Kiedy próbujesz zrównoważyć obowiązki zawodowe i rodzinne, pracę i życie prywatne, dobrze jest mieć szefa, który jest wyrozumiały i wspierający. Kogoś, kto nie krzywi się, gdy chcesz wyjść wcześniej z pracy, aby wziąć udział w wydarzeniu szkolnym swoich dzieci lub kiedy prosisz o urlop na żądanie, aby zabrać jednego z Twoich rodziców do lekarza.
Ale co zrobić, jeśli atmosfera w pracy jest trudna, a Twój menedżer nie wykazuje zrozumienia dla Twoich obowiązków rodzinnych? Albo, co gorsza, Twój szef jest wręcz lekceważący, a nawet wrogo nastawiony do Twoich spraw prywatnych? Jak poradzić sobie z szefem, który nie chce brać pod uwagę Twoich potrzeb? Jak znaleźć sposób na elastyczne podejście obu stron? Jak dużo powinieneś mu powiedzieć o swoich zobowiązaniach rodzinnych? Generalnie, jak reagować na brak szacunku ze strony szefa i, co gorsza, co zrobić kiedy wykazuje on lekceważący brak szacunku lub stosuje różne formy przemocy?
Wynagrodzenie i możliwość rozwoju pozostają niezmiennie dwoma głównymi powodami, dla których ludzie poszukują nowej pracy. Jednakże badania środowiska pracy pokazują, że to, co ostatecznie popycha pracownika do poszukiwania nowej pracy, to frustracja wynikająca z poczucia braku szacunku ze strony bezpośredniego przełożonego. Dodatkowo prowadzi to do obniżenia poczucia własnej wartości.
Pomyśl o tym w ten sposób: większość ludzi lubi poszukiwanie pracy tak samo, jak wizytę u stomatologa. Aby poświęcić dodatkowy czas i energię na zmianę pracy, ból musi być naprawdę silny.
Co zrobić, kiedy szefa cechują objawy braku szacunku?
Jeśli jednak nie masz szacunku, którego pragniesz, to niestety dlatego, że pozwoliłeś szefowi traktować Cię w określony sposób.
Jak mówi Oprah Winfrey:
To Ty uczysz ludzi, jak mają Cię traktować.
Od pierwszej interakcji z obecnym szefem do teraz nadałeś ton temu, jak jesteś traktowany w swojej pracy. Dobra wiadomość jest taka, że można to zmienić. Ale aby to zrobić, trzeba rozpoznać pewne wzorce zachowania obu stron i zdobyć się na mądrą asertywność.
Brak szacunku - przykłady w pracy
Jakie mogą być objawy braku szacunku? Oto lista sygnałów ostrzegawczych pokazujących w codziennych sytuacjach, że szef niekoniecznie Cię szanuje:
Ciągle odwołuje i zmienia terminy spotkań z Tobą,
Regularnie spóźnia się na uzgodnione spotkania,
Musisz go ścigać, żeby otrzymać odpowiedzi na zadane pytania lub uzyskać jego formalną aprobatę,
Ignoruje Twoje pomysły i wątpliwości,
Nie dotrzymuje złożonych obietnic, zapomina,
Często zmienia zdanie na temat tego, nad czym powinieneś pracować,
Prosi o sprawdzenie każdego wykonanego przez Ciebie zadania,
Zleca Ci wykonywanie niepotrzebnej, żmudnej pracy,
Wzywa Cię w panice z powodu zadania typu ASAP, a potem mało się odzywa.
Można by wymienić więcej przykładów konkretnych zachowań, które są silnym sygnałem ostrzegawczym chrakteryzującym osoby okazujące brak szacunku. Ale jeśli wśród podanych wyżej siedmiu rozpoznajesz więcej niż dwa punkty, które dotyczą Ciebie - można śmiało powiedzieć, że druga strona Cię nie szanuje. To są silne objawy braku elementarnego poważania.
Jak zdobyć lub odzyskać szacunek drugiej strony?
Przyszedł czas, aby w pierwszej kolejności popracować nad strategią komunikacji. A jeżeli to nie przyniesie poprawy - poważnie zastanowić się nad zmianą szefa lub zmianą miejsca pracy. Oto lista wskazówek, które pomogą zdobyć lub odzyskać szacunek szefa.
Jeżeli czegoś nie akceptujesz, w pierwszej kolejności spróbuj to zmienić. Jeżeli nie możesz czegoś zmienić - spróbuj zmienić swoje nastawienie.
I dopiero wtedy, jeśli te dwa pierwsze kroki nie przyniosą efektu (bo np. atmosfera pracy jest naprawdę toksyczna lub naruszane są Twoje fundamentalne wartości) - przygotuj się do zrobienia "zwrotu na pięcie", czyli obrania nowego kursu i znalezienia lepszego środowiska pracy.
Narzekanie i równoczesne trwanie w bierności to najgorszy z możliwych wyborów. Pomyśl o tym w ten sposób: podejmując próbę zmiany robisz to tak naprawdę dla siebie. Nawet jeśli się tego obawiasz lub wydaje Ci się to trudne lub trzymasz się zgrabnej wymówki "to i tak nic nie da".
Bo właśnie takie akty próby nas wzmacniają i sprawiają, że my sami nabieramy do siebie dużego szacunku. Bez względu na to, co myślą o nas inni ludzie.
Nawet jeśli się nie uda, to zawsze z czystym sumieniem będziesz mógł powiedzieć, że podjąłeś próbę i masz podstawy do tego, żeby podjąć decyzję o radykalnej zmianie. Nie będzie wtedy myślenia "co by było gdyby".
A poza tym, przy okazji takiej próby możesz się nauczyć czegoś nowego i cennego. Również o sobie. Np. o tym, na jak wiele jest Cię naprawdę stać.
Jak napisała nasza Noblistka, Wisława Szymborska:
Tyle o sobie wiemy, ile nas sprawdzono.
Najpierw zrozum perspektywę drugiej strony
Nie jest łatwo być szefem, zwłaszcza teraz. Wielu menedżerów jest pod dużą presją narzucaną na nich z góry. Są zestresowani, niespokojni i starają się zrobić więcej mniejszym kosztem. Co więcej, szefami Twoich szefów są w zdecydowanej większości osoby "niemłode", które nie rozumieją lub nie chcą rozumieć potrzeb pokolenia Y i Z. I niekoniecznie przejmują się zmianami socjologicznymi, które następują na świecie. Dla nich świat, to firma, w której pracują przecież od tylu lat. I dla nich nadal w pierwszej kolejności liczy się wynik biznesowy. Cała reszta, to "naiwność".
Popatrz więc najpierw na sytuację z perspektywy Twojego szefa. A potem z nim porozmawiaj. A przynajmniej podejmij taką próbę. Być może nie zdajesz sobie sprawy z czym on się zmaga. A naprawdę ważne jest, abyś brał pod uwagę perspektywę drugiej strony. Wtedy dużo łatwiej będzie znaleźć porozumienie.
Dobrze, żeby Twoje podejście było zarówno prawdziwe, jak i strategiczne. Zapytaj swojego przełożonego o jego problemy. Dowiedz się, co go trapi, jakie ma zmartwienia. Bądź szczery – pokaż, że zależy Ci na nim jako człowieku. Inteligentny szef na pewno zauważy tę zmianę w Twojej postawie. Zapytaj o jego cele i KPIs, które musi osiągnąć. To pomoże Ci zrozumieć szerszy kontekst pewnych zachowań szefa, jak również skupić się w pierwszej kolejności na zadaniach, które ta ważna dla Ciebie druga osoba traktuje priorytetowo.
Przygotuj więcej niż jeden plan
Gdy zrozumiesz, co jest najważniejsze dla Twojego menedżera, możesz zaplanować swoje działania tak, aby koncentrowały się na realizacji celów najważniejszych dla szefa. Skoncentruj się na wynikach. To one interesują szefa najbardziej - zwłaszcza szefa zestresowanego. Aktywnie i regularnie komunikuj mu postępy w swojej pracy. Niech szef wie, że "to się dzieje". Ale nie zawracaj mu głowy dopytywaniem się o szczegóły.
Nie popełnij też błędu zapełnienia swojego kalendarza po sufit. Tak dostosuj swój plan, aby zawsze była tam rezerwa czasu na nieoczekiwane wydarzenia. Szef Twojego Szefa też może nagle wpaść z nowym priorytetem. Zamiast składania zobowiązań na 100% swoich możliwości (o czym wiesz Ty), zobowiązuj się do czegoś, co stanowi Twoje 80%. Miej również w zanadrzu co najmniej jeden Plan B, który będzie odpowiadał na pytanie "co, jeśli?" lub "co by było gdyby?" A te pytania powinny dotyczyć najbardziej krytycznych elementów Twojego planu oryginalnego i związanego z nimi ryzyka. W metodyce Zarządzania Projektami mówi się o tym "ścieżka krytyczna" i "wąskie gardła".
Nie wstydź się od czasu do czasu przypomnieć przełożonemu o swoich osiągnięciach w realizacji uzgodnionych oczekiwań. Twoje dotychczasowe wyniki są najsilniejszym wskaźnikiem Twoich przyszłych wyników.
Znaj swoje prawa
Poznaj Prawo Pracy oraz Regulamin Pracy obowiązujący w Twojej firmie. Z dokładnością zapoznaj się z wszystkim zapisami dot. pracy zdalnej lub pracy w modelu hybrydowym. Jeśli jesteś mamą lub tatą małych dzieci - miej pewność jakiego rodzaju nieobecności w pracy przysługują Ci z tego tytułu.
Miej 100% pewność jak w Twojej firmie wyglądają regulacje dotyczące godzin nadliczbowych.
Miej wiedzę nt. tego, czy pracodawca może Ci odmówić urlopu wypoczynkowego i czy może Cię z takiego urlopu odwołać. Upewnij się również czy pracodawca może od Ciebie oczekiwać jakichkolwiek aktywności związanych z pracą w czasie Twojego urlopu lub zwolnienia lekarskiego.
Jeśli często wyjeżdżasz w delegacje - poznaj dokładnie ich zasady. Zwłaszcza w odniesieniu do międzynarodowych podróży służbowych.
Bądź świadom tego, ile godzin wynosi przerwa dobowa, a ile przerwa weekendowa. Czyli ile godzin absolutnej przerwy przysługuje Ci pomiędzy poszczególnym dniami pracy w tygodniu oraz na weekendzie.
Bądź również świadom tego, czy sobota w polskim prawie jest dniem roboczym, czy nie? Kiedy pracodawca może Cię skierować do pracy w sobotę i w związku z tym jaka rekompensata Ci za to przysługuje. O niedzieli i świętach (państwowych) nie wspomnę.
I sprawdź to proszę "u źródła". Nie idź na łatwiznę pytając kolegów lub szybko sprawdzając w Internecie. Tym bardziej, że w ostatnim czasie, zwłaszcza w Polsce, regulacje Prawa Pracy zmieniają się stosunkowo często. Dużo jest również takich sytuacji, kiedy dane przepisy już miały wejść w życie, ale ostatecznie nie weszły. Takim "źródłem" może być doświadczony, podkreślam: doświadczony, pracownik działu HR lub Działu Administracji Personalnej.
Nie próbuj jednak obarczać drugiej osoby problemami związanymi z brakiem szacunku ze strony szefa. Po pierwsze, w ten sposób postawiłbyś tę osobę w trudnej sytuacji. Po drugie z jej perspektywy niewykonalnym jest rozwiązywanie problemów wszystkich pracowników, którzy mają kłopot ze swoimi przełożonymi. Po trzecie: to nie jej rola i kiedy poprosisz ją jedynie o wiedzę merytoryczną oraz wyjaśnienie przepisów - takiej informacji chętnie Ci udzieli.
Jeśli jesteś na stanowisku kierowniczym - odczaruj mit tzw. "nienormowanego czasu pracy". Np. w świetle przepisów polskiego prawa to nieprawda, że osoby mające podwładnych nie mają prawa do godzin nadliczbowych.
Jasno komunikuj swoje granice w pracy
Jak reagować na brak szacunku w pracy? Jeśli Twój szef jest tyranem lub stosuje formy przemocy, ustalenie i obrona swoich granic stają się rzeczą najważniejszą. I nie będzie to łatwe. Ale nadal najważniejsze jest to, żebyś Ty sam znał swoje granice. W przeciwnym wypadku to Ty tak naprawdę będziesz źródłem Twoich problemów.
Większość konfliktów i "złej krwi" wynika z niedopowiedzeń, przemilczeń lub jest wynikiem niewłaściwej, mało precyzyjnej komunikacji obu stron.
Jeśli np. pracujesz w trybie zdalnym lub w modelu pracy hybrydowej, jasno ustal godziny swojej dostępności. Jeżeli jesteś najbardziej efektywny rano - uzgodnij z szefem rozpoczynanie przez Ciebie pracy wcześnie rano. Jeżeli Twoje obowiązki rodzinne wymagają np. zakończenia pracy do określonej godziny - też jasno to zakomunikuj i przedyskutuj.
I dotrzymuj swoich obietnic związanych ze swoją dostępnością dla pracy. W tej dziedzinie absolutnie nie kombinuj, bo podważy to zaufanie do Ciebie na całej linii.
Jak również regularnie przypominaj o tym, że koncentrujesz się na uzgodnionych wynikach i jest to dla Ciebie niezmiennie najważniejsze.
Nie zaglądaj do skrzynki mailowej po godzinach swojej pracy. To jeden z największych błędów jakie popełniasz TY. Nie możesz tego zrzucić na szefa.
Nie odpowiadaj też na firmowe mail'e wieczorami lub w weekendy. Zauważ, że jeśli pragniesz szacunku, to nie odbieraj go sobie sam. Jeżeli komunikujesz drugiej osobie swoje granice, a potem sam je łamiesz, to ... do kogo powinieneś mieć pretensje?
Jeśli przychodzi Ci zmierzyć się z sytuacją życiową (np. chorobą dziecka lub kłopotami rodzinnymi) - mów o tym szefowi otwarcie. Nawet, jeśli uważasz, że go to nie obchodzi. Bo będzie gorzej dla Ciebie, jeśli o tym nie powiesz, ugniesz się pod ciężarem wszystkich wyzwań i odbije się to negatywnie na osiągnięciu uzgodnionych celów zawodowych. Co więcej, szef będzie mógł mieć uzasadnione pretensje, że mu o tym nie powiedziałeś i na takie stwierdzenie trudno Ci będzie znaleźć argument.
Aktywnie proponuj więc rozwiązania, które pomogą Ci poradzić sobie z zaistniałą sytuacją życiową i wciąż mają na celu zrealizowanie uzgodnionych z szefem celów zawodowych. Może to być np. uzgodnienie Twojej niedostępności przez 2 godziny w środku dnia i Twoja dłuższa praca popołudniu.
Jeżeli taki plan zadziała - spowoduje to wzrost zaufania szefa do Ciebie. I to na dwóch poziomach. Po pierwsze byłeś szczery, niczego nie ukrywałeś. Po drugie wziąłeś sprawy w swoje ręce, znalazłeś rozwiązanie i dotrzymałeś zobowiązań zawodowych. To rodzi poczucie, że można na Tobie polegać.
Jak reagować na brak szacunku w pracy - szczegółowe wskazówki nt. asertywności i umiejętności stawiania granic
Szacunek w miejscu pracy jest tak samo ważny, jak szacunek w związku. A umiejętność stawiania granic i jasnego ich komunikowania drugiej osobie dotyczy w takim samym stopniu każdej relacji międzyludzkiej - bez względu na to, czy jest to relacja zawodowa, czy prywatna. Brak szacunku w związku rządzi się dokładnie tymi samymi prawami.
Aby więc uzyskać bardziej szczegółowe wskazówki nt. umiejętności stawiania zdrowych granic, rozwijania swojej asertywności oraz rozpoznawania i dostosowywania stylu komunikacji, zapraszam Cię do zapoznania się z następującymi felietonami:
Świadomie dbaj o czas tylko dla siebie
Praca dla kogoś, kto nie szanuje Twojego życia poza pracą, może być wyczerpująca, więc upewnij się, że w swoim prywatnym życiu świadomie planujesz czas tylko dla siebie. Wyobraź sobie, że jesteś zbiornikiem energii. Każdy z nas jest takim zbiornikiem. Jeżeli źródło zostanie wydrenowane, to ... kolaps. Niezbędne jest więc świadome uzupełnianie i odnawianie swojej energii.
Regularnie poświęcaj czas na czytanie, tańczenie, bieganie, jazdę na rowerze, wycieczki górskie, jogę — lub jakąkolwiek inną aktywność, która sprawia Ci prawdziwą przyjemność lub pomaga się odnowić. Można by powiedzieć „świadomie planuj radość”.
I nawet jeśli nie przepadasz za ruchem fizycznym, znajdź minimum 30 min co drugi dzień na szybki spacer lub jakąkolwiek inną formę umiarkowanego wysiłku fizycznego. I co najważniejsze - szczególnie w trudnym okresie w pracy.
W XXI wieku coraz bardziej skupiamy się na naszej głowie i coraz bardziej zapominamy o całej reszcie naszego ciała. Nie sposób już zliczyć ilości badań i dowodów naukowych na to, że ruch fizyczny jest nam absolutnie niezbędny do zachowania zdrowia - zarówno zdrowia fizycznego, jak i psychicznego. Wysiłek fizyczny dotlenia nasz organizm (w tym mózg), redukuje napięcie układu nerwowego, uwalnia endorfiny, relaksuje, poprawia trawienie, wzmacnia serce, wzmacnia odporność, wpływa na jakość snu, pomaga też pozbyć się negatywnych emocji itp., itd.
Nie porzucaj więc tego bardzo ważnego elementu, który jest wręcz niezbędny do uzyskania równowagi i utrzymania dobrostanu w naszym życiu.
A co, jeśli szef nie zmieni swojego podejścia do Ciebie?
A jeśli Twoje próby nie przyniosły oczekiwanych rezultatów i zachowanie szefa się nie zmieniło? Albo zmieniło się tylko na jakiś czas, a potem wszystko wróciło do poprzedniej "normy". Albo widzisz pewną zmianę, ale wciąż odczuwasz frustrację lub powoli narastającą złość. Albo, co najgorsze, lekceważący brak szacunku ze strony szefa i jego arogancja są przez niego rozumiane jako jeden z oczywistych przywilejów bycia liderem.
I co więcej (to ważne) - widzisz, że u innego szefa może być inaczej. Cóż... Przyszedł czas na zmianę szefa.
Powtórzmy jeszcze raz: szacunek w miejscu pracy jest tak samo ważny jak szacunek w związku.
Nie marnuj swojego czasu i pielęgnuj szacunek do samego siebie. I z szacunku dla siebie poszukaj lepszego, pasującego do Ciebie miejsca. Zmiana jest bolesna, rozwój jest bolesny, ale nic nie boli tak bardzo, jak pozostawanie w miejscu, które nie jest nasze.
Zobacz także: