możesz z niej skorzystać, jeśli nauczysz się ją zauważać.

Przy tej okazji warto wspomnieć, że sławny psychiatra sam był malarzem i zapalonym fotografem! A poniżej pokazujemy namalowane przez niego "Piwonie".

Obraz autorstwa Carla G. Junga pt. "Piwonie"

4. Wiara w coś większego od siebie

C. G. Jung był głęboko przekonany, że nie ma szczęścia bez duchowości. Niezależnie od tego, czy wyznajesz jakąkolwiek religię, czy popierasz jakiś nurt filozoficzny, wiara w „coś większego od siebie” jest ważną podstawą dobrego samopoczucia.

Daje ona każdemu doświadczeniu pewien szerszy kontekst oraz oferuje dużo bogatsze poczucie sensu i celu życia. Wszak życie bez sensu ... nie ma sensu. Jak więc nie mając poczucia sensu można spodziewać się osiągnięcia szczęścia?

5. Praca dająca poczucie spełnienia i satysfakcji

O dziwo praca jest ostatnim z pięciu kluczy do szczęścia zdefiniowanym przez sławnego psychiatrę. Ale tylko praca, która daje poczucie spełnienia i satysfakcji. Brak tego jednego elementu wyklucza możliwość osiągnięcia poczucia szczęścia.

Na początku swojego dorosłego życia nie zawsze wybieramy wykształcenie i zawód w oparciu o dobre poznanie siebie. Można wręcz zaryzykować twierdzenie, że w większości przypadków wybieramy nie najlepiej. Nie zawsze też znalezienie satysfakcjonującej pracy zależy tylko od nas.

Ale zawsze kolejność i kierunek są te same. Najpierw trzeba zajrzeć w głąb siebie i dobrze siebie zrozumieć. Np. poznać swoją osobowość i naturalne talenty. Rozpoznać swoje aktualne potrzeby i swoje cienie. I dopiero na tej podstawie dobrego samozrozumienia definiować swoje cele.

Tylko wtedy mamy szansę na dokonanie właściwych dla nas wyborów dotyczących ścieżki kariery zawodowej i tylko wtedy mamy szansę znaleźć satysfakcjonującą dla nas pracę. I w każdym indywidualnym przypadku jest to indywidualny wybór, który musi wziąć pod uwagę wielowymiarowość jednostki ludzkiej. Tak, to niełatwe. Ale bez wykonania tej pracy samopoznania możemy nieustannie "chybiać" lub walić głową w mur. Kopiowanie pomysłów i sposobów, które działają u innych nic tu nie pomoże i niczego nie zmieni.

Dlaczego Warto Poznać Pojęcie Archetypu Marki i Jego Wpływ na Różne Branże, np. Komunikację i Marketing

Mamy nadzieję, że przekazaliśmy solidną dawkę wartościowej wiedzy nt. koncepcji opracowanych przez szwajcarskiego psychiatrę. Wiele jego idei weszło na stałe do kanonów nauki o psychice człowieka, ale też antropologii, filozofii, a nawet marketingu i reklamy.

Współczesny marketing opiera się na założeniu, że marki są jak ludzie, a kreowanie wizerunku marki jest przedsięwzięciem długofalowym. Na to, jak marka jest postrzegana, wpływa wiele elementów, w tym jej nazwa, logo, kolory, język komunikacji, slogany oraz osoby występujące w reklamach adresowanych do potencjalnych klientów. Zdolność klienta do zrozumienia marki oraz jego chęć do identyfikowania się z jej wartościami i przesłaniem zależy od tego, jak dobrze te aspekty zostały dobrane i jak dobrze są komunikowane do odpowiednich grup odbiorców.

Specjaliści z różnych dziedzin coraz częściej pracują razem, aby sformułować jak najlepszy komunikat nt. wybranych produktów i usług oraz skutecznie dostarczyć do do konsumenta. A kluczowe znaczenie ma oddziaływanie na emocje. To głównie po ich wpływem podejmujemy decyzje - również te zakupowe. To bardzo twórczy proces, w którym wybrany archetyp marki zostaje przekształcony w kompleksową, odpowiednio zaprojektowana historię. Można by nawet zaryzykować stwierdzenie, że jest to bardzo podobne do pisania scenariusza do filmu.

Np. marka Nike jest ucieleśnieniem archetypu bohatera. Zachęca do pokonywania wyzwań, stawania się silniejszymi i odważniejszymi. W końcu sport to pokonywanie swoich słabości, powszechność rywalizacji i uniwersalność poczucia sukcesu lub podnoszenia się po porażce. To również postawa nie poddawania się. Nike chce nas zaprosić do działania krzycząc ”Just do it!”. Równocześnie ta marka staje w obronie wszystkich, którzy tego potrzebują i starają się być lepszą wersją samej siebie wspierając takie inicjatywy, jak Woman Empowerment, czy Black Lives Matter.

Z kolei Buntownik sprzeciwia się normom społecznym i odrzuca konwencje. Dla niego najważniejsza jest wolność. Pragnie rewolucji, chce zmieniać świat. Język takiej marki jest często głośny i bezkompromisowy. Należą do nich m.in. Harley-Davidson, Virgin i Netflix.

Artysta (lub inaczej Twórca) jest siłą napędową innowacji. Wyraża siebie poprzez twórczość. Kocha wolność i twórczość oraz wszystko co wyjątkowe i niezwykłe. Jest nastawiony na kreację. A najlepszym przykładem takiej marki jest Lego. Slogany „Just imagine…”, czy też „The Toys That Are New Every Day” jasno komunikują, że mamy do czynienia z innowatorem, który zaprasza do zabawy i tworzenia. Do tej grupy marek należą też Disney, Apple i Xbox.

Natomiast Władca przede wszystkim dąży do kontroli. Najlepiej można go poznać po tym, że "ma klasę"". Chce, aby inni podążali za jego przykładem. Zachowuje się w sposób dominujący, równocześnie biorąc na siebie odpowiedzialność oraz zapewniając innym stabilność i kontrolę. Sztandarowym przykładem takiej marki jest Mercedes. Inne dobre przykłady, to marki luksusowe, takie jak: Luis Vuitton czy Rolex.

Kilka Słów Na Koniec

Wiele pomysłów Junga jest wciąż dyskutowanych i równocześnie poddawanych krytyce. Łatwo jest krytykować, ale jeśli zastanowimy się przez chwilę jak ogromny wkład Jung wniósł do ludzkiej historii, jak wiele stworzył dzieł, koncepcji, pomysłów i jak wiele osób zainspirował - pozostaje tylko zdjąć kapelusz z głowy.

Co ciekawe, sam nie traktował swoich koncepcji w sposób dogmatyczny. Sam pisał o tym w sposób następujący:

“Ponieważ jestem głęboko przekonany, że jeszcze nie nadszedł czas na jakąś ogólną teorię obejmującą wszystkie treści, procesy i zjawiska psychiczne z pewnego centralnego punktu widzenia, traktuję moje koncepcje jako propozycje oraz próby sformułowania nowej psychologii opartej na naukach przyrodniczych i na bezpośrednim doświadczeniu z ludźmi.”

O głębi oraz wielowymiarowości jego myślenia, jak również swego rodzaju pokorze myślenia pokazującej, że nie odrzuca innych koncepcji i że sam być może dostrzega tylko wycinek dużo większej całości, świadczy również następujący cytat:

“(...) obiektywne rozważenie faktów dowodzi, że każda taka metoda, każda taka teoria jest na swój sposób zasadna; nie dość że każda z nich może się poszczycić osiągnięciem pewnych sukcesów, to jeszcze może wskazać fakty psychiczne, które dowodzą poprawności ich podstawowych przesłanek. A zatem w dziedzinie psychoterapii stajemy w obliczu sytuacji porównywalnej z położeniem, w jakim znalazła się fizyka współczesna, dopuszczająca dwie skrajnie odmienne teorie na temat natury światła. (…) Cóż, ale psyché jest o wiele bardziej złożona od światła, trzeba zatem odwołać się do wielu zaiste antynomii, by w satysfakcjonujący sposób opisać istotę psychiki.”

Jak wspomnieliśmy wcześniej, pozostawił po sobie również wiele inspirujących cytatów i być może poświęcimy im na naszym coachingowym portalu osobny wpis.

Natomiast na koniec dzisiejszej opowieści chciałbym Ci zadać trzy pytania: