Czy Psycholog Jest Niezbędny do Budowania Poczucia Własnej Wartości?

Ryszard Skarbek
1 lip
6 minut(y) czytania

Zaktualizowano: 8 godzin temu

poczucie własnej wartości: jak je budować?

Poczucie własnej wartości jest fundamentem zdrowia psychicznego i szczęśliwego życia. Wpływa na to, jak postrzegamy siebie, jak dobrze potrafimy wykorzystywać swoje możliwości, jakie decyzje podejmujemy i jak radzimy sobie z niespodziankami, które przynosi życie. Dlaczego warto pracować nad sobą i jak wzmocnić poczucie własnej wartości? Ten artykuł odpowiada na te pytania, oferując praktyczne wskazówki i strategie.

Spis Treści

Co to jest poczucie wartości?
Dlaczego jest ważne?
Jak rozpoznać zawyżone lub zaniżone poczucie osobistej wartości?
Skąd bierze się brak pewności?
Jak budować poczucie własnej wartości?
Rola profesjonalnego wsparcia w pracy nad mocnym poczuciem.
Podsumowanie i kluczowe kroki w procesie pracy nad sobą.

1. Co to jest poczucie własnej wartości?

Poczucie własnej wartości to stan psychiczny, który jest wynikiem uogólnionej oceny siebie.

Samoocena jest zaś definiowana jako postawa przyjęta w stosunku do samego siebie. Wpływa ona na nastrój oraz wywiera silny wpływ na pewien zakres zachowań osobistych i społecznych. Jej fundamentem jest samowiedza (lub inaczej samoświadomość), czyli zespół przekonań, które odnosimy do własnej osoby.

Z kolei według dr. Nathaniela Brandena, poczucie własnej wartości to "skłonność do doświadczania siebie jako osoby kompetentnej w zakresie stawiania czoła wyzwaniom przynoszonym przez życie, a także zasługującej na szczęście".

Branden to kanadyjski psychoterapeuta i pisarz, szanowany autorytet w tej dziedzinie, znany z takich bestsellerów jak "Six Pillars of Self-Esteem", "The Psychology of Self-Esteem" czy "The Power of Self-Esteem".

Psychologowie zgodnie podkreślają, że zdrowe poczucie opiera się na zdolności do akceptacji swoich mocnych i słabych stron. To realny, adekwatny obraz siebie i zaakceptowanie siebie takim jakim się jest, niezależnie od opinii otoczenia.

2. Dlaczego budowanie poczucia własnej wartości jest ważne?

Przekonania na własny temat wpływają na wiele obszarów codziennego życia, takich jak relacje interpersonalne, kariera zawodowa, podejmowanie aktywności, decydowanie, radzenie sobie z krytyką czy reakcja na zmianę.

Generalnie psychologia wyróżnia dwa rodzaje postaw związanych z samooceną ogólną: samoakceptację i samoodtrącenie.

Tę pierwszą cechuje zaufanie i zdrowy szacunek do siebie oraz wiara w swoje działania czy umiejętności. Równocześnie towarzyszy jej zgoda na możliwość ponoszenia porażek i otwartość na wyciąganie z niepowodzeń odpowiednich wniosków.

Wyrazem tej drugiej postawy jest poczucie krzywdy, winy, niższości lub odczuwanie innych, negatywnych doznań, w tym pretensji i żalu do samego siebie. To skutkuje niedocenianiem własnych sukcesów, przecenianiem porażek, dążeniem do poniżania siebie, a w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do samo-nienawiści.

Podsumowując, być może nie zdajesz sobie sprawy, ale wartość, którą przypisujemy sobie determinuje poziom zadowolenia z życia - zarówno prywatnego, jak i zawodowego.

Przykłady:

W pracy - większa pewność siebie przekłada się na lepsze wyniki i mniejszy stres.
W relacjach - zdolność do akceptowania siebie pomaga budować zdrowe więzi.

3. Jak rozpoznać zaniżone lub zawyżone poczucie wartości osobistej?

Niskie poczucie własnej wartości przejawia się w negatywnym obrazie samego siebie i poczuciu braku sprawczości. Najważniejsze objawy takiego stanu psychicznego są następujące:

Zaniżona samoocena – przekonanie o swojej niższości.
Brak pewności siebie – trudność w podejmowaniu inicjatywy.
Unikanie wyzwań – lęk przed porażką.

Jeśli zauważasz u siebie takie objawy, warto skonsultować się z psychologiem lub podjąć pracę nad swoim rozwojem osobistym.

Toksyczny brak pewności siebie może spowodować następujące skutki:

Trudności w podejmowaniu decyzji.
Problemy z akceptacją krytyki.
Nadmierną zależność od opinii innych.
Niemożność utrzymania relacji partnerskich.
Niski poziom zadowolenia z życia.
Problemy psychiczne i społeczne.

Osoby zrównoważone i świadome swoich zasobów oraz szczere w stosunku do samego siebie łatwiej radzą sobie z trudnościami. Takie osoby po prostu siebie lubią i dobrze się ze sobą czują. Są też bardziej otwarte na nowe doświadczenia i akceptowanie innych ludzi takimi, jakimi są. Dają innym przyzwolenie na popełnianie błędów, jak również przyznają prawo do posiadania swojego, odmiennego zdania.

Natomiast jednostki z zawyżonym poziomem są zwykle przekonane o swojej nieomylności co do sądów oraz nieograniczonych możliwościach swojego działania. W niektórych przypadkach wiąże się to z megalomanią lub narcyzmem. Może to również przybierać formy agresywne, kiedy taka osoba nie potrafi ścierpieć sprzeciwu i oczekuje, że wszyscy będą się z nią zgadzać.

4. Skąd się bierze niska ocena i brak pewności siebie?

Generalnie ma to związek z naszym typem osobowości i kształtuje się na podstawie naszych doświadczeń i opinii innych ludzi. I jak w przypadku większości dysfunkcji psychicznych, kluczowy wpływ ma nasze dzieciństwo, okres dorastania lub przeżyte traumy. Wszelkie zachowania osób wokół nas, które pokazywały nam, że wartość dziecka zależy od spełnienia określonych kryteriów lub jest sprawą zależną od otoczenia, spychają nas w kierunku osoby niepewnej siebie.

Jeżeli wychowywaliśmy się w surowej rodzinie, w której brakowało ciepła, więzi i miłości, wchodzimy w życie dorosłe z przekonaniem, że na uwagę trzeba zasłużyć i nieustannie się o nią starać. Sami w sobie nie mamy wartości i jesteśmy przekonani o tym, że musimy na nią zapracować. Kurczowo i w sposób nieświadomy trzymamy się tej myśli. Ale w ten sposób w życiu dorosłym stajemy się zależni od oceny innych ludzi i błędne koło się zamyka.

Jeżeli nasi rodzice byli zajęci pracą zawodową i brakowało im czasu lub sił na prawdziwe bycie z nami, możemy nabrać przekonania, że nie jesteśmy ważni i że ten brak bliskości to nasza wina. W życiu dorosłym może to nawet doprowadzić do trudności w relacjach intymnych, bo w tle będzie się czaił lęk, że kiedy naprawdę zbliżymy się do siebie, inni odkryją naszą "bezwartościowość" i wtedy nas porzucą.

Jeżeli co najmniej jeden z rodziców (lub inna dla nas ważna osoba - np. nauczyciel lub inny członek rodziny) był bardzo wymagający i często słyszeliśmy komunikaty niezadowolenia lub wręcz potępienia, tworzymy w sobie obraz nieudacznika lub osoby bezradnej.

Gonimy za niedoścignioną perfekcją. Albo boimy się inicjowania samodzielnych działań i podejmowania decyzji, bo w tle czai się lęk przed nieuchronną i bolesną krytyką. Lepiej więc tego uniknąć.

Osobnym rozdziałem są wszelkie patologiczne historie i traumatyczne przeżycia związane z przemocą fizyczną lub psychiczną.

Ponadto w przypadku mężczyzn kłopoty związane ze sprawnością seksualną lub opinie nt. swoich "właściwości fizycznych" wywierają ogromny wpływ na obraz siebie jako mężczyzny i swoją wartość.

zaniżone poczucie własnej wartości: wewnętrzny krytyk

5. Uwierz w siebie: jak wzmocnić poczucie własnej wartości samodzielnie? Strategie i techniki.

Samoakceptacja to fundament zdrowego poczucia własnej wartości. Oznacza zaakceptowanie siebie z wszystkimi zaletami i wadami, co pozwala na budowanie swojej samooceny na realnych, solidnych fundamentach.

Praca nad poczuciem własnej wartości wymaga czasu i zaangażowania. Oto kilka strategii:

Test lub quiz - zobacz z jakiego poziomu startujesz. Przeanalizuj sugestie zawarte w wynikach.
Refleksja nad swoimi mocnymi stronami – spisz swoje osiągnięcia i cechy, z których jesteś dumny. Zrób test osobowości, aby poznać swoje naturalne talenty.
Stawianie małych i realistycznych celów – ich osiąganie wzmacnia wiarę w swoje możliwości, a małe kroki prowadzą do dużych zmian. Ponadto zauważanie, że twój obraz ulega zmianom wzmacnia motywację do dalszej pracy.
Otaczanie się wspierającymi osobami – zwróć się do zaufanych osób z prośbą o wsparcie i szczerze wyjaśnij nad czym zamierzasz pracować. W miarę możliwości świętujcie razem twoje postępy - choćby najmniejsze. Unikaj też toksycznych ludzi, nawet tych, których negatywne sądy i opinie dotyczą innych niż Ty osób.
Kultywowanie wdzięczności – zauważaj i doceniaj to, co już masz. Np. wprowadź do swojego życia prosty, codzienny rytuał podsumowywania każdego dnia i bycia wdzięcznym za każdą (choćby najmniejszą) dobrą rzecz, która Cię spotkała.
Pozytywne afirmacje – jeśli to do Ciebie przemawia, powtarzaj sobie regularnie wspierające sentencje typu „Jak każdy zasługuję na szczęście”.

6. Rola psychoterapii w pracy nad samooceną. Budowanie pozytywnego obrazu siebie i poczucia bycia wystarczająco dobrym.

Dobry terapeuta może pomóc w przepracowaniu trudności związanych z niską samooceną. Dzięki terapii osoba może:

Zrozumieć przyczyny niskiego poczucia własnej wartości.
Opracować strategie radzenia sobie z wewnętrznym krytykiem.
Osiągnąć stabilne poczucie własnej wartości.

Pozytywne poczucie własnej wartości jest ściśle powiązane ze zdrowiem psychicznym. Osoby z wysoką samooceną:

Częściej cieszą się życiem.
Rzadziej cierpią na depresję i stany lękowe.
Są bardziej odporne na stres.
Lepiej radzą sobie w sytuacjach kryzysowych.

psychoterapia: budowanie poczucia własnej wartości

7. Podsumowanie: Kluczowe kroki w budowaniu stabilnego poczucia własnej wartości

Każdy ma prawo do szczęścia i powodzenia w życiu. Niestety, doświadczenia z dzieciństwa i młodości stają się często źródłem przekonania, że wartość człowieka zależy od zadowolenia innych i podlega zewnętrznej ocenie. Oto najważniejsze rzeczy do zapamiętania:

Poczucie własnej wartości wpływa na wszystkie kluczowe aspekty życia.
Praca nad szacunkiem do samego siebie wymaga czasu, cierpliwości i uważności.
Warto szukać wsparcia u psychologa lub psychoterapeuty.
Budowanie pozytywnej samooceny opiera się na akceptacji siebie i stawianiu małych kroków w kierunku rozwoju.
Poznaj siebie – zrozum swoją osobowość, odkryj swoje mocne i słabe strony.
Zrozum swoje ograniczenia i pogódź się z nimi – każdy ma prawo popełniać błędy.
Pracuj nad swoimi celami – rozwój osobisty to proces, który wzmacnia pewność siebie.

Poczucie własnej wartości to klucz do satysfakcjonującego życia. Zacznij budować je już dziś!

Źródła:

https://nathanielbranden.com
Harris, M. A., & Orth, U. (2020). The link between self-esteem and social relationships: A meta analysis of longitudinal studies. Journal of Personality and Social Psychology, 119(6), 1459–1477 - https://doi.org/10.1037/pspp0000265/
National Health Service - https://www.nhs.uk/mental-health/