Niełatwo jest ująć w sposób zwięzły i uporządkowany tak wielowątkowy temat jak historia coachingu. Podjęliśmy jednak to wyzwanie. W tym felietonie znajdziesz skondensowaną historię powstania i rozwoju coachingu, począwszy od wieku IXX aż po dzień dzisiejszy.
Oprócz informacji o tym jak rodziły się poszczególne rodzaje coachingu oraz jak powstawały dobrze dziś znane światowe organizacje zrzeszające zawodowych coachów, w naszym opracowaniu znajdziesz również informacje o kluczowych osobach, które miały wpływ na powstanie i rozwój tej skutecznej metody rozwoju osobistego i zawodowego.
Ponadto w naszej historii poświęciliśmy również osobne akapity na takie tematy, jak wyniki badań nad skutecznością coachingu oraz przewidywania dotyczące rozwoju tej branży w przyszłości.
Początki Współczesnego Coachingu: wiek XIX
Wg Wikipedii pierwsze użycie terminu coach w języku angielskim, rozumianego jako instruktor lub trener, pojawiło się około 1830 roku na Uniwersytecie Oksfordzkim i dotyczyło określenia nauczyciela, który „przeprowadził” studenta przez egzamin.
Słowo coaching określało zatem swoisty proces, który pozwala „przewozić ludzi” z miejsca, w którym się znajdują, do miejsca, w którym chcą się znaleźć.
Ciekawostki nt. pochodzenia angielskiego słowa "coach"
Jako ciekawostkę podam, że wg jednej z teorii, angielskie słowo "coach" pochodzi od francuskiego słowa "coche", które z kolei wzięło początek od nazwy węgierskiego miasta Kocs, gdzie w XVI wieku skonstruowano pierwszy zaprzęg (powóz). Rzeczownik stał się czasownikiem i woźnice zaczęli określać swoje zajęcie, jako coaching. 😊
Z kolei D. Clutterbuck uważa, że termin "coach" pochodzi od angielskiego słowa "coax" (ang. nakłaniać). I jego zdaniem przekłada się to na perswazyjny charakter rozmowy prowadzanej podczas sesji.
Tak, czy owak, w roku 1849 Thackeray po raz pierwszy opisuje tym terminem korepetytora, który prowadzi młodzież do egzaminów.
A w roku 1861 zaczęto używać tego słowa do opisu osoby, która przygotowywała sportowców do zawodów na Uniwersytecie Oksfordzkim.
Rozwój Coachingu: wiek XX. Jak powstały różne rodzaje coachingu.
Wg znanego psychologa Carla Rogersa, coaching jest procesem, który wywodzi się z trzech gałęzi rozwoju: psychologii sportu, zarządzania oraz konsultingu (doradztwa biznesowego).
W XX wieku wpływ na jego rozwój miało wiele dziedzin, w szczególności ruchy samorozwojowe, które powstały w latach 60. i 70. XX wieku. Takie jak np. Human Potential Movement oraz różnorodne grupy typu LGAT (ang. large-group awareness training), jak np. EST (skrót od ang. Erhard Seminars Training).
Ponadto rozpoczęły się badania nad tematem przywództwa (ang. leadership studies) i przyśpieszył rozwój psychologii. W roku 2000 University of Sydney utworzył pierwszą na świecie jednostkę badań psychologii coachingu, a w kolejnych latach powstały pierwsze czasopisma akademickie dotyczące tej dziedziny.
Zmiana Idei Coachingu
Rozwój powoduje, że coaching zmienia się z procesu instruowania na proces bardziej ułatwiający i wspierający rozwój. W wyniku tego w 1994 r. coaching zostaje zdefiniowany w świecie akademickim jako:
„Proces ciągłego szkolenia w miejscu pracy, przeprowadzanego regularnie przez osobę z zamiarem rozwijania umiejętności innej osoby” (Ritter, 1994, s. 7).
W miarę upływu lat, sama popularność podejścia coachingowego powoduje ogromne zamieszanie. Przenosi się on do świata biznesu. A do tego jeszcze w międzyczasie zaczyna się rozwijać mentorowanie, o którym napiszę szerzej w osobnym poście nt. Davida Clutterbucka opisywanego jako ojciec współczesnego mentoringu. Sam Clutterbuck w roku 2008 pisze:
Jednak w tym samym czasie, gdy zaczęliśmy wyjaśniać, na czym polega skuteczny coaching i mentoring, sama popularność tego podejścia spowodowała większe zamieszanie. Niemal każda pokrewna profesja uczestniczyła w zawłaszczaniu ziemi, próbując wytyczyć własne terytorium coachingowe, z definicjami, zasadami i praktykami opartymi na własnych, konkretnych perspektywach i zainteresowaniach.
Ten wielki "boom" najlepiej chyba pokazuje poniższy graf:
W różnych monografiach pojawiają się różne opinie na temat tego kogo należy uznać za prekursora współczesnego coachingu i jaka data wyznacza ten przełomowy moment.
A. Zemełka w swoim artykule pt. „Wczesna historia coachingu: poszukiwanie definicji i interferencji idei” skłania się ku opinii, że początków coachingu należy się dopatrywać się w opublikowanej w 1926 roku monografii „Psychology of coaching”, napisanej przez amerykańskiego psychologa sportu Colemana Griffith. W 1938 roku został on pierwszym w historii psychologiem współpracującym na stałe z klubem sportowym.
Z kolei inny ważny nurt myślowy twierdzi, że współczesnym prekursorem jest amerykański trener tenisa Tim Gallwey, a jako kamień milowy przyjmuje napisaną przez niego książkę pt. "The Inner Game of Tennis", która została opublikowana w roku 1974.
Spróbujmy więc przynajmniej dociec i ustalić, co jest jasne i niewątpliwe.
Powstanie Coachingu Biznesowego
Rzeczą raczej niekwestionowaną jest "autorstwo" pojęcia coachingu wydajności w pracy i stworzenie podwalin pod wartą dziś miliardy dolarów branżę coachingu biznesowego (ang. business coaching)
Twórcą pojęcia Performance Coaching był Sir John Whitmore (1937-2017). Sir John, podążający za ideami wspomnianego wcześniej T. Gallweya, ukuł ten termin w latach 80. XX wieku, aby opisać ten samoukierunkowany proces uczenia się i odróżnić go od coachingu sportowego.
Jako współtwórca modelu coachingowego GROW (skrót od ang. Goal, Reality, Options, Will) stworzył fundament, który został przyjęty przez doradców biznesowych na całym świecie.
A wszystko to opisał w przełomowej książce Coaching for Performance, która określana jest jako biblia coachingu biznesowego lub coachingu metodą GROW.
W roku 1992 wraz ze wspomnianym już Davidem Clutterbuckiem i 3 innymi osobami założył jedną z bardziej znanych obecnie na świecie organizacji coachingowych EMCC (skrót z ang. European Mentoring & Coaching Council). Wg danych ze strony tej organizacji, na koniec roku 2018 należało do niej 6 000 członków z 61 krajów świata.
Powstanie Life Coachingu
Niemalże w tym samym czasie za oceanem dzieje się coś, co również będzie miało ogromny wpływ na wzrost zainteresowania coachingiem na świecie. I po raz kolejny pokazuje to, jak różnymi drogami rozwija się ta dyscyplina. Jak podaje Raport Polskiej Izby Coachingu:
(...) Efektami współpracy coachów ze sportowcami szybko zainteresowali się przedstawiciele świata biznesu oraz nauki. W 1992 r. powstała pierwsza szkoła coachingu - Coach University. Jej założyciel Thomas Leonard, księgowy i analityk finansowy z San Francisco, podczas spotkań z klientami zauważył, że indywidualne rozmowy na temat ich życia prywatnego przynoszą niezwykłe efekty w jego pracy. Obserwacje Leonarda stały się podwaliną rozwoju life coachingu*. Wkład Thomasa Leonarda w ewolucję i popularyzację coachingu nie ograniczył się jedynie do założenia szkoły coachingu. W 1994 r. powołał on International Coach Federation*, a w 2000 r. wraz z Dave'em Buck założył CoachVille, największą społeczność online na świecie. (...)
*podkreślenie w cytacie od autora.
Wg danych ze strony International Coaching Federation, w roku 2018 populacja profesjonalistów certyfikowanych przez tę organizację przekracza liczbę 25 000 i są oni obecni w 78 krajach świata.
Co ciekawe, Sir John Whitmore angażuje się w rozwój ICF za co w roku 2007, zostaje uhonorowany Nagrodą Prezydenta. Z kolei brytyjska gazeta Independent ogłasza go Najlepszym Coachem Biznesowym, a International Association of Coaching (założone w USA w roku 2003) uznaje go w roku 2013 za osobę mającą największy wpływ na zawód coacha na świecie.
Przedstawię biografię Sir John Whitmore'a w osobnym poście. Był bowiem postacią barwną (np. przez wiele lat brał udział w wyścigach samochodowych Le Mans) , a jego dokonania wykraczają poza coaching.
Dla porządku i zgodności z prawdą historyczną należy też powiedzieć, że w roku 1980 w Kanadzie powstaje Erickson Coaching International założona przez Marilyn Atkinson, studentkę znanego psychologa Miltona Ericksona. Wg danych ze strony tej firmy, do dziś przeszkolono 45 00 coachów w 36 krajach świata. A certyfikaty wydawane przez tę szkołę są zgodne ze standardem ICF. Obok coachingu ważną częścią działalności Ericksona jest też metoda NLP (ang. Neuro Linguistic Programming).
Dalszy rozkwit coachingu: wiek XXI
Czas płynie. Zaczyna się wiek XXI. Nowoczesne techniki komunikacji i rozwój Internetu zostają wykorzystane jako nowe sposoby coachingu. W ten sposób coaching i mentoring stają się jednym z najważniejszych narzędzi rozwoju dla liderów i menedżerów.
Nowoczesne Technologie i Ich Wpływ Na Rozwój Coachingu
Rozwój technologiczny wpływa na wszystkie rodzaje wsparcia rozwojowego: nowe techniki tworzą nowe formy, takie jak e-coaching, wsparcie wideo i chat-boty. Spersonalizowane i umiejscowione uczenie się jest dostosowywane przez społeczność coachów i mentorów.
Powstanie Kolejnych Stowarzyszeń
W roku 2001 Joseph O'Connor i Andrea Lages zakładają w Londynie kolejne stowarzyszenie, które dziś odgrywa znaczącą globalną rolę. To ICC (skrót z ang. International Coaching Community). Wg danych ze strony tego stowarzyszenia jest ono w tej chwili obecne w 78 krajach i może się pochwalić grupą 15 000 certyfikowanych członków.
Zarówno ICC, jak i wspomniane wcześniej ICF oraz EMCC prowadzą swoje osobne certyfikacje.
W roku 2002 w Londynie powstaje Association for Coaching (AFC). Ta organizacja typu non-profit aspiruje do tego, aby zrzeszać nie tylko coachów, ale również przedstawicieli biznesu oraz świata akademickiego. Chce pracować nad zunifikowaniem standardów i, jak twierdzi na swojej stronie, w roku 2030 chciałaby osiągnąć target 100 000 członków.
W roku 2009 przy Uniwersytecie Harvarda powstaje The Institute of Coaching, którego celem, jak podaje ich strona, jest:
"to cultivate the scientific foundation and best practices in coaching". (...) Their vision was to create an academic home for coaching while applying the science of positive psychology to empower individuals to reach their peak health and performance."
Można powiedzieć, że jest to nurt zakorzeniony w Psychologii Pozytywnej i w swych początkach skupiający się przede wszystkim na zastosowaniu coachowania w praktyce medycznej. Współpracują z AFC.
Żeby było jeszcze ciekawiej, w roku 2012 powstaje GCMA (skrót z ang. Global Coaching and Mentoring Alliance), w którego skład wchodzą ICF, EMCC oraz AFC. Jak podają, ich celem jest "to provide a shared view of the practice of professional coaching."
Więcej informacji na temat powstania GCMA można znaleźć tutaj.
Może to nie przypadek, że w momencie ogłoszenia tej decyzji, na czele 3 dużych organizacji członkowskich stoją kobiety.
Badania nad skutecznością coachingu
Wraz z rozwojem dyscypliny coraz większego znaczenia nabiera możliwość udowodnienia skuteczności stosowanych metod. Tym bardziej, że stają się one wiele wartym, globalnie obecnym sektorem usług. Z każdym rokiem pojawiają się kolejne wyniki badania nad skutecznością coachingu. Przyjrzyjmy się kilku wybranym.
Wyniki wybranych badań nad skutecznością coachingu
Badanie przeprowadzone w 2005 r. wśród 664 brytyjskich menedżerów ds. szkoleń pokazuje, że 88% korzysta z coachingu prowadzonego przez przełożonych liniowych, a 72% z programów mentoringowych (CIPD, 2005).
Bardzo interesujące, wyczerpujące dane na temat wyników różnych badań można znaleźć w poniższym raporcie firmy Korn & Ferry z roku 2009:
Ankieta z 2013 r. obejmująca 1004 brytyjskich respondentów ze świata biznesu pokazuje, że mentoring i coaching zaczynają się coraz bardziej skupiać na skuteczności.
W roku 2019 Instytut Coachingu podaje, że ponad 70% osób korzystających z coachingu odniosło korzyści w dziedzinach wydajności pracy, relacji i umiejętności komunikacyjnych. Ponadto aż 86% firm uważa, że nakłady z inwestycji w coaching zwróciły się.
I wreszcie raport z roku 2021 informuje o pozytywnym wpływie coachingu na "wellbeing" pracowników, którzy musieli zmierzyć się z "lockdownem" z powodu pandemii Covid-SARS-2 (International Journal of Evidence Based Coaching and Mentoring 2021, Vol. 19(1),)
Oto przykład cytowanych w raporcie korzyści:
Uczestnicy z grupy eksperymentalnej stwierdzili, że możliwość nawiązania znaczącego kontaktu ze wszystkimi podczas 5 tygodni eksperymentu była wspaniałym doświadczeniem. Uczestnicy uznali sesje coachingowe za naprawdę satysfakcjonujące i pomocne, ponieważ mogli podzielić się swoimi doświadczeniami, wysłuchać doświadczeń innych uczestników i dowiedzieć się, co można zastosować w ich sytuacji. Grupa eksperymentu była bardzo zróżnicowana, uczestnicy uznali za bardzo korzystne móc „usłyszeć perspektywę i przemyślenia wszystkich innych – różne role, różne branże, różne kraje”. Bardzo ważne było również to, że sesje coachingowe stawały się wyznacznikiem każdego tygodnia, więc kiedy uczestnicy spojrzeli wstecz, zobaczyli „4 różne punkty w ciągu ostatniego miesiąca, a miesiąc mijał niezwykle szybko.
Historia Coachingu: Co warto zapamiętać. Od nauczyciela, przez trenera, do coacha i mentoringu
Współczesna metoda oparta na partnerskiej relacji i zadawaniu pytań jest rozumiana jako "towarzyszenie klientowi w kreatywnym procesie, który skłania do myślenia i inspiruje do maksymalizacji zawodowego i osobistego potencjału".
Ta metoda przeszła długą drogę rozwojową - od nauczyciela i trenera sportowego, poprzez rozwiązania stosowane w środowisku pracy, na życiu prywatnym i lepszym poznaniu siebie kończąc. Jednak za każdym razem poprzez zadawanie pytań realizuje się ten sam cel główny: poszukiwanie rozwiązań, które będą najlepsze dla Klienta i samodzielnie przez niego wybrane.
A w rozwoju coachingu możemy wyróżnić trzy następujące okresy główne.
Okres do roku 1970 roku był czasem eksperymentów i zmian
Do tego czasu część firm i badaczy była zainteresowana tym rodzajem wsparcia rozwojowego, ale nie stosowano w nim systematycznego podejścia.
Od 1970 do 2002 roku pojawiło się systematyczne zainteresowanie
W tym czasie powstały formalne dziedziny zarówno coachingu, jak i mentoringu. Powstały pierwsze szkoły i uporządkowane modele. Zakładane są stowarzyszenia. Wraz ze wzrostem zainteresowania ze strony biznesu swoją uwagę zwiększają również naukowcy. Jednakże obydwa obszary są wciąż traktowane jako odrębne koncepcje.
Od 2000 roku zainteresowanie znacznie wzrosło
Obie koncepcje są postrzegane jako przydatne zarówno dla siebie samych, jak i tej drugiej strony. To owocuje kierunkami wspólnych badań. Poszukiwanie jedynej właściwej definicji jest jednak wciąż bardzo trudne. Co więcej, w świecie biznesu, wraz z rozwojem metod zarządzania projektami, pojawiają się takie nowe terminy jak Agile Coach lub Scrum Coach.
Coaching i Mentoring - spojrzenie w przyszłość
Czego przede wszystkim możemy się spodziewać w kolejnych latach?
Kolejnymi krokami może być opracowanie modeli łączących obydwa nurty
Być może także inne formy wsparcia rozwojowego zostaną zintegrowane z coachingiem. To samo może dotyczyć badania korzyści płynących z tych form, jako całości. Na przykład, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jaki jest wpływ certyfikacji lub rodzaju wykształcenia i doświadczenia coachów i mentorów na ich działanie. Dziś nie mamy na ten temat potwierdzonych, reprezentatywnych danych.
Trudny dziś do przewidzenia wpływ nowoczesnych technologii - w szczególności sztucznej inteligencji (ang. AI)
Rozwój technologii cyfrowych w wieku XXI przyśpiesza w zawrotnym tempie i ma wpływ praktycznie na wszystkie dziedziny naszego życia. W momencie pisania tego artykułu nie jest jeszcze znany kierunek rozwoju i sposób uregulowania technologii związanej ze sztuczną inteligencją AI. Ale wiele wskazuje na to, że AI będzie miała również znaczący wpływ na przyszłość coachingu i może uzupełnić (lub przejąć?) aktywności i techniki, które są dziś domeną człowieka.
Biografie osób mających największy wpływ na historię rozwoju coachingu i zarządzania doradztwem
Wśród nich warto wyróżnić trzy następujące nazwiska:
W wyżej wymienionych osobnych dedykowanych postach przedstawiamy biografie każdego z nich.
Źródła:
https://en.wikipedia.org/wiki/Coaching
https://radar.brookes.ac.uk/radar/file/1135c2ae-656c-44ba-b78e-56a8c3ccdcfe/1/vol09issue2-editorial.pdf
https://psycnet.apa.org/record/2021-14005-009
https://www.performanceconsultants.com/
https://www.amazon.com/Coaching-Performance-Potential-Principles-Leadership/dp/
https://www.emccglobal.org/
https://www.izbacoachingu.com/wp-content/uploads/2019/Raport%20IC%20-%20Geneza%20coachingu.pdf
https://coachingfederation.org/
https://www.erickson.edu/
https://internationalcoachingcommunity.com/about-icc/
https://www.associationforcoaching.com/page/AboutUs
https://www.kornferry.com/insights/this-week-in-leadership/298-the-effectiveness-of-executive-coaching-what-we-can-learn-from-the-research-literature
https://instituteofcoaching.org/about/mission-history
https://www.emccglobal.org/about_emcc/gcma/
https://www.emccglobal.org/wp-content/uploads/2018/01/GCMA_press_release_12_11_21.pdf
https://www.researchgate.net/publication/31591116_Performance_management
https://instituteofcoaching.org/coaching-overview/coaching-benefits
https://radar.brookes.ac.uk/radar/items/b928316e-8a51-410b-90fa-ac2ae4c0c1b7/1/
Zemełka, A. (2016). Wczesna historia coachingu: poszukiwanie definicji i interferencji idei.
Wujec B. (2012). Geneza i definicja coachingu.
Zobacz także:
Geneza coachingu - czy to zaczęło się jeszcze przed Chrystusem?
Sokrates - czyżby pierwszy dobry coach na świecie?
Historia coachingu i mentoringu - od starożytności po dzień dzisiejszy, zbiór artykułów
Czym jest mentoring
Comments