8 Typów Inteligencji wg Howarda Gardnera – Odkryj Swój Rodzaj!

Ryszard Skarbek
1 maj
7 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 5 maj

Inteligencja to nie tylko iloraz IQ ani wynik testu inteligencji. Współczesna psychologia, dzięki koncepcji stworzonej przez psychologa H. Gardnera, pokazuje, że każdy człowiek może być obdarzony różnymi rodzajami inteligencji. Ta teoria zmienia sposób, w jaki postrzegamy zdolności i sposób uczenia się.

W tym artykule poznasz 8 typów inteligencji według Gardnera. Dowiesz się również, czym się charakteryzują i jak różnią się od siebie. Wyjaśnimy również dlaczego poznanie rodzaju inteligencji umożliwia lepsze zrozumienie siebie i pełniejsze wykorzystanie swoich talentów - zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.

Czym jest teoria Inteligencji Wielorakich (ang. MI - Multiple Intelligences)?

Teorię inteligencji wielorakich przedstawił amerykański psycholog Howard Gardner w 1983 roku. Według koncepcji Gardnera, inteligencja nie jest jednorodnym konstruktem psychologicznym, lecz zbiorem składającym się z wielu rodzajów. Gardner wyróżnił aż osiem rodzajów inteligencji, każdy z nich odpowiadający innym zdolnościom i stylom poznawczym. Zauważył, że choć tradycyjne testy IQ kończą się wyliczeniem ilorazu inteligencji, nie mierzą one całego spektrum ludzkich zdolności. Dlatego postanowił wyróżnić odrębne rodzaje inteligencji, które pozwalają lepiej opisać potencjał każdego człowieka.

Zgodnie z tym podejściem, różne osoby uczą się w różny sposób – jedni lepiej poprzez język, inni przez obraz, muzykę, ruch czy kontakt z przyrodą. Typ inteligencji determinuje nasz sposób przetwarzania informacji, rozwiązywania problemów i komunikowania się.

Kim jest Howard Gardner – twórca koncepcji?

Howard Gardner to psycholog i naukowiec, pracujący na Uniwersytecie Harvarda w USA. Jest autorem licznych publikacji z zakresu psychologii edukacyjnej i rozwoju człowieka. Jego koncepcja zrewolucjonizowała podejście do edukacji i rozwoju jednostki.

W 1967 r. stał się członkiem założycielem słynnej inicjatyw badawczej o nazwie Harvard Project Zero (HPZ). Ten projekt początkowo skupiał się na zrozumieniu natury wiedzy artystycznej, ale potem w sposób naturalny objął dużo szerszy zakres zagadnień związanych z edukacją i epistemologią. Wspólnie z Davidem Perkinsem zarządzał tym projektem przez 28 lat.

W uznaniu jego wkładu zarówno w prace akademickie, jak i działalność publiczną, Gardner otrzymał tytuły honorowe od trzydziestu jeden college'ów i uniwersytetów. Dwukrotnie został wybrany przez magazyny Foreign Policy i Prospect jako jeden ze 100 najbardziej wpływowych intelektualistów publicznych na świecie.

Wśród innych dystynkcji w 1990 r. został pierwszym Amerykaninem, który otrzymał nagrodę Grawemeyer Award in Education przyznawaną przez University of Louisville. W 2000 r. przyznano mu prestiżowe stypendium John S. Guggenheim Memorial Foundation. W 2011 r. otrzymał nagrodę Prince of Asturias Award for Social Sciences, a w 2015 r. został wybrany na laureata nagrody Brock International Prize in Education. W 2020 r. Gardner otrzymał nagrodę Distinguished Contributions to Research in Education Award - najwyższą nagrodę przyznawaną przez American Educational Research Association.

W swojej działalności dla dobra publicznego pełnił wiele funkcji w radach różnych organizacji filantropijnych, w tym w Amherst College, American Philosophical Society, New York's Museum of Modern Art i The Spencer Foundation.

Jest autorem ponad trzydziestu książek przetłumaczonych na trzydzieści dwa języki i kilkuset artykułów.

Od połowy lat 90. Gardner kieruje The Good Project, grupą inicjatyw założoną we współpracy z psychologami Mihaly'em Csikszentmihalyi i Williamem Damon. Ten projekt promuje doskonałość, zaangażowanie i etykę w edukacji, przygotowując uczniów do zostania dobrymi pracownikami i dobrymi obywatelami. Dzięki opartym na badaniach koncepcjom i zasobom, The Good Project stara się pomóc studentom. Skupia się na dylematach etycznych, z którymi borykają się w życiu codziennym. Jego celem jest także wyposażenie młodych ludzi w narzędzia, dzięki którym będą mogli podejmować przemyślane decyzje i przyczyniać się do ogólnego dobrobytu społeczeństwa.

Jakie są typy inteligencji według Gardnera?

Gardner wyróżnił osiem następujących typów inteligencji:

Inteligencja językowa (ang. word smart),
Inteligencja matematyczno-logiczna (ang. logic smart),
Inteligencja przestrzenna (ang. picture smart),
Inteligencja muzyczna (ang. music smart),
Inteligencja ruchowa (lub inaczej kinestetyczna), (ang. body smart),
Inteligencja interpersonalna (ang. people smart),
Inteligencja intrapersonalna (ang. self smart),
Inteligencja przyrodnicza (ang. nature smart).

Każdy typ inteligencji wspomaga wszystkie pozostałe, ale u różnych ludzi dominuje inny pojedynczy rodzaj.

Inteligencja językowa

Osoby z rozwiniętą inteligencją językową mają bogate słownictwo, łatwo uczą się języków obcych i wyrażają siebie poprzez słowa. Ta kategoria charakteryzuje się umiejętnością zapamiętywania informacji słownych, tworzenia logicznych zdań i analizowania tekstów.

Ludzie obdarzeni tym typem inteligencji odnajdują się w zawodach takich jak pisarz, dziennikarz, nauczyciel czy prawnik. Ich zdolności komunikacyjne są kluczowe w pracy z ludźmi. Dlatego tez równie często należą do nich politycy.

Inteligencja matematyczno-logiczna – co ją wyróżnia?

To rodzaj inteligencji oparty na myśleniu analitycznym, logicznym i rozwiązywaniu problemów. Osoby o wysokiej inteligencji matematyczno-logicznej lubią pracować z liczbami, wzorcami i strategiami.

Człowiek o takim profilu najlepiej czuje się w zawodach programisty, inżyniera, naukowca, matematyka, księgowego czy analityka. Potrafi wyciągać wnioski i dostrzegać logiczne zależności.

Inteligencja przestrzenna – kiedy dominuje?

Osoba, u której dominuje inteligencja przestrzenna świetnie odnajduje się w zadaniach wymagających wyobraźni przestrzennej, dobrej orientacji w terenie oraz pracy z obrazami. Ten typ inteligencji charakteryzuje się zdolnością do tworzenia i manipulowania obrazami w wyobraźni, co jest niezwykle przydatne w różnych sytuacjach zawodowych.

Tacy ludzie często wybierają architekturę, grafikę komputerową czy projektowanie wnętrz. To równie często inżynierowie i artyści. Ciekawostką jest to, że należą do nich także gracze w szachy i zawodowi kierowcy.

Inteligencja muzyczna – jak się objawia?

Ludzie obdarzeni inteligencją muzyczną mają dobry słuch, poczucie rytmu i łatwo zapamiętują melodie. Uwielbiają taniec, śpiew, grę na instrumentach i analizę dźwięków.

To sprawia, że ich głównym sposobem ekspresji jest muzyka. Ludzie z tym typem inteligencji często zostają muzykami, kompozytorami, śpiewakami, dyrygentami czy nauczycielami muzyki.

Inteligencja ruchowa – czy Twój ruch to Twoja siła?

Inteligencja kinestetyczno-ruchowa przejawia się w umiejętności precyzyjnego kontrolowania ciała i zręczności manualnej. Osoby, u których objawia się ta zdolność doskonale radzą sobie w zawodach takich jak tancerz, sportowiec, chirurg czy rzeźbiarz.

Osoby obdarzone tym typem inteligencji uczą się najlepiej przez działanie i doświadczenie fizyczne. Ruch jest dla nich naturalnym sposobem wyrażania siebie. Równocześnie potrafią doskonale kontrolować ruchy ciała.

Stąd tez do tej grupy należą nie tylko tancerze i sportowcy, ale również aktorzy, rzemieślnicy, rzeźbiarze i chirurdzy.

Inteligencja Interpersonalna

Tę kategorię można inaczej nazwać Inteligencją emocjonalną. To zdolność do rozumienia emocji, motywacji i zachowań innych ludzi. Osoby o takiej charakterystyce świetnie czują się w relacjach, potrafią współpracować i łatwo rozpoznają zmiany nastroju i intencje innych ludzi.

Dlatego też najczęściej pracują jako terapeuta, coach lub filozof. Równie często z tego daru korzystają handlowcy i politycy.

Inteligencja Intrapersonalna

Z kolei inteligencją intrapersonalną (ponad-personalną) określamy zdolność do głębokiej autorefleksji. To szeroka samoświadomość, wiedza o sobie samym, swoich emocjach, celach i wartościach.

Osoby z wysokim poziomem inteligencji intrapersonalnej znajdujemy często w zawodach takich jak filozof, naukowiec, teoretyk i pisarz.

Inteligencja przyrodnicza – co łączy ludzi z przyrodą?

Osoby z wysokim poziomem inteligencji ekologicznej lubią i umieją obserwować świat przyrody, dostrzegają szczegóły w środowisku naturalnym i wyciągają wnioski z otoczenia. Często czują się dobrze spędzając czas na świeżym powietrzu.

Ten typ inteligencji umożliwia rozpoznawanie gatunków roślin i zwierząt, troskę o środowisko naturalne oraz zaangażowanie w działania proekologiczne. Osoby te często wybierają zawody związane z biologią, ekologią lub rolnictwem. To również ogrodnicy i konserwatorzy przyrody.

Jakie są implikacje koncepcji MI?

Istnieją dwie główne implikacje naukowe Teorii Wielorakich Inteligencji:

Inteligencje stanowią ludzki intelektualny zestaw narzędzi. O ile nie są poważnie upośledzone, wszyscy ludzie posiadają zdolność do rozwijania kilku inteligencji. W dowolnym momencie człowiek będzie miał unikalny profil, ze względu na czynniki genetyczne (dziedziczność) i empiryczne.
Każdy człowiek ma odrębny profil intelektualny. Bliźnięta jednojajowe z pewnością będą miały podobne profile poznawcze. Ale profile nie będą identyczne; nawet jeśli konstytucja genetyczna jest taka sama. Bliźnięta jednojajowe mają różne doświadczenia (nawet w łonie matki!) i po urodzeniu każdy może być zmotywowany do odróżnienia się od swojego klonu genetycznego.

Istnieją również następujące dwie implikacje edukacyjne:

Indywidualizacja (nazywana również personalizacją) – Ponieważ każdy człowiek ma swoją własną, unikalną konfigurację inteligencji, powinniśmy wziąć to pod uwagę podczas nauczania, mentoringu lub opieki. W miarę możliwości powinniśmy przekazywać wiedzę w sposób, w jaki preferuje dana jednostka. I powinniśmy oceniać ją w sposób, który pozwoli jej pokazać, co zrozumiała i zastosować swoją wiedzę i umiejętności w nieznanych kontekstach.
Pluralizacja – Idee, koncepcje, umiejętności powinny być nauczane na kilka różnych sposobów. Niezależnie od tego, czy nauczamy sztuki, nauk ścisłych, historii czy matematyki, fundamentalne idee powinny być prezentowane na wiele sposobów. Jeśli możesz przedstawić dzieła sztuki Michała Anioła, prawa podaży i popytu lub twierdzenie Pitagorasa na kilka sposobów, osiągniesz dwa ważne cele. Po pierwsze, dotrzesz do większej liczby uczniów, ponieważ niektórzy uczniowie uczą się najlepiej, czytając, niektórzy, budując coś, niektórzy, odgrywając historię itp. Po drugie, pokażesz, jak to jest być ekspertem — aby w pełni coś zrozumieć, powinieneś być w stanie myśleć o tym na kilka sposobów.

Jak się wyróżnić i sprawdzić swój typ inteligencji?

Aby poznać swój profil, najlepiej wykonać specjalistyczny test inteligencji oparty na koncepcji Gardnera. Istnieją także darmowe testy online, które pomagają odkryć dominującą inteligencję w oparciu o nasze preferencje i sposób działania.

Wyniki badania można również zweryfikować poprzez samoobserwację i odpowiedzi na następujące pytania:

Jak uczysz się najskuteczniej?
W jaki sposób najchętniej podejmujesz decyzje?
Co wyróżnia Cię spośród najbliższych i znajomych?
Z kim najłatwiej się "dogadujesz"?
Co sprawia Ci największą satysfakcję?
Jakie aktywności przychodzą Ci z łatwością?
Co najbardziej lubiłeś robić jako dziecko?

Odpowiedzi na te pytania pomogą wskazać dominujący czynnik.

Dlaczego IQ nie wystarczy, a znajomość swojego typu inteligencji ma znaczenie?

Ta świadomość pomaga lepiej zrozumieć siebie, swoje naturalne preferencje i mocne strony. A to umożliwia rozwijanie się w zgodzie z indywidualnymi predyspozycjami i wybór właściwej kariery zawodowej. W wyniku tego osiągnięcie poczucia spełnienia staje się dużo łatwiejsze.

Przykładowo osoba, która nie ma naturalnych predyspozycji do tańca nigdy nie zatańczy tak dobrze jak ta, która została obdarzona tym talentem. Ponadto tej drugiej przyjdzie to z dużo większą łatwością, czyli wysiłek, który będzie musiała włożyć w osiągnięcie mistrzostwa będzie dużo mniejszy. Dlatego właśnie warto skupiać się na maksymalnym wykorzystaniu swoich naturalnych darów.

Równocześnie nie oznacza to ignorowania innych aspektów – wręcz przeciwnie. Świadomość różnorodności dominujących czynników z jednej strony umożliwia dostosowanie metod nauki i pracy do własnych potrzeb, a z drugiej ułatwia współpracę z innymi. Mądre korzystanie z tej wiedzy może znacząco pomóc w budowaniu relacji i codziennej komunikacji interpersonalnej - zwłaszcza wtedy, kiedy chcemy kogoś zainteresować swoim pomysłem, przekonać do swoich racji lub uzyskać decyzję.

Podsumowanie koncepcji rodzajów inteligencji wg Howarda Gardnera

Teoria Howarda Gardnera wyróżnia osiem typów inteligencji, każdy odpowiadający innym zdolnościom i stylom myślenia. To rewolucyjny sposób patrzenia na ludzki potencjał.
Każdy człowiek może rozwijać różne rodzaje inteligencji, ale zazwyczaj jeden z nich dominuje i wpływa na to, jak się uczymy, pracujemy i komunikujemy się z innymi.
Poznanie swojego dominującego rodzaju poszerza świadomość siebie i poczucie własnej wartości. Może też znacznie ułatwić planowanie ścieżki kariery opierając ją na maksymalnym wykorzystaniu swoich mocnych stron.

Zastanów się: jakim typem inteligencji jesteś? Może dzięki temu odkryjesz sposoby na zdobywanie wiedzy, pracę i rozwój, które lepiej pasują do Ciebie!